არქემი: გინორთი გინოჯინეფს შქას

ვიკიპედიაშე
დინორექ დილასჷ დინორექ ქეგიაძონუ
ახალი გვერდი: {{ტაქსოდაფა | ჯოხო =არქემი | სურათიშ ფაილი =07. Camel Profile, near Silverton, NSW, 07.07.2007.jp...
 
ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე
ღოზი 59: ღოზი 59:
* [[ბაქტრიანი]] — ჟირპუხუამი არქემი (Camelus bactrianus).
* [[ბაქტრიანი]] — ჟირპუხუამი არქემი (Camelus bactrianus).


ტყარ ორთას ხვალე ჟირპუხუამი არქემი რე ასქილადირი ([[სინძიანი]]შ ტიოზეფს დო ობჟათე-ბჟადალ [[მონღოლეთი|მონღოლეთის]]). არქემი ხვალე [[ტიოზი]]შ დო სქირე [[სტეპი]]შ ზონეფს რე გოფაჩილი. თი ჩანარეფს ჭკომუნს, ნამუეფსთ შხვა მანკორალეფი ვაჭკომჷნან. შუნს ჭიჭე [[წყარი|წყარს]], კანკალეშა ჯიმუამს ხოლო. დიდხანს შეულებუ უწყარეთ გარზება. არქემიშ პუხუს იშაყარუ ოხაზჷრე [[ციმუ]] (100 კილოგრამშახ დო უმოსი), მუსჷთ ჩხოლარი ოჭკომალიშ ნარკულობას გჷმირინუანს. რსხულიშ ნორთეფი, ნამუშჷთ ნჯირაშ ბორჯის დიხას ოხჷნ, ფორილი აფჷ სქელი კორძახით. თეშ გეშა არქემს შეულებჷ გოვარვალაფირ (70 °C-შახ) დიხას უნებელო ნჯირა. რსხული ოპონჷ ფართე ლიბუ თვათეფს, ნამუთ [[ქვიშა]]ს ყარაფის ულექინანს. მიარე აბანს არქემი დოჭყანაფილი რე (დოხოლაფირო 5000 წანაშ კინოხ) დო გიმორინაფილი რე ოფუტე-ომეურნე ჩხოლარო. ძინათებული არქემიშ მასა 500-800 კილოგრამირე. ართპუხუამი არქემიშ მაკობა იგჷნძორებუ 13 თუთას, ჟირპუხუამიშ — 14. ხანს ართ [[კოზაკი|კოზაკის]]. არქემი ჭყანიერი ოზაპანე დო ასქუაფალი ჩხოლარი რე. შეულებჷ ოჭიშით იღას დორხველური წონაშ 50%-შახ ორზოლი,თირხონიშ შეულებ ართ დღას 100 კილომეტრაშახ იდასჷნ (სათის 10-12 კმ). თელარენს 35-40 წანას. ოხანდეთ გიმირინუანა 4-25 წანაშ ხანს. ირზენს [[ბჟა (პროდუქტი)|ბჟა]]ს, [[ხორცი|ხორცის]], [[მონტყორი|მონტყორს]]. ართპუხუამი არქემი წანმოწანას იჭვალს 4,5% ციმუანობაშ 2000 ლიტრაშახ ბჟას. ჟირპუხუამი — 5,4 ციმუანობაშ 750 ლიტრაშახ ბჟას. ბჟაშე აკეთენა [[კუმისი|კუმისის]], [[კარაქი|კარაქის]], [[ჸვალი|ჸვალს]]. ჟირპუხუამი არქემიშ ნახოკა ქიტა 5-10 კილოგრამშახ რე (კანკალეშ 13 კგ-შახ), ართპუხუამიშ 2-4 კგ-შახ. ჟირპუხუამი არქემიშ [[მონტყორი]] უმოსი მაღალხარისამი რე. არქემიშ ხორციშ ოჩამური ღირებულება [[ჩხოუ|ჩხოუშ]] ხორცის მუთუნს ვადჷმუოთანს დო კანკალე აბანს ოჭკომალო გიმირუნუაფუ.
ტყარ ორთას ხვალე ჟირპუხუამი არქემი რე ასქილადირი ([[სინძიანი]]შ ტიოზეფს დო ობჟათე-ბჟადალ [[მონღოლეთი|მონღოლეთის]]). არქემი ხვალე [[ტიოზი]]შ დო სქირე [[სტეპი]]შ ზონეფს რე გოფაჩილი. თი ჩანარეფს ჭკომუნს, ნამუეფსჷთ შხვა მანკორალეფი ვაჭკომჷნან. შუნს ჭიჭე [[წყარი|წყარს]], კანკალეშა ჯიმუამს ხოლო. დიდხანს შეულებუ უწყარეთ გარზება. არქემიშ პუხუს იშაყარუ ოხაზჷრე [[ციმუ]] (100 კილოგრამშახ დო უმოსი), მუსჷთ ჩხოლარი ოჭკომალიშ ნარკულობას გჷმირინუანს. რსხულიშ ნორთეფი, ნამუშჷთ ნჯირაშ ბორჯის დიხას ოხჷნ, ფორილი აფჷ სქელი კორძახით. თეშ გეშა არქემს შეულებჷ გოვარვალაფირ (70 °C-შახ) დიხას უნებელო ნჯირა. რსხული ოპონჷ ფართე ლიბუ თვათეფს, ნამუთ [[ქვიშა]]ს ყარაფის ულექინანს. მიარე აბანს არქემი დოჭყანაფილი რე (დოხოლაფირო 5000 წანაშ კინოხ) დო გიმორინაფილი რე ოფუტე-ომეურნე ჩხოლარო. ძინათებული არქემიშ მასა 500-800 კილოგრამირე. ართპუხუამი არქემიშ მაკობა იგჷნძორებუ 13 თუთას, ჟირპუხუამიშ — 14. ხანს ართ [[კოზაკი|კოზაკის]]. არქემი ჭყანიერი ოზაპანე დო ასქუაფალი ჩხოლარი რე. შეულებჷ ოჭიშით იღას დორხველური წონაშ 50%-შახ ორზოლი,თირხონიშ შეულებ ართ დღას 100 კილომეტრაშახ იდასჷნ (სათის 10-12 კმ). თელარენს 35-40 წანას. ოხანდეთ გიმირინუანა 4-25 წანაშ ხანს. ირზენს [[ბჟა (პროდუქტი)|ბჟა]]ს, [[ხორცი|ხორცის]], [[მონტყორი|მონტყორს]]. ართპუხუამი არქემი წანმოწანას იჭვალს 4,5% ციმუანობაშ 2000 ლიტრაშახ ბჟას. ჟირპუხუამი — 5,4 ციმუანობაშ 750 ლიტრაშახ ბჟას. ბჟაშე აკეთენა [[კუმისი|კუმისის]], [[კარაქი|კარაქის]], [[ჸვალი|ჸვალს]]. ჟირპუხუამი არქემიშ ნახოკა ქიტა 5-10 კილოგრამშახ რე (კანკალეშ 13 კგ-შახ), ართპუხუამიშ 2-4 კგ-შახ. ჟირპუხუამი არქემიშ [[მონტყორი]] უმოსი მაღალხარისამი რე. არქემიშ ხორციშ ოჩამური ღირებულება [[ჩხოუ|ჩხოუშ]] ხორცის მუთუნს ვადჷმუოთანს დო კანკალე აბანს ოჭკომალო გიმირუნუაფუ.


