მოსოფელიშ მონძალა: გინორთი გინოჯინეფს შქას
ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე |
ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე |
||
ღოზი 4: | ღოზი 4: | ||
[[ფაილი:Chichen-Itza-Castillo-Seen-From-East.JPG|200px|thumb|ილინჯი #483: [[ჩიჩენ-იცა]] ([[მექსიკა]]).]] |
[[ფაილი:Chichen-Itza-Castillo-Seen-From-East.JPG|200px|thumb|ილინჯი #483: [[ჩიჩენ-იცა]] ([[მექსიკა]]).]] |
||
[[ფაილი:Borobudur-Nothwest-view.jpg|200px|thumb|ძეგლი #592: [[ბორობუდური]] ([[ინდონეზია]]).]] |
[[ფაილი:Borobudur-Nothwest-view.jpg|200px|thumb|ძეგლი #592: [[ბორობუდური]] ([[ინდონეზია]]).]] |
||
''' |
'''საგებიო მონძეობა''' ({{lang-en|World Heritage}}, {{lang-fr|Patrimoine Mondial}}, {{lang-es|Patrimonio Mundial}}) — ორთაშური ვარა ადამიერიშ გოჭყაფილი ობიექტეფი, ნამუეფიშ გჷშაკერძაფილი ისტორიული ვარა ეკოლოგიური ფასეულობაშ გურიშენ, პრიორიტეტული კანდრახეფო თინეფიშ ჩუალა დო პოპულარიზაცია იკოროცხუ. |
||
== კრიტერიუმეფი == |
== კრიტერიუმეფი == |
||
საგებიო მონძეობაშ |
საგებიო მონძეობაშ ერკებულს ხვადუნა ხვალე თი ქილინჯეფი, ნამუეფსუთ კომისიაშ რსიმათ უნივერსალური მენორსი უღუნა ისტორიაშ, ხელობუაში დო მენცარეფიშ თოლარზით. გიშაგორუაშ გინოჭყვადუაწკუმა გოთოლწონაფილი იჸუაფუ ქილინჯიშ ორიგინალურობა, აუთენტურობა (ისტორიული თახმობუა) დო თიში ართიანალა. თეშ გალე ქილინჯი ოკო ობაღინუანდას [[იუნესკო]]შ ართ ვარა მუსხირენ კრიტერიუმს ვითიშე. [[2005]] წანაშ დოჭყაფუშახ კულტურული დო ორთაშ ქილინჯეფიშო კრიტერიუმეფი ზოხო–ზოხო რდჷ, 2005 წანაშ უკული არძა ქილინჯიშო ომიშური კრიტერიუმეფქ აკომუშაფილქ იჸუ . თეშ გურშენიე, ნამუდა გიშაგორილი ქილინჯეფიშ უმენტაშობა ობაღინუანს ხვალე ვარა მაართა 6 კრიტერიუმს (i –vi) ვარა ხვალე ეკონია ოთხის (vii–x). მარა, 26 ქილინჯი რე თიცალი (აკოწყორილი ტიპიშ), ნამუთ ობაღინუანს კრიტერიუმეფს ჟირხოლო ნორთიშე. |
||
=== კულტურული კრიტერიუმეფი === |
=== კულტურული კრიტერიუმეფი === |
||
, |
|||
* i - ობიექტი |
* i - ობიექტი წჷმმარინუანს კოჩიშ ქიმერონული გენიაშ შედევრის. |
||
* ii - |
* ii - |
||
* iii - |
* iii - ქილინჯი წჷმმარინუანს არსებული ვარა გინოლაფირი კულტურაშ ორიგინალური ვარა მინიმუმი გიშაკერძაფილი ართმურთის. |
||
* iv - |
* iv - ქილინჯი წჷმმარინუანს ნოდგჷმეფიშ გარკვეული ტიპიშ, არქიტექტურული ვარა ტექნოლოგიური ანსამბლიშ ვარა ლანდშაფტიშ უგნმაჟირაფუ, არძაშე უჯგუში ართმურთის, ნამუთ კოჩიშობაშ ისტორიაშ ართი ვარა მუსხირენი მენორსამი ისტორიული მოლინას არცხუაფჷ |
||
*v - |
*v - ქილინჯი წჷმმარინუანს ადამიერიშ დოოხორინიშ გარკვეული ტიპიშ, დიხაშ ვარა ზუღაშ გიმორინაფაშ გჷშაკერძაფილი, არძაშე უჯგუში ართმურთის, ნამუთ ართი ვარა მუსხირენი ჩინებული კულტურეფიშო ტიპურიე. ვარა კოჩიში დო გარემოშ ურთიართქმედალას, გჷშაკერძაფილო თი შემთხვევას მუჟამცჷთ უგუჩერებუ თირაფეფიშ გურიშენ ქილინჯის დინაფა ომუქრუ. |
||
* vi - |
