პოლონეთი

პოლონეთიშ რესპუბლიკა
პოლონეთიშ რესპუბლიკა პოლ. Rzeczpospolita Polska; პოლონეთი
	ჰიმნი: პოლ. Mazurek Dąbrowskiego; "პოლონეთი ვადინაფე" ;
	პოლონეთიშ ორენი
ნანანოღა; (დო უკაბეტაში ნოღა)	ვარშავა; 52°13′ ოორ. გ. 21°02′ ელ. გ. /
ოფიციალური ნინა(ეფი)	პოლონური
რელიგია	; 72.4% ქირსიანობა 71.3% კათოლიციზმი; 1.1% შხვა ქირისანული გემაჸვენჯობა; ;
თარობა	უნიტარული საპარლამენტე რესპუბლიკა
ფართობი
მახორობა
ედპ (ჸუპ)	2022 ფასებათ
აგი (2021)	0.876 (34-ა)
ვალუტა	ზლოტი (PLN)
ბორჯიშ ორტყაფუ	1
ქიანაშ კოდი	PL
Internet TLD	.pl
ოტელეფონე კოდი	+48

პოლონეთი (პოლ. Polska), ოფიციალურო პოლონეთიშ რესპუბლიკა (პოლ. Rzeczpospolita Polska) — ქიანა ცენტრალურ ევროპას. გჷნოზინდილი რე ოორუეშე, ბალტიაშ ზუღაშე ობჟათეშა, სუდეტეფიშ დო კარპატეფიშ გვალეფშახ, ოორუე-ბჟაეიოლშე უხურგანს ლიეტუვა დო რუსეთი, ბჟაეიოლშე — ბელარუსი დო უკრაინა, ობჟათეშე — სლოვაკეთი დო ჩეხეთი, ბჟადალშე — გერმანია. ტერიტორია იხასიათებუ ანდანერი ლანდშაფტით, ეკოსისტემათ დო ზჷმიერი-გინმალი კლიმატით. პოლონეთი აკმოდირთუ ვითაამშვი სავოევოდეშე დო მახორობაშ მუდანობაშ მეჯინათ მახუთა ევროპაშ რსხუშ აკათური ქიანა რე 38 მილიონი ადამიერშე უმოსით, ტაშნეშე ევრორსხუშ მახუთა ქიანა რე სქირონიშ ფართობიშ მეჯინათ, ნამუთ აკმადგინანს 312 696 კმ². ნანანოღა დო უშხუაში ნოღა — ვარშავა; შხვა კაბეტი ნოღა რე: კრაკოვი, ვროცლავი, ლოძი, პოზნანი, გდანსკი დო შჩეცინი.

პოლონურდიხას ადამიერიშ ისტორიაშახიანი საქვარუა ორხველუ თუდოლენი პალეოლითის, იროიანი დოხორუაქ დიჭყჷ ეკონია გოჸინუაშ პერიოდიშ თებაშ უკული. გვიანი ანტიკური პერიოდის, რეგიონი გიშეგორუაფუდჷ კულტურული ანდაკორობამობათ, ორდოიანი შქაოშწანურეფს თე ტერიტორიას ოხორანდეს ბჟადალსლავური პოლანეფიშ თური, ნამუშეთ ჯოხოთ გიადჷ პოლონეთის. სახენწჷფობურობაშ გჷმოქიმინუაშ პროცესიქ აკუხვადჷ 966 წანას რომიშ კათოლიკური ოხვამეშ დუდალათ, პოლანეფიშ აჯამი მამართალიშ ქირსიანობაშა მორთაქ. 1025 წანას გიჭყჷ პოლონეთიშ ომაფექ, 1569 წანას გამანგარჷ მუში განწეხანიშ რსხუ ლიეტუვაწკჷმა დო გაჭყჷ რეჩ პოსპოლიტა. თიმ ბორჯის თე წორომაჸალობა ევროპაშ ართ-ართი უკაბეტაში ჟისახენწჷფო რდჷ გიშაგორიაფონი მონარქიათ დო უნიკალური ლიბერალური პოლიტიკური სისტემათ, ნამუქჷთ 1791 წანას მიღჷ ევროპას პირველი თეხანური კონსტიტუცია.

