მარიონეტული სახენწჷფო
მარიონეტული სახენწჷფო, მარიონეტული რეჟიმი, მარიონეტული თარობა ვარ-და მალანური თარობა[1] — სახენწჷფო, ნამუთ დე იურე ზოხორინელი რე, მარა დე ფაქტო ედომუშამო დოჸუნს გალენურ ნძალეფს.[2] მარიონეტულ სახენწჷფოეფს უღჷნა ფორმალური სუვერენიტეტი, შხვაში თური ნძალა რეალურო აკონტროლენს თინეფს ეკონომიკური დო ოურდუმე გენჭირათ.[3] აბანობური ტარობაშ ალატებელო, გალენური ნძალა დუდს ეთმუღანს ირნერირ გამამინჯალას დო თეწკჷმა ართო წუმოძინელო აკმობორკუნს კჷნე თე თარობას.[1]
მარიონეტული სახენწჷფოეფს გინორთი უღჷნა მორსხუეეფშე, ნამუეფით მუნეფიშ ინიციატივათ ვარ-და ნებაჸოფურო დოდვალირი ხეკულუეფიშ მანგურო ქიმინჯენა. მარიონეტული სახენწჷფოეფი აძვილებულეფი რენა, იურიდიულო დანტკიცან დო ლეგიტიმაცია ქიმეჩან თი ქიმინუეფს, ნამუეფჷთ უკვე ქიმინელი რე შხვაშ თურო ნძალაშით, თიშ უმკუჯინალო, უხვადუ დო ვარი ტე ქიმინუეფი აბანობური მახორობაშ ინტერესეფს ვარ-და ქიანაშ დინოხოლენი კანონდვალას.
შანეფი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]მარიონეტულ სახენწჷფოეფს ფორმალურო უღჷნა ავტორიტეტიშ გალენური შანეფი, მუჭომით რე: ჯოხო, შილა, ჰიმნი, კონსტიტუცია, კანონდვალა, დევიზი დო თარობა, მარა ტე ირფელი ხვალე ფორმალურობას წჷმარინუანს. რეალურო, თინეფი ედომშამო დოჸუნა თი სახენწჷფოს, ნამუთ თინეფიშ ფორმირებაშ პროცესის უნჯღვერსჷნ, თინეფს ეკონომიკურო აფინანსენს ვარ-და პოლიტიკურ დო ადმინისტრაციულ გინოჭყვიდირეფს აკონტროლენს. ერეფოშქაშე სამართალი თეჯგურა ოკუპირებულ მარიონეტულ სახენწჷფოეფს ლეგიტიმურო ვაღიარენს.[4]
მარიონეტული სახელმწიფოეფქ შილებე გეუქვანი გეჸვენჯიშობურო:
- მილიტარული რზათ „მინჯე“ სახენწჷფოშა გერჯგინა (მუჭოთ 1945 წანაშ ევროპას და აზიასჷნ),
- „მინჯე“ სახენწჷფოწკჷმა მესვარუა (მუჭოთ ორდოიანი სხუნუეფიშ რსხუს),
- ზოხორინალაშ მოპალუა
ტერმინოლოგია
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]ტერმინი წჷმარინუანს მეტაფორას, სოდე მარიონეტი მაჭყუდია, მუჭოთ მალანური სახენწჷფო, იმართუ შხვაში კათაფათ.[5] ტერმინი "მარიონეტული თარობა" პირველაშე გჷმირინუეს 1884 წანას, ეგვიპტეშ ხედივატიშოთ.[6]
მავითოჩხორა ოშწანურაშ სამანგეფი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]ფრანგი რევოლუციონერი დო ნაპოლეონიშ კლიენტეფი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
ნიდერლანდეფს ბატავიანაშ რესპუბლიკა საფრანგეთიშ რევოლუციური ალარინათ გიჭჷ.
საფრანგეთიშ პირველი რესპუბლიკაშ ინიციატივათ, მა-18 ოშწანურაშ დალიას დო მა-19 ოშწანურაშ დაჭყაფუს, იტალიას გეგმიქიმინეს მორჩილი რესპუბლიკეფქ, ნამუეფჷთ ისტორიას ჩინებული რე მუჭოთ „მაჸალე რესპუბლიკეფი“.
