ეგვიპტე
| ეგვიპტეშ არაბული რესპუბლიკა | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| ჰიმნი: „Bilady, Bilady, Bilady“ "بلادي، بلادي، بلادي" (მარგ. „ჩქიმი ქიანა, ჩქიმი ქიანა, ჩქიმი ქიანა“) |
||||||
 |
||||||
| ნანანოღა (დო უკაბეტაში ნოღა) | კაირო / | |||||
| ოფიციალური ნინა(ეფი) | არაბული | |||||
| თარობა | უნიტარული გვერდო საპრეზიდენტე რესპუბლიკა ავტორიტარული რეჟიმით[1][2][3][4][5] | |||||
| - | პრეზიდენტი | აბდულ-ფათაჰ ალ-სისი[6] | ||||
| - | პრერმიერ-მინისტრი | მუსტაფა მადბული | ||||
| ფართობი | ||||||
| - | გვალო | 1,010,408[7][8] კმ2 (29-ა) | ||||
| - | წყარი (%) | 0.632 | ||||
| მახორობა | ||||||
| - | 2025 ფასებათ | 109,450,000[9] (15-ა) | ||||
| - | census | 94,798,827 | ||||
| - | მეჭედალა | 108.32 ად/კმ2 (99-ა) | ||||
| ედპ (ჸუპ) | 2025 ფასებათ | |||||
| - | გვალო |  $2.372 ტრილიონი (17-ა) |
||||
| - | ართ მახორუშე | $$21,668 (87-ა) |
||||
| აგი (2023) | 0.754 (ოშქაშე) (100-ა) | |||||
| ვალუტა | ეგვიპტური ფუნტი (LE/E£/£E) (EGP) |
|||||
| ბორჯიშ ორტყაფუ | UTC+02:00 | |||||
| - | ზარხულიშ (DST) | UTC+03:00 (UTC) | ||||
| ქიანაშ კოდი | EG | |||||
| Internet TLD | ||||||
| ოტელეფონე კოდი | +20 | |||||
ეგვიპტე (არაბ. ⓘ [misˤɾ] [მისრ / Miṣr], ეგვიპტური არაბულო: مصر [მასრ / Maṣr] [ˈmɑsˤɾ], კოპტ. Ⲭⲏⲙⲓ [kʰēmə]), ოფიციალურო ეგვიპტეშ არაბული რესპუბლიკა (არაბ. جمهورية مصر العربية, [ჯუმჰურიათ მისრ ელ-არაბია], ეგვიპტური არაბული: [გუმჰურია მასრ ილ-არაბია]) — ტრანსკონტინენტალური სახენწჷფო აფრიკაშ ოორუე-ბჟაეიოლშე დო სინაიშ ჩქონით აზიაშ ობჟათე-ბჟადალშე. ოორუეშე ომძღჷ სქირონაშქა ზუღა, ოორუე-ბჟაეიოლშე უხურგანს პალესტინაშ ღაზაშ სექტორი დო ისრაელი, ბჟაეიოლშე — ჭითა ზუღა, ობჟათეშე — სუდანი დო ბჟადალშე ლიბია; ოორუე-ბჟაეიოლშე აკაბიშ ჸუჯი ეგვიპტეს გიშმართჷნს იორდანიაშე დო საუდიშ არაბეთშე. ქიანაშ ნანანოღა, უკაბეტაში ნოღა დო კულტურული ცენტრი რე კაირო, მაჟირა უკაბეტაში ნოღა, ხერეჭუაშ დო ტურისტული შანულამი ცენტრი რე ალექსანდრია.[10] 109 მილიონი ადამიერშე უმოსი მახორობათ, ეგვიპტე რე აფრიკაშ მასუმა უკაბეტაში ქიანა, მოსოფელს — 15-ა.
