საუდიშ არაბეთი

საუდიშ არაბეთიშ ომაფე
საუდიშ არაბეთიშ ომაფე المملكة العربية السعودية; al-Mamlaka al-‘Arabiyya as-Su’ūdiyya; საუდიშ არაბეთი
	დევიზი: არაბ. لا إله إلا الله، محمد رسول الله‎‎; ლაა ილაჰე ილლა ლლაჰ უა აშჰადუ ანნა მუჰამმადან რასულუ ლ-ლაჰ; „ვა არსებენს შხვა ჭეშმარიტი ღორონთი ალაჰიშ დო მუჰამედი თიში შქამალიშ მოხ“
	ჰიმნი: არაბ. السلام الملكي‎‎ ; „საუდიშ არაბეთიშ ერუანული ჰიმნი“ ; The Royal Salute ; ;
	საუდიშ არაბეთის ორენი
ნანანოღა; (დო უკაბეტაში ნოღა)	ერ-რიადი; 24°39′ ოორ. გ. 46°46′ ელ. გ. /
ოფიციალური ნინა(ეფი)	არაბული
თარობა	აბსოლუტური მონარქია
ფართობი
მახორობა
ედპ (ჸუპ)	2007 ფასებათ
აგი (2013)	0.782 (მაღალი) (57-ა)
ვალუტა	საუდიშ რიალი (SAR)
ბორჯიშ ორტყაფუ	UTC UTC+3:00სთ.
ქიანაშ კოდი	SAU
Internet TLD	.sa;
ოტელეფონე კოდი	+966

ზიტყვას „არაბეთი“ უღჷ შხვა შანულობეფი ხოლო, ქოძირით არაბეთი (მიარეშანულამი).

საუდიშ არაბეთი (არაბ. السعودية‎‎‎), ედომუშამი ოფიციალური ჯოხოდვალა საუდიშ არაბეთიშ ომაფე (არაბ. المملكة العربية السعودية‎‎‎) — არხო ბჟაეიოლიშ რეგიონიშ ართ-ართი არძოშე რელიგიური დო დინოკილერი ქიანა.

არაბეთიშ ომაფე 1932 წანას გჷმოქიმინჷ აბდულ-აზიზ იბნ საუდიქ. იბნ საუდიქ მაართა მოსოფელიშ ლჷმაშ უკული გაართოიანჷ არაბეთიშ ჩქონს მადვალუ ზოხორინელი რეგიონეფი: ჰიჯაზი, ნეჯდი, ელ-ჰასა დო ასირი. ტერიტორიეფიშ გოართოიანაფაშო საუდი ლჷმენდჷ 1902 წანაშე. მაართა ნოღა ნამუთ ეჭოფესჷნ, რდჷ საუდეფიშ საგვარეულო ნოღა — ერ-რიადი. ახალაკოქიმინელ სახენწჷფოს ოდუდეს ქჷნუდირთჷ ნეჯდიშ სულთან საუდიქ, თაჸურეშე მოურს ქიანაშ ასეიანი ჯოხოდვალა. ქიანაშ სახენწჷფო მონწყუალა რე აბსოლუტური მონარქია. საუდიშ არაბეთი რე მუსლიმანური სახენწჷფო ვაჰაბიზმიშ ძალიერი გოლინათ.^[4] თაქ იდვალუაფუ პროვინცია ჰიჯაზი - წიმიმორაგადე მუჰამედიშ ოდაბადე დო ისლამიშ ონწე. თაქ რე თარი მუსლიმური სიწიმინდეეფი — მექა დო მედინა, სოდე ირწანას მილიონობათ ადამიერი ასრულენს ჰაჯის. თაშნეშე საუდიშ არაბეთშა კანკალეშა უძახჷნა ჟირი წიმინდე მეჩეთიშ დიხას (მასჯიდ ალ-ჰარამი დო მასჯიდ ალ-ნაბავი).

ჯოხოდვალა

ოფიციალური: საუდიშ არაბეთიშ ომაფე.
ერუანული: العربية السعودية, Al Mamlaka al Arabiyah as Saudiyah.
ეტიმოლოგია: ჯოხოშ მაართა კომპონენტი მამართვალი დინასტიაშე (საუდიტეფი, საუდიდეფი) რე მეღებული, მაჟირა — სატომო ჯოხოშე (არაბეფი).