XVIII ოშწანურაშ დალიას, პოლონეთიშ გოპეულუაშ ორქოშ ხანიშ თებათ, ქიანაშ ტერიტორია აკირთეს მეძობელი სახენწჷფოეფქ. პოლონეთიქ დირთინჷ ზოხორინალა 1918 წანას, პირველი მოსოფელიშ ლჷმაშ დალიას დო გაჭყჷ პოლონეთიშ მაჟირა რესპუბლიკა, ნამუქჷთ გომორძგვილო გეგშართჷ ლჷმეფოშქაშე პერიოდიშ შხვადოშხვა კონფლიქტის. 1939 წანაშ ეკენიას, გერმანიაშ დო სხუნუეფიშ რსხუშ პოლონეთშა მინოკათუათ დიჭყჷ მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმაქ, ნამუქჷთ გჷმიჭანუ ჰოლოკოსტი დო მილიონობათ პოლონარიშ ზვარაკუა. მოსოფელიშ რგილი ლჷმაშ მალობას, აძვილებურქ იჸუ გენშურთუმუდუკო სოციალისტური კარეშა, პოლონეთიშ ოკათე რესპუბლიკაქ გჷნირთუ ვარშავაშ პაქტიშ ართ-ართი დგჷმარსხუაფალო. სოლიდარობაშ ყარაფიშ გოჭყაფაშ დო მიშნაღელი თიაშ ჭყოლოფუათ კომუნისტური თარობაქ აკირცუ, თეშნერო პოლონეთიქ 1989 წანას, მუში მეძობელეფს შქას პირველქ დირთინჷ მუში დემოკრატიული სახენწჷფო.

პოლონეთი რე გვერდოსაპრეზიდენტო რესპუბლიკა ჟირპალატიანი კანონმადვალუ ორგანოთ, ნამუთ აკმოდირთჷ სეიმიშე დო სენატშე.

ჯოხოდვალა

ოფიციალური: პოლონეთიშ რესპუბლიკა.
ოდაბადური: Rzeczpospolita Polska.
ეტიმოლოგია: დორხველი ჯოხო Polska მეღებული რე სლავური თური პოლანიეშე, მუთ „ველეფიშ მახორუეფს“ ჯოხო.

გეოგრაფია

ქიანა იდვალუაფუ ცენტრალურ ევროპას. ომძღჷ ქიანეფი: გერმანია, ჩეხეთი, სლოვაკეთი, უკრაინა, ბელარუსი, ლიეტუვა, რუსეთი (კალინინგრადიშ ოლქი). ფართობი - 312.700 კვ.კმ.

სახენწჷფო

მახორობა: 38,485,779 მლნ (2014), თენეფშე 97,6% პოლონარეფი, 1,3% გერმანალეფი, 0,6% უკრაინალეფი.
ოფიციალური ნინა: პოლონური.
რელიგია: კათოლიციზმი.
ნანანოღა: ვარშავა (1.608 ვითოშ)
ნოღეფი: ლოძი (778), კრაკოვი (733), ვროცლავი (632), პოზნანი (581), გდანსკი (457), შჩეცინი (416), ბიდგოშჩი (385), ლუბლინი (356), ტორუნი (208), რადომი (227).

ეკონომიკა

რესურსეფი - ქუანოშქერი, წურწუფა, ლინჯი, ორთაშობური აირი, ვარჩხილი, ტყვია, ჯიმუ, ოფუტეშ მეურნეობაშ დიხეფი.
ვალუტა - ზლოტი (PLZ).
ექსპორტი - ლინჯი, ქუანოშქერი, ავტომობილეფი, ჩაფლეფი.

მონძეობა

ოშვიენჩიმიშ საკონცენტრაციე კარე
ტევტონეფიშ ორდენიშ ოხვამე მალბორკის
შქა ოშწანურეფიშ ნოღეფი ტორუნი დო ზამოშჩი
კრაკოვიშ ისტორიული ცენტრი
ვარშავაშ ჯვეში ნოღა
ბიაუოვიეჟიშ ერუანული პარკი
ნოვა-ჰუტაშ ინდუსტრიული კომპლექსი