ეგვიპტეს ართ-ართი ქვერსემი ისტორია უღჷ არძა ქიანაშ შქას: თიში ჯინჯეფი მოურს ჩქ. წ. VI დო IV ვითოშწანურაშე ნილოსიშ დელტაშ გოხოლუას. ჯვეშ ეგვიპტე, ნამუთ იკოროცხუ ართ-ართი ცივილიზაციაშ ონწეთ, ჭარალუაშ, ოფუტე მეურნალაშ, ურბანიზაციაშ, ორგანიზებული რელიგიაშ დო ცენტრალური გამაგალაშ ორდოიანი ფორმეფიშ მაძირუ რე.[11] ეგვიპტე ქირსიანობაშ ორდოიანი დო შანულამი ცენტრი რდჷ, მოგვიანეთ, მაშკვითა ოშწანურაშ დაჭყაფუშე ისლამი მიღჷ. X ოშწანურას, კაირო რდჷ ფატიმიდეფიშ სახალიფოშ ნანანოღა, XIII ოშწანურას — მამლუქეფიშ სასულთანოშ ნანანოღა. 1517 წანას, ეგვიპტექ ოსმალეთიშ იმპერიაშ ნორთო გჷნირთუ, სოიშახ 1867 წანას აბანობური გამაგე მუჰამედ ალიქ ვადარსხჷ თეხანური ეგვიპტე მუჭოთ ავტონომიური ხედივატინ. უკული ქიანა ოკუპირებული რდჷ ბრიტანეთიშ იმპერიაშით სუდანწკჷმა ართო დო 1922 წანას ზოხორინალა მიპალუ მუჭოთ მონარქია.
1952 წანაშ ეგვიპტეშ რევოლუციაშ უკული ეგვიპტექ რესპუბლიკათ გეგმიცხადჷ. 1958-1961 წანეფს აკიკათჷ სირიაწკჷმა დო გაჭყეს აკოკათელი არაბული რესპუბლიკა. ეგვიპტე 1948, 1956, 1967 დო 1973 წანეფს მუზმარენი აკოანჯარაფილი კონფლიქტის მანჯენდჷ ისრაელწკჷმა დო 1967 წანაშახ პერიოდულო ღაზაშ სექტორიშ ოკუპაციას იქჷნდუ. 1978 წანას, ეგვიპტექ ხე მაჭარჷ კემპ-დევიდიშ აპიჯალას, ნამუშით ისრაელი ოკუპირებული სინაიშე თიში გიშულაშ მანგიორშა აღიარუ. არაბული აფუნიშ უკული, ნამუქჷთ 2011 წანაშ ეგვიპტეშ რევოლუცია დო ჰოსნი მუბარაქიშ გითორაგვაფა გჷმიჭანუ, ქიანას მოხვადჷ პოლიტიკური არულობაშ გაგჷნძორებული პერიოდიქ; 2012 წანაშ პირველი დემოკრატიული გიშაგორუეფით, ხეშულობაშა ქუმორთჷ „მუსლიმეფიშ საჯიმალოწკჷმა“ მერსხილი მუჰამედ მურსიშ კუნტახანიში თარობაქ, ნამუქჷთ 2013 წანას მასობური პროტესტეფიშ უკული გითოხუაფილქ იჸუ ოურდუმეეფიშით. ასეიანი თარობა წჷმარინუანს გვერდო საპრეზიდენტო რესპუბლიკას აბდულ-ფათაჰ ალ-სისიშ დუდალათ, ნამუთ გიშაგორილქ იჸუ 2014 წანას, მარა ფართოთ მირჩქინუაფუ მუჭოთ ავტორიტარული.[12]
ეგვიპტე რე წუმოძინელი ქიანა აფრიკაშ მაჟირა უკაბეტაში ეკონომიკათ. არხო ბჟაეიოლს, ოორუე აფრიკას დო მუსლიმანურ ოქიანუს რეგიონულ პოლიტიკურ ნძალათ იკოროცხუ, თაშნეშე მოსოფელიშ ოშქაშე ჟისახენწჷფოთ. ისლამი რე ოფიციალური რელიგია, არაბული — ოფიციალური ნინა. ეგვიპტე რე გეჸვენჯი ერეფოშქაშე დო რეგიონალური ორგანიზაციეფიშ დჷმარსხუაფალი მაკათური: გოერო, უგინობირაფუობაშ ყარაფი, არაბული ქიანეფიშ ლიგა, აფრიკაშ რსხუ, ისლამური წოროხანდაშ ორგანიზაცია, მოსოფელიშ ახალნორდული ფორუმი დო BRICS-იშ მაკათური.[13][14][15]
ჯოხოდვალა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- ოფიციალურო: ეგვიპტეშ არაბული რესპუბლიკა.