ბჟაეიოლ ევროპას ნაპოლეონიშ საფრანგეთიშ პირველი იმპერიაქ დარსხჷ ვარშავაშ საჰერცოგო, ნამუთ პოლონეთის მოქიმინჯე მარიონეტულ სახენწჷფოს წჷმარინუანდუ.[7]
ბრიტანეთიშ იმპერია
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
1896 წანას, ბრიტანეთიქ გაჭყჷ სახენწჷფო ზანზიბარს.
ორდოიანი მავითოჩხორა ოშწანურა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
გერმანიაშ იმპერიაშით დუნარსხუეფი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
პოლონეთიშ ომაფე (1917–1918) – 1915 წანას, ცენტრალური სახენწჷფოეფიშ ოურდუმე ნძალეფქ გეჭოფეს რუსული პოლონეთიშ ომაფე დო 1916 წანას, გერმანიაქ დო ავსტრია-უნგრეთიქ გაჭყეს პოლონური მონარქია, ოკუპირებული ტერიტორიეფიშ ექსპლუატაციაშ გალექინებელო დო პოლონარეფიშ რუსეთიშ სააწმარენჯოთ მობილიზაციაშო (ქძ. პოლონური ლეგიონეფი). 1918 წანას, სახენწჷფოქ ზოხორინელო გჷნირთუ დო ერეფოშქაშე აღიარაფილქ იჸუ მუჭოთ პოლონეთიშ მაჟირა რესპუბლიკა.
ლიეტუვაშ ომაფე (1918) – 1918 წანაშ ბრესტ-ლიტოვსკიშ ზეშით, რუსეთიშ დამარცხებაშ დო ტერიტორიული გამოსქილადაშ უკული, გერმანალეფქ გაჭყეს ლიეტუვაშ ომაფე. მარა გერმანაიშ მარცხიშ უკული ზოხორინელი რესპუბლიკათ გჷნირთუ.
კურლანდიაშ დო ზემგალიაშ საჰერცოგო (1918) – 1915 წანას, გერმანიაშ ოურდუმე ნძალეფქ ქჷდიჸუნუეს რუსეთიშ კურლანდიაშ გუბერნია დო ბრესტ-ლიტოვსკიშ ზექ მაბოლჷ ლჷმა ბჟაეიოლშე, ტეშ გეშა აბანობური ეთნიკური ბალტიაშპიჯალი გერმანალეფქ ქუდარსხუეს საჰერცოგო გერმანაიშ ნჯღვერალაშ თუდო (ობერ-ოსტი). თე სახენწჷფოთ ბიწორას ქაკათჷ ბალტიური საჰერცოგოს გერმანალეფიშით ოკუპირებული რუსული იმპერიაშ ტერიტორიეფს, ლივონიას დო ესტონეთის, ნამუშით გიჭყჷ ანდაერუანული ართამი ბალტიური სახენწჷფო.
შხვეფიშით
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
ობჟათე-ბჟადალი კავკაციაშ ობორჯე ერუანული თარობა დო 
ბჟადალი თრაკიაშ ობორჯე თარობა — ობორჯე რესპუბლიკეფი, ნამუეფჷთ თურქი თარკიაშ დო კავკაციაშ მენშევიკეფქ თიშ უკული გაჭყეს, მუთ ოსმალეთიშ იმპერიაქ თე რეგიონს მიოდინჷ დიხეფჷნ. ჟირხოლო გჷმაქიმინუ ოსლამეთიშ ოთოლორე ორგანიზაცია ტეშკილათ-ი მაჰსუსაქ.
დონეცკ-კრივირიჰიშ სხუნუეფიშ რესპუბლიკა (1918) – სახენწჷფო ნამუთ იმართუდჷ რუსეთიშ სხუნუეფიშ რესპუბლიკათ,[8] ნამუთ დორსხუაფილი რე იოსებ სტალინიშ არხო მაჸალე თეოდორე სერგეიევიშით.[9] მარა თე რესპუბლიკა ვამოწონდჷ ვლადიმერ ლენინს. რესპუბლიკაშ ნანანოღა გერმანალეფქ კჷნე ხეშა ქეშიჸოთეს, დო თიშ უკული მუთ სხუნუეფიშ ჭითა არმიაქ თე ტერიტორიაშ კონტროლი კჷნე დირთინჷნა, ქიანა ლენინიშ მოთხირით აკარღვეს.