გეოგრაფია

ქიანა იდვალუაფუ ობჟათე-ბჟადალი აზიას, არხო ბჟაეიოლიშ რეგიონს,არაბეთიშ ჩქონს. ოორუეშე უხურგანს იორდანია, ერაყი, ქუვეითი; ბჟადალშე - კატარი, არაბეფიშ გოართოიანაფილი საამიროეფი დო სპარსეთიშ ჸუჯი; ობჟათე-ბჟადალშე - ომანი; ობჟათეშე - იემენი; ბჟადალშე - ჭითა ზუღა. ქიანაშ ფართობი: 1,960,582 კვ.კმ. საუდიშ არაბეთი აკა სახენწჷფო რე რეგიონს, ნამუსჷთ გიშალი უღჷ მუჭოთ სპარსეთიშ ჸუჯიშა, თეშ ჭითა ზუღაშა. ქიანაშ ტერიტორიაშ 95 %-შე უმოსი ტიოზის უკებჷ. თინეფშე ართ-ართი რე რუბ-ელ-ხალიშ ტიოზი, მუთ ჩოლერ ნაანთხალს შანენს. ორთაშობური პირობეფშე გიშულირი, საუდიშ არაბეთის ვარე გოვითარაფილი ოფუტეშ მეურნობა. ქიანაშ ეკონომიკაშ თარი სექტორი რე ნაფთობრეწუალა.

სახენწჷფო

სახენწჷფო სისტემა: აბსოლუტური მონარქია.
სახენწჷფოშ მადუდე: მაფა აბდულ ბინ აბდულაზიზ ალ-საუდი (2005 - ასეშა).
კანონმადვალუ ორგანო: საკონსულტაციო სხუნუ (120 მაკათური).
ადმინისტრაციული დორთუალა: საუდიშ არაბეთი გორთილი რე 5 რეგიონო (ჰიჯაზი (ბჟადალი), ნეჯდი (ცენტრალური), ოორუე რეგიონი, ობჟათე რეგიონი, ეშ-შარკია (ბჟაეიოლი)). რეგიონეფი მუშჸურე დორთილი რე 13 საამიროთ, საამიროეფი - 118 მუჰაფაზათ.

დემოგრაფია

თარი სტატია: საუდიშ არაბეთიშ დემოგრაფია.

მახორობა - 26 939 583 (2013), თინეფს შქას 8 429 401 ვარე საუდალი არაბიშ გამნარყი.^[5]
სახენწჷფო ნინა: არაბული.
რელიგია: ისლამი (ვაჰაბიზმი).
ნანანოღა: ერ-რიადი (5,328,228).
უშხუაში ნოღეფი : ჯიდა (3,456,259), მექა (1,675,368), მედინა (1,180,770), ელ-ჰასა (1,063,112), ატ-ტაიფი (987,914), დამამი (903,597).

ეკონომიკა

ქიანას ნაფთობიშ საბადოეფიშ გონწყჷმაშ უკული, საუდიშ არაბეთიქ დაბალგოვითარაფილ ტიოზიშ ომაფეშე რეგიონიშ უმდიდარაში ქიანათ გჷნირთჷ.

რესურსეფი: ნაფთობი, ორთაშობური გაზი, რკინაშ მადანი, ორქო, ლინჯი.
ერუანული დინოხოლენი პროდუქტი - 143 მლრდ $.
ერუანული მიშნაველი ართ შურშა: 7.040 $.
ვალუტა: საუდიშ რიალი (SAR).
ექსპორტი: საუდიშ არაბეთი ნაფთობიშ უდიდაში მაწარმაფალი რე მოსოფელს.

პროვინციეფი

საუდიშ არაბეთი დორთილი რე 13 პროვინციათ^[6] (მანატიქ). პროვინციეფი მუშჸურე ირთუ გუბერნიეფო.