- არაბულო: Al-Jumhuriyat Misr al-Arabiyah.
- ეტიმოლოგია: ფარაონეფიშ ფარანიშ მახორობა მუნეფიშ ქიანას „კემეს“ უძახჷნა, ნამუთ „უჩადიხას“ შანენს. Aigyptos ანუ „ეგვიპტე“ ჯვეში ბერძენეფქ გიორთვეს. ოეგებიეთ თენა მეღებული რე Hikuptah-შ დამახინჯებით, ნამუთ შანენს „უჟინაშ ღორონთიშ პტაშ შურიშ ოხვამეს“. ამდღანერი არაბულნინამი მახორობა მუნეფიშ ქიანას უძახჷნა „მისრს“. თაურეშერე ჯვეშქორთული „მისრეთი“.
- ქიანაშ კოდი: EG.
გეოგრაფია
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
ქიანა იდვალუაფუ ჟირ კონტინენტის — აფრიკას (ოორუე-ბჟაეიოლ რეგიონი) დო აზიას (ობჟათე-ბჟადალ რეგიონი). ობჟათეშე ომძღჷ სუდანი (თანჯაშ სიგინძა რე 1273 კმ), ბჟადალშე — ლიბია (1150კმ), ბჟაეიოლშე — ისრაელი (255კმ) დო პალესტინა (11კმ). ბჟაეილშე ომძღჷ დინცხფერი ზუღა, ოორუეშე — სქირონაშქა ზუღა. ქიანაშ ტერიტორიაშ დოხოლაფირო 96% ტიოზი (უდაბნო) რე.
ეგვიპტეს არძაშე უგჷნძაში ხურგი უღჷ სუდანწკჷმა — 1273 კილომეტრი, არძაშე უკუნტაში ისრაელწკჷმა — 266 კმ. ეგვიპტეს ფართო გიშაულარი უღუ მუჭოთ სქირონაშქა ზუღაშა, თეშ ჭითა ზუღაშა. ქიანაშ აფრიკულ დო აზიურ რეგიონეფს ართიანშე გჷშართუნს სუეციშ სვირი, ნამუშ სიგჷნძა რე 160 კილომეტრი (პორტ-საიდიშე სუეციშა). სვირი ართიანს მეთმურსხუანს სქირონაშქა დო ჭითა ზუღეფს. სვირქ გინწყჷ 1869 წანას. 1956 წანას მოხვადჷ სვირიშ ნაციონალიზაციაქ.
- ფართობი: 1.001 ვითოში კვ.კმ.
- ორთა: გეოგრაფიული რაიონეფი - ნილოსიშ ლეხერი, კატარაშ ქვაბული, ბჟადალ ტიოზი, ბჟაეიოლ უდაბნო. უმაღალაში კინწი - ჯებელ კატერინა 2.638 მ.; უდიდაში წყარმალუ (კმ) – ნილოსი 1.550 (გვალე 6.671); უდიდაში ტობა (კვ.კმ) - ნასერი 5.500 (ხელოვნურ); უდიდაში კოკი - ჯაზირათ შადვანი; კლიმატი - სქირონაშქაზუღური, სქირე.
- ორთაშობური რესურსეფი: ნაფთობი, ორთაშობური აირი, რკინაშ მადანი, ფოსფატეფი, მანგანუმი, კირქუა, თაბაშირი, ტალკი, აზბესტი, ტყვია, თუთია.
სახენწჷფო
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- სახენწჷფო სისტემა: დემოკრატიული რესპუბლიკა.
- სახენწჷფოშ მადუდე: პრეზიდენტი.
- კანონმადვალუ ორგანო: ჟირპალატამი პარლამენტი (454+264 მაკათური).
- ადმინისტრაციული რთუალა: ქიანაშ ადმინისტრაციულ-ტერიტორიულ ართურეფი რე 28 პროვინცია (Muhafazah).