არაბეფიშ გოართოიანაფილ საამიროეფიშ არქემიშ ღირებულებაშ აბსოლუტური რეკორდიქ დემყარჷ, იუჭყაფუ გაზეთი ”ალ-იტიჰადი”.
არაბეფიშ გოართოიანაფილ საამიროეფიშ არქემიშ ღირებულებაშ აბსოლუტური რეკორდიქ დემყარჷ, იუჭყაფუ გაზეთი ”ალ-იტიჰადი”.

20:40, 9 პირელი 2017-იშ ვერსია

არქემი
მენცარული კლასიფიკაცია
ომაფე: ჩხოლარეფი
ტიპი: ქორდიანეფი
კლასი: ძუძუშმაწუალეფი
რანწკი: ჭკობაჩორქოამეფი
ფანია: არქემიშობურეფი
გვარი: არქემი
ლათინური ჯოხო
Camelus
თხილუაშ სტატუსი
გოფაჩუაშ არეალი


სისტემატიკა
ვიკინერობეფს


სურათეფი
ვიკიოწკარუეს


არქემი (Camelus) — მანკორალი ძუძუშმაწუალეფიშ გვარიშ ჩხოლარი არქემიშობურეფიშ ფანიაშე.

სულხან-საბა ორბელიანი ეთმენწყუნს გეჸვენჯიშობურო:

ვიკიციტატა
„არქემი (ოთხკჩხ.) (+ 11.4 ლევიტ.) მუმულს არქემს ლოინი ჯოხონ, დადულს — ჯამა დო სქუასი თინეფიშის — კოზაკი, დუკატი — გვარო მორჩილი დო მალსა[1].“

ჩინებული რე არქემიშ ჟირი გვარობა:

ტყარ ორთას ხვალე ჟირპუხუამი არქემი რე ასქილადირი (სინძიანიშ ტიოზეფს დო ობჟათე-ბჟადალ მონღოლეთის). არქემი ხვალე ტიოზიშ დო სქირე სტეპიშ ზონეფს რე გოფაჩილი. თი ჩანარეფს ჭკომუნს, ნამუეფსჷთ შხვა მანკორალეფი ვაჭკომჷნან. შუნს ჭიჭე წყარს, კანკალეშა ჯიმუამს ხოლო. დიდხანს შეულებუ უწყარეთ გარზება. არქემიშ პუხუს იშაყარუ ოხაზჷრე ციმუ (100 კილოგრამშახ დო უმოსი), მუსჷთ ჩხოლარი ოჭკომალიშ ნარკულობას გჷმირინუანს. რსხულიშ ნორთეფი, ნამუშჷთ ნჯირაშ ბორჯის დიხას ოხჷნ, ფორილი აფჷ სქელი კორძახით. თეშ გეშა არქემს შეულებჷ გოვარვალაფირ (70 °C-შახ) დიხას უნებელო ნჯირა. რსხული ოპონჷ ფართე ლიბუ თვათეფს, ნამუთ ქვიშას ყარაფის ულექინანს. მიარე აბანს არქემი დოჭყანაფილი რე (დოხოლაფირო 5000 წანაშ კინოხ) დო გიმორინაფილი რე ოფუტე-ომეურნე ჩხოლარო. ძინათებული არქემიშ მასა 500-800 კილოგრამირე. ართპუხუამი არქემიშ მაკობა იგჷნძორებუ 13 თუთას, ჟირპუხუამიშ — 14. ხანს ართ კოზაკის. არქემი ჭყანიერი ოზაპანე დო ასქუაფალი ჩხოლარი რე. შეულებჷ ოჭიშით იღას დორხველური წონაშ 50%-შახ ორზოლი,თირხონიშ შეულებ ართ დღას 100 კილომეტრაშახ იდასჷნ (სათის 10-12 კმ). თელარენს 35-40 წანას. ოხანდეთ გიმირინუანა 4-25 წანაშ ხანს. ირზენს ბჟას, ხორცის, მონტყორს. ართპუხუამი არქემი წანმოწანას იჭვალს 4,5% ციმუანობაშ 2000 ლიტრაშახ ბჟას. ჟირპუხუამი — 5,4 ციმუანობაშ 750 ლიტრაშახ ბჟას. ბჟაშე აკეთენა კუმისის, კარაქის, ჸვალს. ჟირპუხუამი არქემიშ ნახოკა ქიტა 5-10 კილოგრამშახ რე (კანკალეშ 13 კგ-შახ), ართპუხუამიშ 2-4 კგ-შახ. ჟირპუხუამი არქემიშ მონტყორი უმოსი მაღალხარისამი რე. არქემიშ ხორციშ ოჩამური ღირებულება ჩხოუშ ხორცის მუთუნს ვადჷმუოთანს დო კანკალე აბანს ოჭკომალო გიმირუნუაფუ.

არაბეფიშ გოართოიანაფილ საამიროეფიშ არქემიშ ღირებულებაშ აბსოლუტური რეკორდიქ დემყარჷ, იუჭყაფუ გაზეთი ”ალ-იტიჰადი”.

არაბი გეგიეფი არქემიშ სისქვამეს რსულჸოფური მიოჩქჷნა. შქა ოშწანურებშახ არაბეფი აშონთებას ვატყობინუანდეს თი ოშა-გოშა პოეტეფიშ ნახანდით, ნამუეფით არქემეფს დიდებას ვეთმეჩანდესჷნ.

ვით მილიონ დირჰამშა (2,7 მლნ დოლარი) აფასეს ”მაჯაჰიმიშ” (უჩა) ჯიშიშ არქემი არქემეფიშ სისქვამეშ ფესტივალს.

არქემი იჸიდჷ დუბაიშ საამიროშ პრინც შეიჰიქ დამდან ბენ მუჰამედ ალ მაკტუმქ.

”მაჯაჰიმიშ” ჯიშიშ არქემეფი სინანდულეს უჩა ფერიშე რენა. თინეფს ძალამი სქვამი რუმე ყავაშფერი მონტყორი უღჷნა დო გიშეგორუაფჷნა გიშაკერზაფილი გრაციათ, მოდირღინაფილი დუდი, კინჩხიშ, ოჭიშიშ სისქვამეთ, წჷმი კუჩხეფიშ სილექინეთ, ნამუეფსჷთ თაქ ”ხელეფს” უძახჷნა, დო უკახალენი ბორკეფიშ ნძალათ.

თე ჩხოლარეფი ვაკათჷნა არქემეფიშ ტრადიციულ ამართის დო თინეფს ამიარენა შალიშ, ბჟაშ დო ხორციშ მიოღებელო. სისქვამეშ კონურსეფს თინეფი ოკათჷნა ზოხო, ღილე ფერიშ არქემეფშე ზოხორინელო, ნამუეფით თინეფს სისქვამეთ ვადაცქვანან.

სქოლიო

  1. სულხან-საბა ორბელიანი, „ლექსიკონი ქართული“, ტ. 1, ქართ., 1991, ხს. 75