* vi - ქილინჯი უოშკარეთ რე მერცხილი მოლინეფწკუმა ვარა ტრადიციული რინაშ წესიწკუმა, იდეეფწკუმა ვარა რელიგიური რწუმეფწკუმა, ხელობუა დო ლიტერატურული ნაწარმონებეფწკუმა, ნამუეფსუთ გშაკერძაფილი, უნივერსალური მენორსი უღუნა (კომიტეტი იპიჯანს, ნამუდა თე კრიტერიუმი მოქმედენს ხვალე თიწკუმა, მუჟამცჷთ ქილინჯი შხვა ნამდგარენი კრიტერიუმს ხოლო ობაღინუანს). |
||
=== |
=== ორთაშური კრიტერიუმეფი === |
||
* vii - ობიექტი |
* vii - ობიექტი წჷმმარინუანს ორთაშ მერეთის, ვარა ტერიტორიას, ნამუთ უღუ გჷშაგორილი სისკვამე დო ესთეტიური მენორსი. |
||
* viii - ობიექტი |
* viii - ობიექტი წჷმმარინუანს საგებიოშ ისტორიაშ თარი ეტაპიშ გიშაგორილი მაგალითის, თინეფ შკას ულირიშ ქილინჯეფი, ნამუეფუთ წჷმმარინუანა სიმბოლოს გეოლოგიური პროცესეფიში დო რელიეფიშ გოვითარაფაშ ვარა გეომორფოლოგიური დო ფიზიოგეოგრაფიული მუშობურალას. |
||
* ix - ობიექტი |
* ix - ობიექტი წჷმმარინუანს [[სქირონა]]შ, ლიგე წყარიშ, ჸუჯეფიში დო ზუღეფიშ ეკოსისტემას, თაშნეშიშე ფლორაში დო ფაუნაშ გოვითარაფაშ დო ევოლუციაშ გიშაგორილი დო მენორსამი მაგალითის გარკვეული ეკოლოგიური დო ბიოლოგიური პროცესეფს. |
||
* x - ობიექტი |
* x - ობიექტი წჷმმარინუანს საგებიოს ჸოფილი მენორსამი ტიპური ოხორინალი ტერიტორიას, თინეფ შკას თიცალეფს, ნამუეფუთ იკათუანა გინოლაფაშ პიჯის რინელი სახეობეფს, ნამუთ მენცარულ ოსხირეფიშ დო თინეფიშ შენარჩუნებაშ უციოობაშ გურიშენი ძვირფასეფი რენა. |
||
== სტატისტიკა == |
== სტატისტიკა == |
||
ედომუშამო 911 საგებიო მონძეობაშ ქილინჯიე 148 ქიანას. თავრეშე: 704 კულტურულიე, 181 ორთაშური, ოდო 26 აკოწყორილი ტიპიშ. საგებიო მონძეობა გორთილიე ხუთი გეოგრაფიული ზონათ: [[აფრიკა]], [[არაბეთიშ ქიანეფი]] (წჷმმორინაფილი [[ოორუე აფრიკა]] დო [[შქა ელახი]]), [[აზია]]-[[ოკიანია]] (წჷმმორენაფილი [[ავსტრალია]] დო [[ოკიანია]]), [[ევროპა]] & [[ოორუე ამერიკა]], დო [[ლათინური ამერიკა]] & [[კარიბეფი]]. |
|||
[[რუსეთი]] დო [[კავკაცია]] |
[[რუსეთი]] დო [[კავკაცია]] იკლასიფიცირებუ მუჭოთ ევროპა, თიწკუმა მუჟამცჷთ [[მექსიკა]] მიშმურს ლათინური ამერიკაში დო კარიბიშ ზონაშა. |
||
თუდო |
თუდო მოჸონაფილი რცხუ წჷმმარინუანს ზონეფით დო კლასიფიკაციეფით გორთილი სქემას: [http://whc.unesco.org/en/list/stat Stats] |
||
{| class="wikitable sortable" align="left" style="background:#FFFFFF; font-size:95%; border:0px solid #a3bfb1; color:#000;" |
{| class="wikitable sortable" align="left" style="background:#FFFFFF; font-size:95%; border:0px solid #a3bfb1; color:#000;" |
||
! scope="col" style="width: 20em;" | ზონა |
! scope="col" style="width: 20em;" | ზონა |
||
! scope="col" style="width: 6em;" | |
! scope="col" style="width: 6em;" | ორთაშური |
||
! scope="col" style="width: 6em;" | კულტურული |
! scope="col" style="width: 6em;" | კულტურული |
||
! scope="col" style="width: 6em;" | |
! scope="col" style="width: 6em;" | აკოწყორილი |
||
! scope="col" style="width: 6em;" | |
! scope="col" style="width: 6em;" |გვალო |
||
|- |
|- |
||
! [[აფრიკა]] |
! [[აფრიკა]] |
||
ღოზი 49: | ღოზი 49: | ||
| align=right|66 |
| align=right|66 |
||
|- |
|- |
||
! [[აზია]]-[[ |
! [[აზია]]-[[ოკიანია]] |
||
| align=right|52 |