დემოგრაფია
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]ეგვიპტე რე არძაშე უმოსი დოხორინელი ქიანა რე შქაგურ ბჟაეიოლს დო მასუმა არზაშე უმოსი დოხორინელი აფრიკაშ კონტინენტის, 77 მილიონი მახორუთ (2009 წანაშ პირელიშ მუნაჩემეფით). ეკონია 40 წანაშ მალობას იგინაფუაფუდუ მახორობაშ მალას რდუალა მედიცინაშ წოხლე მიწოკინათ დო ოფუტეშ მეურნობაშ წარმოებელურობაშ გოვითარაფაშ გეშა. მუ ბორჯისჷთ ნაპოლოენქ გეჭოფუ ქიანა, თიშ მახორობა რდჷ ხვალე 3 მილიონი. მახორობაშ 90% ართგურენს ისლამს დო დჷნოსქილედი ნორთიშ უმენტაშობა ქირსიანი რე.
- მახორობა: 77,4 მლნ (2003), თინეფს შქას ეგვიპტარი არაბეფი 99,1%, ნუბიარეფი 0,9%. ქიანაშ მახორობაშ ძინაშ ტემპეფი ძალამი მაღალი რე (ირი 7 თუთას 1 მლნ). მახორობაშ მეჭედალა 1 კვ.კმ-ს 74 კოჩის აკმადგინანს.
- ნინეფი: არაბული. ინგლისური დო ფრანგული იგურაფუაფუ.
- რელიგია: მუსლიმეფი 90%, ქირსიანეფი მეხოლაფირო 10%.
- ნოღეფი (ვთშ.) : კაირო (7.938; აგლომ. 15.892), ალექსანდრია (3.891; აგლომ. 4.443), ალ-ჯიზა (გიზა, 2.598), შუბრა ალ-ჰაიმა (870; აგლომ. 1.070), პორტ-საიდი (549), ას-სუვეისი (სუეცი, 4.880).
ეკონომიკა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- ერუანული პროდუქტი: მოცულობა - 72 მლრდ $ (42-ა აბანი); 1 შურ მახორუშე - 1.200 $; სტრუქტურა (%) - ოფუტეშ მეურნობა 16, ხერეჭუა 34, ნინალა 50.
- ექსპორტი: ნაფთობი, ბამბე, ოფეიქარე ნაწარმი, ხილი.
- ბიუჯეტი: 21,500 მლნ $.
- ვალუტა: ეგვიპტური ფუნტი (EGP).
ტურიზმი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
ეიოშანალი რე თინა, ნამდა ეგვიპტე ხვალე ართი მუსლიმური ქიანა რე, ნამუთ აქტიურო რე ჩართული ტურისტულ სფეროს. თეს დიდი გოლინა უღუ ქიანაშ ეკონომიკას, ღალაშ უმეტაში ნორთი თე სფეროშე მოურს.
კაირო ეგვიპტეშ ნანანოღა ართ–ართი უსკვამაში რე რე ნთელ მოსოფელს. წჷმარინუანს არაბული ოქიანუშ კულტურულ და კომერციულ ცენტრის. ართ–ართი უშხუაში ნოღა რე აფრიკას დო ხოლო ბჟაეიოლს. თენა ეგაფილი რე ნილოსიშ წყარპიჯის, წჷმორინაფილი რე მაღალი ნოდგჷმეფით, თაქ რე უჯგუში სასუმაროეფი, მაღაზიეფი, რესტორანეფი.
კაიროშ ალმახანურ ცენტრო იკოროცხუ ალ-ტაჰრირიშ მოედანი, თაქ რე არძა თარი ოთარობე დო ვასათარობო ორგანიზაციაშ შტაბბინა. ეიოშანალი რე არაბული სახენწჷფოეფიშ ლიგა.
ტურისტეფიშ გურიშ გოჩამაშ ობიექტი რე კაიროშ ერუანული მუზეუმი, სოდე ჯვეშ ევიპტეშ ფარაონეფიშ, ბერძნულ-რომაულ პერიოდიშ ოგანძე რე თხილერი. 155 ვითოშ ექსპონატის შქას რე ფარაონ ტუტანხამონიშ აკარდამაშ განძი.
ეგვიპტეშ ცივილიზაციაქ დიჭყჷ ჯვეშ წანაშ ეჭარუაშ V ანთასწანურას დო ითუ ახალ წანაშ ეჭარუაშ 332 წანას. თენა ალექსანდრე დიდ მაკედონარქ ეჭოფუ (თეშე უმოს ფირჩას თუდო ). ჯვ. წ. III ანთასწანურას ფარაონ ნარმენქ აკაშქუ ჟიდონი დო თუდონი ომეფეფი. ეგვიპტე ირთუ 3 პერიოდო:
1. ჯვეში ომაფე - ჯვ. წ. 3 000 წ. - ნანანოღა მემფისი.