ცენტრალური ლიეტუვაშ რესპუბლიკა (1920–1922) – 1922 წანას, დოჸუნელი ტეირიტორია რდჷ დო ქაკათჷ პოლონეთიშ მაჟირა რესპუბლიკას.
მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]იმპერიული იაპონია
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]გეძინელი ინფორმაცია: ლირე ბერლინი-რომი-ტოკიო დო მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმაშ მარიონეტული სახენწჷფოეფიშ ერკებული
იმპერიული იაპონიაშ ბორჯის, კერზოთ მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმაშ რჩქალი ოკიანეშ ლჷმაშის, იაპონიაშ იმპერიული თარობაქ გაჭყჷ რანწკი დოჸუნელი სახენწჷფო.
ნომინალურო სუვერენული სახენწჷფოეფი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
აზად ჰინდი (1943–1945), ოფიციალურო ჩინებული მუჭოთ დუდიშული ინდოეთიშ ობორჯე თარობა – 1943 წანაშ გჷმათუთას, გიჭყჷ ინდოალი ნაციონალისტეფიშით სინგაპურს სუბჰას ჩანდრა ბოსეშით დო გამამინჯე რდჷ იაპონიაშ ობჟათე-ბჟაეიოლი აზიაშ ინდოალი ექსპატრიატეფშე დო ოურდუმე მოღალეეფშე. ლირეშ სახეწნჷფოეფშე კონტროლირებული ინდოეთიშ ტერიტორიაშა ნომინალური სუვერენიტეტი უღუდჷ, პერსპექტივას შეულებუდჷ ედომუშამი ინდოეთიშ ტერიოტრიაშ კონტროლი თიმ შვანს დო მუმალს ბრიტანეთიშ ინდოეთიშა მინოკათუა დო ეჭოფუა ქეშალებედეს-და. ინდოეთიშ ტერიტორიაშე, ზოხორინელო გჷნორთაშ უკული თარობაქ ხეშა ქეშიჸოთ კოჰიმა (თიშ უკული, მუთ თიქ დანთხჷ იაპონაიშ დო ინდოეთიშ ერუანულია არმიაშ (იაპონიაშ მორსხუე არმია) მინოკათუათ), მანიპურიშ ნორთი დო ანდამანიშ დო ნიკობარიშ კოკეფი. აზად ჰინდიშ ატრობას დიპლომატიური ურთიართობეფი უღუდჷ 11 სახენწჷფოწკჷმა, თინეფს შქწას: გერმანია, იტალია, იაპონია, ფილიპინეფი დო სხუნუეფიშ რსხუ. თარობას აწოჸუნდჷ სუბჰას ჩანდრა ბოსე, ნამუთ ხასენწჷფოშ მადუდე დო პრემიერ-მინისტრი რდჷ, თაშნეშ ინდოეთიშ ერუანული არმიაშ უმაღალაში ცხენენჯმადუდე. თარობას უღუდჷ მუში მინისტრეფიშ კაბინეტი დო ბანკეფი.
ბირმაშ სახენწჷფო (1942–1945) – სახენწჷფოშ მადუდე: ბა მო.
ფილიპინეფიშ მაჟირა რესპუბლიკა (1943–1945) – დუდენდჷ ხოსე ლაურელი მუჭოთ პრეზიდენტი.
ვიეტნამიშ იმპერია (1945) – იმპერატორი ბაო-დაოშ რეჟიმი პრემიერ-მინისტრი ჩან ჩონგ კიმიწკჷმა საფრანგეთიშე ზოხორინალაშ გჷმოცხადებაშ უკული.
კამპუჩიაშ ომაფე (1945) – მაფა ნოროდომ სიანუკიშ რეჟიმი პრემიერ-მინისტრი სონ ნგოკთანიწკჷმა საფრანგეთიშე ზოხორინალაშ გჷმოცხადებაშ უკული.
ლაუნგპრაბანგიშ ომაფე (1945) – მაფა სისავანგ ვონგიშ რეჟიმი მაფასქირიდო პრემიერ-მინსიტრი ფეცარათიწკჷმა საფრანგეთიშე ზოხორინალაშ გჷმოცხადებაშ უკული.