| align=right|52 |
||
| align=right|138 |
| align=right|138 |
||
ღოზი 67: | ღოზი 67: | ||
| align=right|124 |
| align=right|124 |
||
|- |
|- |
||
! align=right| |
! align=right|გვალო |
||
| align=right|181 |
| align=right|181 |
||
| align=right|704 |
| align=right|704 |
||
ღოზი 78: | ღოზი 78: | ||
* [[საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფიშ ერკებული აფრიკას]] |
* [[საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფიშ ერკებული აფრიკას]] |
||
* [[საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფიშ ერკებული ამერიკას]] |
* [[საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფიშ ერკებული ამერიკას]] |
||
* [[საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფიშ ერკებული |
* [[საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფიშ ერკებული არაბული ქიანეფს]] |
||
* [[საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფიშ ერკებული აზიასი დო |
* [[საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფიშ ერკებული აზიასი დო ოკიანეთის]] |
||
* [[საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფიშ ერკებული ევროპას]] |
* [[საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფიშ ერკებული ევროპას]] |
||
* [[საგებიო მონძეობაშ |
* [[საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფი საფრთხეშ თუდო]] |
||
* [[საგებიო მონძეობაშ |
* [[საგებიო მონძეობაშ ჸოფილი ქილინჯეფიშ ერკებული]] |
||
* [[საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფიშ ერკებული ქიანეფიშ მიკოჯინათ]] |
* [[საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფიშ ერკებული ქიანეფიშ მიკოჯინათ]] |
||
{{გეოგრაფია}} |
|||
[[კატეგორია:იუნესკო| ]] |
[[კატეგორია:იუნესკო| ]] |
||
{{Link FA|sv}} |
|||
{{Link FA|ja}} |
|||
[[af:Wêrelderfenisgebied]] |
[[af:Wêrelderfenisgebied]] |
23:09, 11 ქირსეთუთა 2011-იშ ვერსია
საგებიო მონძეობა (ინგლ. World Heritage, ფრანგ. Patrimoine Mondial, ესპ. Patrimonio Mundial) — ორთაშური ვარა ადამიერიშ გოჭყაფილი ობიექტეფი, ნამუეფიშ გჷშაკერძაფილი ისტორიული ვარა ეკოლოგიური ფასეულობაშ გურიშენ, პრიორიტეტული კანდრახეფო თინეფიშ ჩუალა დო პოპულარიზაცია იკოროცხუ.
კრიტერიუმეფი
საგებიო მონძეობაშ ერკებულს ხვადუნა ხვალე თი ქილინჯეფი, ნამუეფსუთ კომისიაშ რსიმათ უნივერსალური მენორსი უღუნა ისტორიაშ, ხელობუაში დო მენცარეფიშ თოლარზით. გიშაგორუაშ გინოჭყვადუაწკუმა გოთოლწონაფილი იჸუაფუ ქილინჯიშ ორიგინალურობა, აუთენტურობა (ისტორიული თახმობუა) დო თიში ართიანალა. თეშ გალე ქილინჯი ოკო ობაღინუანდას იუნესკოშ ართ ვარა მუსხირენ კრიტერიუმს ვითიშე. 2005 წანაშ დოჭყაფუშახ კულტურული დო ორთაშ ქილინჯეფიშო კრიტერიუმეფი ზოხო–ზოხო რდჷ, 2005 წანაშ უკული არძა ქილინჯიშო ომიშური კრიტერიუმეფქ აკომუშაფილქ იჸუ . თეშ გურშენიე, ნამუდა გიშაგორილი ქილინჯეფიშ უმენტაშობა ობაღინუანს ხვალე ვარა მაართა 6 კრიტერიუმს (i –vi) ვარა ხვალე ეკონია ოთხის (vii–x). მარა, 26 ქილინჯი რე თიცალი (აკოწყორილი ტიპიშ), ნამუთ ობაღინუანს კრიტერიუმეფს ჟირხოლო ნორთიშე.