2. შქა ომაფე - ჯვ. წ. 2 000 წ. - ნანანოღა თებე.
3. ახალი ომაფე - ჯვ. წ. XVII-XIV აა. - ნანანოღა თებე.
ეიოშანალი რე ეგვიპტური პირამიდეფი, ნამუეფით ჯვეშ ომაფეს ეიგაფუდუ დო თინეფი ამდღანერ დღაშა რენა მიკოსქილადირი. მაართა პირამიდა რდჷ ჯოსერი, ნამუთ ფარაონ ჯოსერიშ საპატიცემოთ, გინოჩამუშ ყუნათ, ქურუმქ იმჰოტეპქ ეიოგჷ. თიშ სიმაღალა 60 მ.
ქირსეშ დაბადებაშა 5 000 წანას სქირონაშქა ზუღაშე, პალესტინაშე დო ნუბიაშე გეგნიხორეს ურცხო ტომეფქ დო დიხორეს ნილოსიშ წყარპიჯის, ემაღალაფირ აბანს. ინეფქ ეიონწყუეს დორშვილი ქოხეფი დო თინეფქ გინირთეს მაართა ეგვიპტარეფო. მირჩქვანეს ორინჯეფი, მოჸუნდეს მუნაწიი, მეჸუნდეს მეორინჯობას დო ოფუტეშ მეურნობას. გორჩქინდჷ ჟირ ომაფექ - ჟიდონქ დო თუდონქ.
ჯვეში ეგვიპტე
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]ჯვეში ეგვიპტე რდჷ ქიანა აფრიკაშ ოორუე-ბჟაეიოლ ნორთის, ნამუქჷთ ჯვ. წ. 525 წანას რინა მეჭყვიდჷ.
ჯვეშ ეგვიპტეშ ისტორია ირთუ დინასტიაშახ (სოდგარენ ჯვ. წ. 3000 წანა) დო უკულიან პერიოდეფო (გვალო რდჷ 30 დინასტია[16]). თე პერიოდეფი იგინძორებუ ჯვ. წ. III - ჯვ. წ. I ვითოშწანეფს.
პერიოდეფი მუშ განშე თაშ ირთუ: ორდოიანი ომაფე (I-II დინასტია); ჯვეში ომაფე (III - VI დინასტია); მაართა გინმაულარი პერიოდი (VII-X დინასტია); შქა ომაფე(XI-XII დინასტია); მაჟია გინმაულარი პერიოდი (XIII-XVII დინასტია); ახალი ომაფე (XVIII-XX დინასტია); გვიანი პერიოდი (XXI-XXVI დინასტია); ასურელეფიშ ნჯღვერობუა (ჯვ. წ.-შა 664-656); სპარსალეფიშ ნჯღვერობუა (XXVII დინასტია), ჩქ. წ.-შა 525-ჩქ. წ.-შა 404); სპარსალეფის მაჟია ნჯღვერობუა (XXVIII-XXX დინასტია, ჩქ. წ.-შა 343-ჩქ. წ.-შა 332); მაკედონარეფის ნჯღვერობუა (ჩქ. წ.-შა 332-ჩქ. წ.-შა 305); პტოლემეეფიშ ნჯღვერობუა (ჩქ. წ.-შა 305-ჩქ. წ.-შა 30).
ალმახანური ეგვიპტე
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]1922 წანაშე ეგვიპტე ზოხორინელი სახენწჷფო რე, 50-იან წანეფს რესპუბლიკათ გინირთჷ გამალ აბდელ ნასერიშ დუდალათ. ხოლო ულირს თინა აწარმენდჷ ლჷმას ისრაელწკჷმა, მარა 1977 წანას ანვარ სადათიშ პრეზიდენტობაშ ბორჯის გაფორმუ თიწკჷმა ომშვიდობე აპიჯაფა. თექ გჷმიჭანუ ეგვიპტეშ გჷშარიცხუა არაბულ სახენწჷფოეფიშ ლიგა. 1981 წანას ექსტრემისტ-ისლამისტეფქ დოჸვილეს სადათი, თიშ აბანი დეკინჷ ჰოსნი მუბარაქიქ, ნამუთ უმოს ზომიერ ღოზის მეჸუნდუ. 1987 წანას ეკანწყუ ურთიართალეფი არაბულ ქიანეფწკჷმა. 1991 წანას მონაწილენდჷ სპარსეთიშ ჸუჯიშ ლჷმას ააშ-იშ განშე. ეგვიპტე ლაჸაფენს თარ როლს ხოლო ბჟაეიიოლიშ ომშვიდობე მოწესრიგებაშ პროცესის.
