გოართოიანაფილი ომაფე

ვიკიპედიაშე
დიდი ბრიტანეთიშ დო ოორუე ირლანდიაშ გოართოიანაფილი ომაფე
United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland
გოართოიანაფილი ომაფე
გოართოიანაფილი ომაფეშ
შილა
ჰიმნი: „God Save the Queen“[1]

გოართოიანაფილი ომაფეშ ორენი
ნანანოღა
(დო უკაბეტაში ნოღა)
ლონდონი

51°30′ ოორ. გ. 0°07′ ბჟად. გ. / 

ოფიციალური ნინა(ეფი) ინგლისური
თარობა ოპარლამენტე კონსტიტუციური მონარქია
 -  მონარქი ჩარლზ III
 -  პრემიერ-მინისტრი რიში სუნაკი
ფართობი
 -  გვალო 1 მაისი, 1,707 კმ2 (78-ო)
 -  წყარი (%) 1.34
მახორობა
 -  2019 ფასებათ 67,545,757 (22-ა)
 -   census 63,182,178 
 -  მეჭედალა 270 ად/კმ2 (50-ა)
ედპ (ჸუპ) 2019 ფასებათ
 -  გვალო $3.131 ტრილიონი (9-ა)
 -  ართ მახორუშე $46,827 (26-ა)
აგი (2017) 0.922 (ძალამი მაღალი) (14-ა)
ვალუტა გირვანქა სტერლინგი (GBP)
ბორჯიშ ორტყაფუ UTC+0
 -  ზარხულიშ (DST) UTC+1 (UTC)
ქიანაშ კოდი GB
Internet TLD .uk
ოტელეფონე კოდი +44

დიდი ბრიტანეთიშ დო ოორუე ირლანდიაშ გოართოიანაფილი ომაფე (ვარა გოართოიანაფილი ომაფე, დიდი ბრიტანეთი) — სახენწჷფო ბჟადალ ევროპას, ბრიტანეთიშ კოკეფს. თის ართი ოსქირონე მეძობელი ჸუნს — ირლანდია. ოსქირონე თანჯეფიშ გალე, დიდი ბრიტანეთის მუკე-მუკე გოურე ატლანტიშ ოკიანე, ოორუეშ ზუღა, ლა-მანშიშ საროტი დო ირლანდიაშ ზუღა. ქიანა საფრანგეთის მიარცხუაფუ ევროტუნელით.

ჯოხოდვალა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

  • ოფიციალური: მარგალურო — დიდი ბრიტანეთიშ დო ოორუე ირლანდიაშ გოართოიანაფილი ომაფე; ინგლისურო - UK; United Kingdom; United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland.
  • ეტიმოლოგია — დიდი ბრიტანეთი (Great Britain) კოკეფს ჯოხო. ჯოხო ბრიტეფიშ თურეფშე მოურს. ეთნონიმიშ შანულობა რე „დოხანტილი“, მუთ კოკეფიშ უჯვეშაში მახორუეფიშ ასაგასაშ მოხანტუაშ (ტატუირაფაშ) ტრადიციას ოკო მითმიარცხუაფუდას. თაშნეშე შელებუანი რე ჯოხოქ ეინწყას კელტური ოსურღორონთიშ — ბრიგიდაშ ჯოხოშ მეჯინათ.
  • ქიანაშ კოდი — GB.

გეოგრაფია დო ორთა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

ტოპოგრაფია

გოართოიანაფილი ომაფე იდვალუაფუ ბჟადალ ევროპას, ბრიტანეთიშ კოკეფს. თის ართი ოსქირონე მეძობელი ჸუნს - ირლანდია. XX ოშწანურაშ მაჟირა გვერდის შანულამი თირაფეფი იწისუ გეოპოლიტიკური დვალაფაქ. რელიეფი ოორუეთ დო ბჟადალუშე გვალონა რე. ევრორსხუშ (2020 წანაშ 31ფურთუთაშახ) მასშტაბით ომაფე ენერგეტიკული რესურსეფით უდიდარაში ქიანა რდჷ. გიშმეგორუ წყარხვეიანი ჰიდროგრაფიული რშვილი, კლიმატი უმოსო იდარჯაკუ ატლანტიშ ოკიანეშ გოლინათ. ბჟადალუ რაიონეფი სილამიეთ გიშმეგორუ. უდიდაში თოჸუჯი ერზიებუ ორთაშ თხილუას. მოქმენდენს 15 ნაციონალური პარკი. ბენ-ნევისი 1343 მ. სიმაღალათ ომაფეშ უმაღალაში კონკა რე.

