ინდოევროპული ნინეფი

ვიკიპედიაშე

██ ქიანეფი, ნამუშ მახორობაშ უმენტაშობა რაგადანს ინდოევროპულ ნინეფშა

██ ქიანეფი, ნამუშ მახორობაშ უჭიჭაშობა რაგადანს ინდოევროპულ ნინეფშა, მარა უღჷ ოფიციალური სტატუსი

ინდოევროპული ნინეფი — მოსოფელს ართ-ართი არძოშე გოფაჩილი ნინეფიშ ფანია. ინდოევროპული ნინეფი წჷმორინაფილი რე დიხაუჩაშ არძო კონტინენტის. თე ნინეფშა მორაგადეეფიშ მუდანობა 2,5 მილიარდიშ უმოსი რე.

საართოთ, ინდოევროპულ ნინეფს მიორხველანა 400-შე უმოს ნინას, ნამუშეთ გიმე გჷმოკოროცხილი 9 ნინა 100 მილიონშე უმოს მორაგადეს იკათუანს.
თენეფი რე:

ბენგალური, გერმანული, ესპანური, ინგლისური, პორტუგალიური, რუსული, სპარსული, ფრანგული, ჰინდი.

ინდოევროპული ნინეფიშ თეჯგურა გოფაჩუა, რე შედეგი ართჸურე მიარე ოშწანურაშ გოძვენას მიმალი კათეფიშ დიდი გინოხორუაშ, მაჟირაჸურე - XV ოშწანურაშე დოჭყაფილი ევროპაშ ქიანეფიშ წიმიულათ დო თინეფიშ (ინგლისიშ, ნიდერლანდეფიშ, საფრანგეთიშ, ესპანეთიშ, პორტუგალიაშ, იტალიაშ, რუსეთიშ ) ჸურე მოსოფელიშ მასშტაბით წარმაფილი ფართო ექსპანსიაშ შედეგო.

ინდოევროპული ფანიაშ ნინეფი გჷმალინუანა ძალამ დიდ აკოხვალამას ლექსიკას, ფლექსიას, გრამატიკულ კატეგორიეფს (რიცხუ, სქესი, აბლაუტი).

ისტორია[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

საეგებიოთ, ინდოევროპული ნინეფი წჷმოდირთუნა ართი საართო კინოხიან ნინაშე, ნამუშათ მორაგადეეფიშ 8-10 ვითოში წანაშ კინოხ ოხორანდესკო ოკო. არსებენს მუსხირენ ჰიპოთეზა თე ნინაშ წჷმულაშ აკანიშენი - ასახელენა ბჟაეიოლ ევროპას, წიმი აზიას, ევროპაშ დო აზიაშ აკართაფწკჷმა არსებულ შხვა რეგიონეფს. ართ-ართი ჰიპოთეზაშ მეჯინათ, კინოხიანი ინდოევროპული ნინა დოხოლაფირო 8 ვითოში წანაშ კინოხ გჷშერთჷკო ოკო თიმ ბორჯიშო მორჩილ აზიას გოფაჩილ ხეთურ ნინას.

სტრუქტურა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

ევროპას დო აზია ინდოევროპული ნინეფიშ ალმახანური დოხოლაფირი გჷნორთუალა :

██ ბერძენული ნინეფიშ ბუნა

██ ინდოირანული ნინეფი

██ იტალიკური ნინეფი

██ კელტური ნინეფი

██ გერმანიკული ნინეფი

██ სომეხური ნინა

██ ბალტო-სლავური ნინეფი (ბალტიკური)

██ ბალტო-სლავური ნინეფი (სლავური)

██ ალბანური ნინა

██ ვაინდოევროპული ნინეფი

ამერიკაშ კონტინენტეფს ინდოევროპული ნინეფიშ სავარაუდო გჷნორთუალა:
რომანული:

██ ესპანური

██ პორტუგალიური

██ ფრანგული

გერმანიკული:

██ ინგლისური

██ ნიდერლანდური

ინდოევროპულ ნინეფს ტრადიციულო 10 დიდ ბუნათ რთუნა. თაქ წჷმორინაფილი რე თე ბუნეფი ისტორიული რანწკით, თინეფიშ მაართა დომოწმაფაშ მეჯინათ:

ინდოირანული ნინეფი ირთუ ჟირ ბუნათ:
1. ინდოარიულ დო
2. ირანულ ნინეფო.
ირთუ სუმ გიმენბუნათ:
1. ოსკო-უმბრიულ,
2. ლათინურ-ფალისკურ
3. რომანულ ნინეფო.
გერმანული ნინეფი ირთუნა სუმ ბუნათ:
1. ოორუეგერმანული,
2. ბჟაეიოლგერმანული დო
3. ბჟადალგერმანულო.
ირთუ ჟირ გიმენბუნათ:
1. სლავური
2. ბალტიური.
თინეფშე მაართა IX ოშწანურაშე დომოწმაფილი რე ჯვეშ ოხვამურ სლავურ ტექსტეფს, მაჟირა - XIV ოშწანურას.

თაქ გჷმოკოროცხილი ნინეფიშ მოხ, ინდოევროპულ ნინეფო მირჩქინუაფუ რანწკი ეშალაფირი ნინეფი, ნამუთ მერკეთ რე დოგურაფილი. თინეფიშ რიცხუს ორხველჷ: ილირიული, მესაპური, ფრიგიული, თრაკიული, ჯვეში მაკედონური, დაკური დო შხვა.

თაშნეშე ქოძირით[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

ლიტერატურა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

  • Robert S. P. Beekes: Comparative Indo-European Linguistics. An Introduction. Benjamins, Amsterdam 1995, ISBN 1-55619-505-2
  • Michael Meier-Brügger, Hans Krahe: Indogermanische Sprachwissenschaft. Walter de Gruyter, Berlin 2002 (8. Aufl.), ISBN 3-11-017243-7
  • Warren Cowgill: Indogermanische Grammatik. Bd I: Einleitung; Bd II: Lautlehre. Begr. v. Jerzy Kuryłowicz, Hrsg.: Manfred Mayrhofer. Indogermanische Bibliothek, Reihe 1, Lehr- und Handbücher. Winter, Heidelberg 1986.
  • Bertold Delbrück: Einleitung in das Studium der indogermanischen Sprachen. Ein Beitrag zur Geschichte und Methodik der vergleichenden Sprachforschung. Bibliothek indogermanischer Grammatiken. Bd 4. Breitkopf & Härtel, Leipzig 1919 (6. Aufl.).
  • August Schleicher: Compendium der vergleichenden Grammatik der indogermanischen Sprachen. Böhlau, Weimar 1861/62, Olms, Hildesheim 1974 (Nachdr.), ISBN 3-487-05382-9
  • Oswald Szemerényi: Einführung in die vergleichende Sprachwissenschaft. Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 1990 (4. Aufl.), ISBN 3-534-04216-6
  • Eva Tichy: Indogermanistisches Grundwissen. Hempen, Bremen 2000, ISBN 3-934106-14-5.
  • Harald Wiese: Eine Zeitreise zu den Ursprüngen unserer Sprache. Wie die Indogermanistik unsere Wörter erklärt, Logos Verlag, Berlin 2010, 2. Auflage, ISBN 978-3-8325-1601-7.