ეგვიპტეშ ტერიტორიული მონწყილობა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]ეგვიპტე ტერიტორიულო ირთუ 29 ოგუბერნატორეეფო. ოგუბერნატორე ხოლო ირთუ მარკაზეფო (რაიონეფო). რაიონეფიშ აკოდგინალუაშა მიშმურს ოფოტუეფიშ სუბექტეფი.
არძა ოგუბერნატორეს უღუ მუში ადმინისტრაციული ცენტრი, ფშხირას თე ცენტრეფიშ ჯოხოეფი კინ ოგუბერნატორეეფს ხოლო ჯოხონა.
2008 წანაშ პირელს, კაიროს დო გიზას გაგშერთჷ 4 ტერიტორიაქ დო დირსხუ ახალ ოგუბერნატორეეფქ: 6 ემათუთა, ჰელუანი, კაირო დდო გიზა.
|
|
მონძალა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- კაირო - ერუანული მუზეუმი ტუტანხამონიშ აკარდამაშ ძვირფასეულობათ, ეგვიპტური მუზეუმი, ისლამური კაირო;
- ლუქსორი - ლუქსორიშ დო კარნაკაშ ოხვამეეფი, მაფეფიშ მინდორი;
- ელ-გიზა - პირამიდეფი დო დიდი სფინქსი;
- ასუანი - აბუ-სიმბალიშ ოხვამე;
- სინაი - ჭითა ზუღაშ ქორალური ბაღეფი.
ჩინებული ეგვიპტარეფი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- პოლიტიკოსეფი – გამალ აბდელ ნასერი, ანვარ სადათი;
- დიპლომატეფი – ბუტროს გალი;
- მაჭარუეფი – ნაგიბ მაჰფუზი;
- მსახიობეფი – ომარ შარიფი, სუად ჰუსნი;
- ბიზნესმენი – მოჰამედ ალ-ფაიედი.
რესურსეფი ინტერნეტის
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- თარობა
- Egypt's Government Services Portal არაბული, ინგლისური
- Egypt Information Portal არაბული, ინგლისური
- Egypt Information and Decision Support Center არაბული, ინგლისური
- Egypt State Information Services არაბული, ინგლისური, ფრანგული
- Chief of State and Cabinet Members
- Egyptian Tourist Authority
- ზოგადი
- შხვა
- Leonard William King, History of Egypt, Chaldea, Syria, Babylonia, and Assyria in the Light of Recent Discovery, Project Gutenberg.
- Egyptian History (urdu)
- By Nile and Tigris, a narrative of journeys in Egypt and Mesopotamia on behalf of the British museum between the years 1886 and 1913, by Sir E. A. Wallis Budge, 1920 (a searchable facsimile at the University of Georgia Libraries; DjVu &layered PDF format)
- Napoleon on the Nile: Soldiers, Artists, and the Rediscovery of Egypt.
სქოლიო
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- ↑ (July 2019) „Implicit Attitudes toward an Authoritarian Regime“. The Journal of Politics 81 (3): ხს. 1014–1027. DOI:10.1086/703209.
- ↑ Egypt's Sisi Is Getting Pretty Good … at Being a Dictator (22 May 2015). კითხირიშ თარიღი: 25 July 2017.
- ↑ Egypt: A Move to Enhance Authoritarian Rule (2019).
- ↑ Raghavan, Sudarsan. “Egypt tries to silence its critics in the United States by jailing their relatives“, 9 July 2020. კითხირიშ თარიღი: 22 November 2022.
- ↑ Al-Arian, Abdullah (27 February 2020). Hosni Mubarak's legacy is Abdel Fattah el-Sisi (en). კითხირიშ თარიღი: 2 November 2021.