გოართოიანაფილი ომაფეშ ფართობი მეხოლ. 245,000 კვ. კმ-ი. თინა იდვალუაფუ ოორუე ატლანტიკურ ოკიანეშ დო ოორუეშ ზუღაშ შქას დო გჷშართილიე საფრანგეთიშე ლა-მანშიშ საროტით.

სახენწჷფო მონწყუალა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

ვესტმინსტერიშ გოართოიანაფილი ომაფეშ პარლამენტიშ დგჷმილი

ადმინისტრაციული დორთუალა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

გოართოიანაფილი ომაფეშ ადმინისტრაციული ართულეფი

გოართოიანაფილი ომაფე რე ინგლისიშ, შოტლანდიაშ, უელსიშ დო ოორუე ირლანდიაშ პოლიტიკური გოართოიანაფა. ომაფე გურგინიშ თუდო რინელი ტერიტორიეფიე: გერნსი, ჯერსი დო მენი, ნამუეფსჷთ გჷშაკერძაფილი სტატუსი უღუნა.

დემოგრაფია[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

61,1 მილიონამი მახორობათ (2009 წანაშ ეჭარუათ), ომაფე მასუმა ქიანა რდჷ ევრორსხუს (2020 წანაშ 31ფურთუთაშახ). გური მონძეეფი რენა ინგლისარეფი (81,5%), შოტლანდიარეფი (9,6%), ირლანდიარეფი (2,4%), უელსარეფი (1,9%) და ოორუე ირლანდიარეფი (1,8%). თაქ ოხორანს თაშნეშე 4 მლნ-შე უმოსი შხვაშ თური, ნამუეფქჷთ უმოსო მორთეს წორომაჸალობაშ ქიანეფშე. გოართოიანაფილი ომაფე ურბანიზაციაშ ოსამანგე ქიანა რე. მახორობაშ 91% ოხორანს ნოღას. ქიანას ანდანერი რელიგიური მახორუეფი რე.

ეკონომიკა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

ლონდონი რე ევროპაშ უდიდაში დო მოსოფელიშ ართ-ართი ფინანსური ცენტრი ნიუ-იორკიშ დო ჰონგ კონგწკუმა ართო.

გოართოიანაფილი ომაფეშ ეკონომიკა გერცხილი რე ლიბერალიზმიშ, ობაზარე ეკონომიკაშ დო დაბალი გინაგაფურეფიშ პრინციპეფს. თინა იკოროცხუ ანგლოსაქსური კაპიტალიზმიშ თ.გ (თაშნე გედვალირ) კინოხონო. თიშ უმკუჯინუო, ნამდა ბრიტანეთიშ მახორობა მოსოფელიშ მახორობაშ 1%-ს აკმადგინანს, გოართოიანაფილი ომაფე მანთხა აბანს რე მოსოფელს ვაჭარუაშ ჸურე, ოდო თიში ედომუშამი დინოხოლენი პროდუქტი მოსოფელს სიდიდათ მაამშვა დო ევროპას მასუმა რე გერმანიაშ დო საფრანგეთიშ უკული.[2]