.svg){kind=small}
ჩინეთის
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
მანჯოუ-გო (1932–1945) – დირსხჷ მანჯურიას ეკონია ჩინეთიშ იმპერატორი, პუიშით[10]
ოორუე ძინიშ ავტონომიური თარობა (1937–1939) – დირსხჷ, 1927 წანაშ 15 გჷმათუთას, პროვინცია შანსიშ ოორუეშე, ნანანოღა — დატუნი. სახენწჷფოქ მერსხილქ იჸუ ობჟათე ჩაჰარიშ ავტონომოიური თარობა დო მონღოლური აიმაკეფიშ გოართოიანაფილი ავტონომიური თარობა.
ობჟათე ჩაჰარიშ ავტონომიური თარობა (1937–1939) – დირსხჷ, 1927 წანაშ 4 ეკენიას, ჩაჰარიშ პროვინციაშ ოორუეშე, ნანანოღათ კალგანი (ასეიანი ჯანძიაკოუ). სახენწჷფოქ მერსხილქ იჸუ ოორუე ძინიშ ავტონომიური თარობა დო მონღოლური აიმაკეფიშ გოართოიანაფილი ავტონომიური თარობაწკჷმა, ნამუეფშე გიჭყჷ მენძიანქ.
მონღოლურ ოურდუმე თარობა (1936–1937) დო მონღოლური აიმაკეფიშ გოართოიანაფილი ავტონომიური თარობა (1937–1939) – დირსხჷ დინოხლენი მონღოლეთიშ ტერიტორას მუჭოთ მარიონეტული სახენწჷფო დინოხლენი კოლაბორანტეფით. თე ხასენწჷფოქ კაბეტი თია მიშეღჷT მენძიანიშ დარსხუაფალო.
მენძიანი (1936–1945) – 1936 წანაშ 12 მესის დირსხჷ დინოხოლენი მონღოლეთის, 1937 წანაშ გჷმათუთას, მონღოლური ოურდუმე თარობას ჯოხოქ გეგნათირჷ მონღოლური აიმაკეფიშ გოართოიანაფილი ავტონომიური თარობათ. 1939 წანაშ 1 ეკანიას, აკიკათეს ოორუე ძინიშ ავტონომიური თარობაქ, ობჟათე ჩაჰარიშ ავტონომიური თარობაქ დო მონღოლური აიმაკეფიშ გოართოიანაფილი ავტონომიური თარობა დო გიჭყჷ მენძინქ.[11]
ბჟაეიოლი ჰებეიშ ავტონომიური სხუნუ (1935–1938) – სახენწჷფო ჩინეთიშ ოორუე-ბჟაეიოლშე
კაბეტი რზაშ (დადო) თარობა (1937–1938) – კუნტა ხანიში რეჟიმი შანხაის.- ჩინეთიშ რესპუბლიკაშ რეფორმირებული თარობა (1938–1940) – ნანკინიშ ბურჯაფიშ უკული დჷნარსხუა პირველი რეჟიმი ნანკინს. მოგვიანეთ გენშართჷ ჩინეთიშ რესპუბლიკაშ ობორჯე თარობაშ აკოდგინალუაშა.
- ჩინეთიშ რესპუბლიკაშ ობორჯე თარობა (1937–1940) – 1940 წანაშ 30 მელახის გენშართჷ ნანკინიშ ნაციონალისტური თარობაშ აკოდგინალუაშა[12]
ჩინეთიშ რესპუბლიკაშ რეორგანიზებული ნაციონალისტური თარობა (1940–1945) – დირსხჷ ნანკინს ვან ძინვეიშ ლიდერობათ[13]
.svg){kind=small}
ნაცისტური გერმანია დო ფაშისტური იტალია
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]გეძინელი ინფორმაცია: ლირე ბერლინი-რომი-ტოკიო
მუზმარენი ევროპული თარობა, ნამუეფჷთ მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმას გერმანიაშ დო იტალიაშ პატჷნალაშ გიმე რდესჷნ, ეჭარილი რენა მუჭოთ „მარიონეტული რეჟიმეფი“. ოკუპირებულ ევროპას კონტროლირებაშ მეშქაშობას კონწარი გინორთი უღუდჷ. თე სახენწჷფოეფი ირთჷნა მუსხირენი კატეგორიათ.