- ↑ Egypt's Mubarak resigns as leader (11 February 2011). კითხირიშ თარიღი: 11 February 2011.
- ↑ Density By Governorate 1/7/2020 – Area km2 (Theme: Population – pg.14). Capmas.gov.eg. კითხირიშ თარიღი: 8 July 2021.
- ↑ Total area km2, pg.15. Capmas.Gov – Arab Republic of Egypt. კითხირიშ თარიღი: 8 May 2015.
- ↑ Report for Selected Countries and Subjects (en). კითხირიშ თარიღი: 3 May 2025.
- ↑ Map, Egypt's Projects. محافظة الأسكندرية. კითხირიშ თარიღი: 13 May 2022.
- ↑ Midant-Reynes, Béatrix. The Prehistory of Egypt: From the First Egyptians to the First Kings. Oxford: Blackwell Publishers.
- ↑ წყუეფი, ნამუეფჷთ ალ-სისიშ თარობას დიქტატურათ მითმირჩქინანან:
- “Egypt's rushed election shows Abdel-Fattah al-Sisi is nervous“. კითხირიშ თარიღი: 2024-12-27. „"Last month Abdel-Fattah al-Sisi, Egypt's military dictator..."“
- Dunne, Michele (2019-04-08). Why Is Trump Helping Egypt's Dictator Entrench His Power? (en). კითხირიშ თარიღი: 2024-12-27.
- President Trump, Condemn This Sham Egyptian Election. ციტატა: „"...issued a statement praising the Egyptian dictator's magnificent work for the country"“ კითხირიშ თარიღი: 2024-12-27.
- “A Blank Check for Egypt's Dictator“, Bloomberg.com. კითხირიშ თარიღი: 2024-12-27. (en)
- Toosi, Nahal (2021-07-12). In D.C. visit, Egypt spy boss claims U.S. agreed—in writing—to jail American activist (en). ციტატა: „"...Abdel Fattah El-Sisi, the Egyptian dictator who has imprisoned tens of thousands of dissidents."“ კითხირიშ თარიღი: 2024-12-27.Lawler, Dave (2019-04-23). Egypt's President Abdel Fattah el-Sisi could rule until 2030 after winning referendum (en). ციტატა: „"He has now cemented his status as Egypt's dictator without losing his position as a U.S. ally."“ კითხირიშ თარიღი: 2024-12-27.
- Greenwald, Glenn (2015-03-31). Obama Personally Tells the Egyptian Dictator That U.S. Will Again Send Weapons (and Cash) to His Regime (en-US). კითხირიშ თარიღი: 2024-12-27.
- Williams, Jennifer (2017-04-03). Egypt's president is a bloodthirsty dictator. Trump thinks he's done a "fantastic job." (en-US). კითხირიშ თარიღი: 2024-12-27.
- “Egypt President Abdul Fattah al-Sisi: Ruler with an iron grip“, BBC News, 2020-12-01. კითხირიშ თარიღი: 2024-11-22. (en-GB)
- “Egypt is again under military rule, but Sisi lacks Nasser's appeal“. კითხირიშ თარიღი: 2024-11-25.
- Grewal, Sharan (2023-07-25), Egypt: A Coup against Democracy, Oxford University PressOxford, pp. 136–176, doi:, ISBN 978-0-19-287391-0, https://academic.oup.com/book/46755/chapter-abstract/414394851?redirectedFrom=fulltext, წაკითხულია: 2024-11-25
- EU Deal with Egypt Rewards Authoritarianism, Betrays 'EU Values' | Human Rights Watch (en) (2024-03-15). კითხირიშ თარიღი: 2024-12-14.
- ↑ Constitution of The Arab Republic of Egypt 2014. კითხირიშ თარიღი: 13 April 2017.
- ↑ „Lessons from/for BRICSAM about south–north Relations at the Start of the 21st Century: Economic Size Trumps All Else?“. International Studies Review 9.
- ↑ Report for Selected Countries and Subjects (en). კითხირიშ თარიღი: 24 October 2024.
- ↑ კჷნე ართი საგვარეულოშ მაფეეფი, ნამუეფჷთ მენწყილო ოთირუდეს ართიანს ხვისტას, მოჯგირეობაშ დო მონძეობაშ ოსხირით