აკაკი წერეთელი
| აკაკი წერეთელი | |
|---|---|
| |
| დაბადებაშ თარიღი | 21 მანგი, 1840 |
| დაბადებაშ აბანი | სხვიტორი, საჩხერეშ რაიონი |
| ღურაშ თარიღი | ფურთუთა 8, 1915 (74 წანერი) |
| ღურაშ აბანი | ოფუტე სხვიტორი |
| ერუანობა | ქორთუ |
| საქვარუა | პოეტი, ჭარუ, პუბლიცისტი, ოჯარალუ მოღალე. |
| პერიოდი | 1859 - 1914 |
| დებიუტი | საიდუმლო ბარათი |
აკაკი წერეთელი (დ. მანგი, 1840, ოფუტე სხვიტორი, ასეიანი საჩხერეშ მუნიციპალიტეტი - ღ. 8 ფურთუთა, 1915, კინ თექი), დიდი ქორთუ პოეტი, ჭარუ, პუბლიცისტი დო ოჯარალუ მოღალე, საქორთუოშ ერუანულ-გჷმადუდიშულაფარი ყარაფიშ ართ-ართი ლიდერი.
დებადჷ ჟინი იმერეთიშ შელებური პატჷნიშ როსტომ წერეთელიშ ფანიას. ნანა - ეკატერინე აბაშიძე - იმერეთიშ მაფაშ სოლომონ I-იშ მოთელი რდჷ. აკაკი წერეთელქ ბაღანობაშ წანეფი ოფუტე სავანეს, ყაზახიშ ფანიას, მორდუწკჷმა მუკორთჷ.
ბიოგრაფია[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
გონათუა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
აკაკი წერეთელი 1852-შე ქუთეშიშ კლასიკურ გიმნაზიას გურაფულენდ, 1859-შე პეტერბურგიშ უნივერსიტეტიშ ბჟაეიოლური ნინეფიშ ფაკულტეტის, ნამუთ 1863 წანას გათუ კანდიდატიშ ხარისხით.
სალიტერატურო დო ჯარალობური მოღალობა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
ლერსეფიშ ჭარუა აკაკი წერეთელქ ახალობას დიჭყჷ, 1859, 1860 წანას გჷმობჟინაფილ ლირიკულ ლერსიქ ― "საიდუმლო ბარათი", ნამუქჷთ ხეთე ბირათ გინირთჷ, პოეტის ფართო პოპულარობა მოუღჷ.
აკაკი წერეთელს დღას ვემშურთუმუ სახენწჷფო ოინალუშა. მუს უდიდაში დოინალუა მეუჯღონს "ქორთუეფ შქას ჭარუა-კითხირიშ გჷმაფაჩალი ჯარალუაშ" დორსხუაფაშა დო მუშ მიარეფერუან კულტურულ-საგანმანათლებელო საქვარუას, ქორთული დრამატული ჯარალუაშ გოჭყაფას დო მუშობას, ქორთული ჟურნალისტიკაშ გოვითარაფას, მუჭოთ ნოჸოფიერი დო შანულამი პუბლიცისტური მოღალობათ, თეში ჟურნალიშ "აკაკის თვიური კრებული" (1897-1900) გოჭყაფათ. მუ რედაქტორენდჷ სატირულ-იუმორისტულ ჟურნალს "ხუმარა", ნამუშ ანტიცარისტული დო ერუანული გეზაშ გეშათ დოღინჯილით ქორდჷ (1907). ილია ჭავჭავაძეწკჷმა ართო. აკაკი წერეთელქ ოდუდეს ქინუდირთჷ ეროვნულ-გჷმადუდიშულაფარ ყარაფის საქორთუოს დო ზიტყვათ დო საქვარით ხანდენდჷ ქორთუ კათაშ შურიელი აჭყანიარაფაშო. ერუანულ მოტივქ გინირთჷ აკაკი წერეთელიშ მოღალობაშ ლაიტმოტივო.
წერეთელიშ აკოქიმინჯალაქ უმულას კვალი დიტუ ქორთუ კათაშ შურიელი კულტურაშ ისტორიას. აკაკი წერეთელი ილია ჭავჭავაძეწკჷმა ართო რე ახალი ქორთული ოლიტერატურე ნინაშ რეფორმატორი დო დჷმარსხუაფალი.
აკაკი წერეთელქ ღურუ 75 წანაშ ხანს. დასაფულებური რე ქართის, ოჯარალუ მოღალეეფიშ მთაწმინდაშ პანთეონს.
ლიტერატურა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
- ინგოროყვა, პ.: ახალი ქართული ლიტერატურის ფუძემდებელნი : ნიკოლოზ ბარათაშვილი, ილია ჭავჭავაძე, აკაკი წერეთელი - თბილისი : მერანი, 1983
- აბაშიძე კ., ეტიუდები XIX საუკუნის ქართლი ლიტერატურის შესახებ, თბ., 1970;
- ასათიანი გ., სათავეებთან, თბ., 1982;
- ასათიანი ლ., ცხოვრება აკაკი წერეთლისა, გამოც., მე-2, თბ., 1965;
- გაჩეჩილაძე ა., აკაკი წერეთელი, თბ., 1966;
- ზანდუკელი მ., თხზულებანი, ტ. 2 - ახალი ქართული ლიტერატურა, თბ., 1972;
- კოტეტიშვილი ვ., ქართული ლიტერატურის ისტორია (XIX ს.), თბ., 1959;
- მახარაძე ა., ნარკვევები ქართული ლიტერატურის ისტორიიდან, გამოც. მე-3, ტ. 1, თბ., 1972;
- ქართული ლიტერატურის ისტორია, ტ. 4, თბ., 1974;
- ხინთიბიძე ა., აკაკის ლექსი, თბ., 1972;
- ჯიბლაძე გ., კრიტიკული ეტიუდები, ტ. 1, 4, თბ., 1958, 1963
- აბაშიძე გიორგი, ქსე, ტ. 11, გვ. 304, თბ., 1987
რესურსეფი ინტერნეტის[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
- აკაკი წერეთლიშ ქიმერონი ner.ge - ზე Archived 2013-12-31 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine. - "ქართული ლიტერატურის დიდი ბიბლიოთეკა"
- ესეისტიკა აკაკიშენ Archived 2011-06-23 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- აკაკი წერეთლიშ რინა, ქიმერონი
- აკაკი წერეთელიშ ლერსეფი ვიკიწყუ-ს