პროვინცია	ნანანოღა	რუკა
ელ-ბაჰაშ პროვინცია	ელ-ბაჰა	საუდის არაბეთის პროვინციები
ოორუე ხურგა	არარი
ელ-ჯავი	სკაკა
ელ-მადინა	მედინა
ელ-ქაზიმი	ბურაიდა
ჰაილიშ პროვინცია	ჰაილი
ასირი	აბჰა
ბჟაეიოლი პროვინცია	დამამი
ერ-რიადიშ პროვინცია	ერ-რიადი
ტაბუკიშ პროვინცია	ტაბუკი
ნაჯრანიშ პროვინცია	ნაჯრანი
მექაშ პროვინცია	მექა
ჯიზანიშ პროვინცია	ჯიზან

ისტორია

ალმახანურ ხურგეფს საუდიშ არაბეთი არსებენს 1926 წანაშე, მუჟამსჷთ აკიართიანჷ არაბეთიშ ჩქონს მადვალუ სათაროეფქ. ლჷმას მაართობა ნეჯდიშ მამართვალქ აბდულ-აზიზ იბნ საუდიქ მიღჷ, ნამუქჷთ 1932 წანას მაფათ გეგმიცხადჷ. თიში ღურაშ უკული, 1953 წანაშე ქიანას თიში სქუალეფი ართპიჯობურო მართუნდეს. სტაბილურობაშ ოთხილარო დო ექსტრემიზმწკჷმა ლჷმა ირო მიშმეშჷ მამართვალი ფანიაშ ინტერესეფშა. თეშ გეშა ქუვეითშა ერაყიშ მიშაჭკირუაშ უკული (1990) თაქ მილარინეს ააშ-შ ოურდუმე ბაზეფი. ოპოზიციური არზიშ აკოხურგუაქ საუდიშ არაბეთის ხე უნწყუ „ალ-ქაიდაშ“ ტიპიშ ექსტრემისტული ბუნეფიშ დორსხუაფა-გოპეულუას, ნამუთ მუში ინტერესეფშო გჷმირინუანა არაბეფიშ უბაღებულობას არხო ბჟაეიოლს ააშ-შ როლიშ გოაქტიურაფაშ გეშა. 2001 წანაშ 11 ეკენიას გოხორციალაფირი ტერაქტიშ მაკათურეფი უმენტაშო საუდიშ არაბეთიშ მენოღალეფი რდჷ, მუქჷთ ქიანა ძალამი რთულ დგომარობას ქჷნარინუ.

მონძეობა

ერ-რიადი (ალმახანური არქიტექტურა, მასმაკიშ ჯიხა, დირაია),
მექა დო მედინა (მუსულმანეფიშ წიმინდე აკანეფი),
ჯიდა (ჯვეში ნოღა, ქორალიშე აკოგაფილი დგჷმილეფი, სუკი, მუზეუმი),
ჰუფუფი ( ოაზისი, კასრ იბრაჰიმიშ სიმანგარე).

სქოლიო

↑ Kingdom of Saudi Arabia – Central Department of Statistics & Information (2013). კითხირიშ თარიღი: 3 April 2014.
↑ Saudi Arabia. International Monetary Fund. კითხირიშ თარიღი: 27 October 2013.
↑ HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme. United Nations (2011). კითხირიშ თარიღი: 2 November 2011.
↑ Focus on Islamic Issues – Page 23, Cofie D. Malbouisson – 2007
↑ "Saudi Gazette: Nov. 24, 2010 – Census shows Kingdom's population at more than 27 million" [1]
↑ Saudi Arabia: Administrative divisions. arab.net. კითხირიშ თარიღი: 2008-09-21.

[1] Kingdom of Saudi Arabia – Central Department of Statistics & Information (2013). კითხირიშ თარიღი: 3 April 2014.

[imf2-2] Saudi Arabia. International Monetary Fund. კითხირიშ თარიღი: 27 October 2013.

[HDI-3] HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme. United Nations (2011). კითხირიშ თარიღი: 2 November 2011.

[4] Focus on Islamic Issues – Page 23, Cofie D. Malbouisson – 2007

[5] "Saudi Gazette: Nov. 24, 2010 – Census shows Kingdom's population at more than 27 million" [1]

[6] Saudi Arabia: Administrative divisions. arab.net. კითხირიშ თარიღი: 2008-09-21.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]