ეკონომიკაშ უდიდაში დარგი რე მოინალობაშ სფერო, სოდეთ გჷშაკერძაფილ როლს ლაჸაფენს საბანკო-საფინანსო ბიზნესი დო ტურიზმი. ენერგეტიკული შელებუანობეფით უჭყანიარაში რდჷ ევრორსხუს (2020 წანაშ 31ფურთუთაშახ). ქიანა მანქანაშკიდანჯუაშ ოდაბადე რე. ორეწალი საწარმეეფი ულტრამოდერნული ტექნიკათ რე აკოანჯარელი. "ხანდაშ ხვეიანობა [3] ართ-ართი უმაღალაშიე მოსოფელს. გიშმეგორუ ქიმიური, ფარმაცევტული და ბიოტექნიკური ინდუსტრია. უშანულამაში რე თაშნეშე ელექტრონიკა დო ფურინჯიშკიდანჯუა. აგრობიზნესი ართი-ართი არძაშე უმოს მაღალპროდუქტიულიე მოსოფელის.

ტურიზმი[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

ანდაფერი ლანდშაფტი, ისტორიულ-არქიტექტურული ობიექტეფი დო ულტრამოდერნული ოკომუნიკაციე საშუალებეფიშ გეშა, ბრიტანეთი მოსოფელიშ ართ-ართი უშხუაში ტურისტული რეგიონი რე. ირწანურო თაქ 28-30 მილიონი ტურისტი გიმურს. უდიდაშ ტურისტული შქაგურონეფი: ლონდონი, სტრატფორდი წყარმალუ, ეივონს, უინძირო, ედინბურგი დო თ.უ.

ტურისტეფიშ უდიდაშ ნორთი გიმურს ამერიკაშ აკოშქუმალირი შტატეფშე დო ევროპაშ ქიანეფშე,დო გჷშაკერძაფილო გერმანიაშე, საფრანგეთიშე, ირლანდიაშე დო ნიდერლანდეფიშე. ეკონია წანეფს ტურისტული ინდუსტრიაქ ქიანაშ ეკონომიკაშ ართ-ართი უშხუაშ დარგო გინირთუ̂.

ისტორია[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

შოტლანდიაშ პარლამენტიშ დგჷმილი

XV ოშწანურაშ ბოლოს ძალიერი ცენტრალიზირაფილი სახენწჷფო. 1707 წანას მეღებულქ იჸუ აქტიქ ინგლისი დო შოტლანდიაშ რსხუშ გეშა, 1801 წანას აკიშქუ ბრიტანეთიქ დო ირლანდიაქ. 1918 წანას ოორუე ირლანდია ინკორპორირებულქ იჸუ გოართოიანაფილი ომაფეშა. 1931 წანას — დირცხუ ბრიტანეთიშ წორომაჸალობაქ, ნამუთ 54 ქიანას (ჸოფილ დომინიონეფს დო კოლონიეფს) აართიანენს. მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმაშ უკული დიჭყჷ ბრიტანეთიშ იმპერიაშ ფაჩუაქ.

მონძალა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

ბუკინგემიშ დოხორე გოართოიანაფილი ომაფეშ მონარქიშ ოფიციალური რეზიდენცია

ბრიტანეთიშ კულტურული ანდაფერობა გოპიჯალაფირი რე მუჭოთ რეგიონალური მუშობურობეფით, თაშნეშე ბრიტანეთიშ იმპერიაშ მონძალათ. ბრიტანული ლიტერატურაშ სახეეფი რე ინგლისარი შექსპირი, შოტლანდიარი რობერტ ბერნსი, უელსელი დილან თომასი, ოორუეირლანდიარი შეიმან ჰინი. 60-ამი წანეფშე დოჭყაფილი, „ბითლზიშ“ დო „როლინგ სტოუნზიშ“ პოპულარობაშ გეშა, ბრიტანეთი ახალმორდული კულტურაშ ავანგარდის რე. მონძალეფი:

სქოლიო[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

  1. National Anthem, British Monarchy official website. Retrieved 16 November 2013.
  2. ოერეფოშქარე ოვალუტე ფონდი
  3. ბორჯიშ ართურს წარმებული პროდუქციაშ მუდანობა
  4. ართამი ნაციონალური პროდუქტი

რესურსეფი ინტერნეტის[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]