გერმანია დო იტალიწკჷმა ალიანსიშ მოღვენი რინელი სახენწჷფოეფი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
უნგრეთიშ ერუანული ართობაშ თარობა (1944–1945) – პრემიერ-მინისტრი ფერენც სალაშიშ პრონაცისტური რეჟიმი, ნამუსჷთ ხუჯის უკინანდჷ პროგერმანული, ანტისემიტური, ფაშისტური პარტია „გადაჯვარი საგანეფი“, ნამუთ მშჸურე გერმანული მარიონეტული რეჟიმი რდჷ. სალაში თიშ უკული დარინუეს გერმანალეფქ, მუთ ადოლფ ჰიტკერქ დიჭყჷ ოპერაცია პანცერფაუსტი დო ზოჯჷ უნგრალი რეგენტი, ადმირალ მიკლოშ ჰორთიშ გინორინაფა დო ჸუდეშხვილიშუა. ჰორთი აძვილებური რდჷ პოსტიშე გეგნურინუდუკონ. სალაში ბურჯაფის აგჷნძორენდჷ ბუტაბეშტიშ დონთხაფაშ უკულით დო უნგრეთიქ ედომუშამო იჸუ ეჭოფილქ.
 |
ქოძირით თაშნეშე
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
სქოლიო
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- ↑ 1.0 1.1 Morgan Shuster. The Strangling of Persia: A Story of European Diplomacy and Oriental Intrigue.
- ↑ Compare: Marek. Identity and Continuity of States in Public International Law, ხს. 178.
- ↑ McNeely. Constructing the Nation-state: International Organization and Prescriptive Action, ხს. 61.
- ↑ Lemkin, Raphaël (2008) (2008). Axis Rule in Occupied Europe: Laws of Occupation, Analysis of Government, Proposals for Redress.. The Lawbook Exchange, Ltd., ხს. p. 11. ISBN ISBN 978-1-58477-901-8. „The creation of puppet states or of puppet governments does not give them any special status under international law in the occupied territory. Therefore the puppet governments and puppet states have no greater rights in the occupied territory than the occupant himself. Their actions should be considered as actions of the occupant and hence subject to the limitations of the Hague Regulations.“
- ↑ Ultra Hush-hush.
- ↑ puppet (n.). კითხირიშ თარიღი: 1 June 2014.
- ↑ Stanley, John (1989). "The Adaptation of the Napoleonic Political Structure in the Duchy of Warsaw (1807–1813)". Canadian Slavonic Papers / Revue Canadienne des Slavistes..
- ↑ Serhii Plokhii (2022-02-27). Casus Belli: Did Lenin Create Modern Ukraine?. Harvard Ukrainian Research Institute. კითხირიშ თარიღი: 2022-07-08.
- ↑ Yekaterina Sinelschikova (2021-08-03). USSR's first AEROWAGON - and the dark story behind it (PHOTOS + VIDEO). RBTH. კითხირიშ თარიღი: 2022-07-07.
- ↑ Jowett, Phillip S., Rays of The Rising Sun, Armed Forces of Japan’s Asian Allies 1931–45, Volume I: China & Manchuria, 2004. Helion & Co. Ltd., 26 Willow Rd., Solihull, West Midlands, England, pp. 7–36.
- ↑ Jowett, Phillip S., Rays of The Rising Sun, Armed Forces of Japan’s Asian Allies 1931–45, Volume I: China & Manchuria, 2004. Helion & Co. Ltd., 26 Willow Rd., Solihull, West Midlands, England, pp. 49–57, 88–89.
- ↑ Jowett, Phillip S., Rays of The Rising Sun, Armed Forces of Japan’s Asian Allies 1931–45, Volume I: China & Manchuria, 2004. Helion & Co. Ltd., 26 Willow Rd., Solihull, West Midlands, England, pp. 44–47, 85–87.
- ↑ Jowett, Phillip S., Rays of The Rising Sun, Armed Forces of Japan’s Asian Allies 1931–45, Volume I: China & Manchuria, 2004. Helion & Co. Ltd., 26 Willow Rd., Solihull, West Midlands, England, pp. 63–89.