კულტურული კრიტერიუმეფი
,
- i - ობიექტი წჷმმარინუანს კოჩიშ ქიმერონული გენიაშ შედევრის.
- ii -
- iii - ქილინჯი წჷმმარინუანს არსებული ვარა გინოლაფირი კულტურაშ ორიგინალური ვარა მინიმუმი გიშაკერძაფილი ართმურთის.
- iv - ქილინჯი წჷმმარინუანს ნოდგჷმეფიშ გარკვეული ტიპიშ, არქიტექტურული ვარა ტექნოლოგიური ანსამბლიშ ვარა ლანდშაფტიშ უგნმაჟირაფუ, არძაშე უჯგუში ართმურთის, ნამუთ კოჩიშობაშ ისტორიაშ ართი ვარა მუსხირენი მენორსამი ისტორიული მოლინას არცხუაფჷ
- v - ქილინჯი წჷმმარინუანს ადამიერიშ დოოხორინიშ გარკვეული ტიპიშ, დიხაშ ვარა ზუღაშ გიმორინაფაშ გჷშაკერძაფილი, არძაშე უჯგუში ართმურთის, ნამუთ ართი ვარა მუსხირენი ჩინებული კულტურეფიშო ტიპურიე. ვარა კოჩიში დო გარემოშ ურთიართქმედალას, გჷშაკერძაფილო თი შემთხვევას მუჟამცჷთ უგუჩერებუ თირაფეფიშ გურიშენ ქილინჯის დინაფა ომუქრუ.
- vi - ქილინჯი უოშკარეთ რე მერცხილი მოლინეფწკუმა ვარა ტრადიციული რინაშ წესიწკუმა, იდეეფწკუმა ვარა რელიგიური რწუმეფწკუმა, ხელობუა დო ლიტერატურული ნაწარმონებეფწკუმა, ნამუეფსუთ გშაკერძაფილი, უნივერსალური მენორსი უღუნა (კომიტეტი იპიჯანს, ნამუდა თე კრიტერიუმი მოქმედენს ხვალე თიწკუმა, მუჟამცჷთ ქილინჯი შხვა ნამდგარენი კრიტერიუმს ხოლო ობაღინუანს).
ორთაშური კრიტერიუმეფი
- vii - ობიექტი წჷმმარინუანს ორთაშ მერეთის, ვარა ტერიტორიას, ნამუთ უღუ გჷშაგორილი სისკვამე დო ესთეტიური მენორსი.
- viii - ობიექტი წჷმმარინუანს საგებიოშ ისტორიაშ თარი ეტაპიშ გიშაგორილი მაგალითის, თინეფ შკას ულირიშ ქილინჯეფი, ნამუეფუთ წჷმმარინუანა სიმბოლოს გეოლოგიური პროცესეფიში დო რელიეფიშ გოვითარაფაშ ვარა გეომორფოლოგიური დო ფიზიოგეოგრაფიული მუშობურალას.
- ix - ობიექტი წჷმმარინუანს სქირონაშ, ლიგე წყარიშ, ჸუჯეფიში დო ზუღეფიშ ეკოსისტემას, თაშნეშიშე ფლორაში დო ფაუნაშ გოვითარაფაშ დო ევოლუციაშ გიშაგორილი დო მენორსამი მაგალითის გარკვეული ეკოლოგიური დო ბიოლოგიური პროცესეფს.
- x - ობიექტი წჷმმარინუანს საგებიოს ჸოფილი მენორსამი ტიპური ოხორინალი ტერიტორიას, თინეფ შკას თიცალეფს, ნამუეფუთ იკათუანა გინოლაფაშ პიჯის რინელი სახეობეფს, ნამუთ მენცარულ ოსხირეფიშ დო თინეფიშ შენარჩუნებაშ უციოობაშ გურიშენი ძვირფასეფი რენა.
სტატისტიკა
ედომუშამო 911 საგებიო მონძეობაშ ქილინჯიე 148 ქიანას. თავრეშე: 704 კულტურულიე, 181 ორთაშური, ოდო 26 აკოწყორილი ტიპიშ. საგებიო მონძეობა გორთილიე ხუთი გეოგრაფიული ზონათ: აფრიკა, არაბეთიშ ქიანეფი (წჷმმორინაფილი ოორუე აფრიკა დო შქა ელახი), აზია-ოკიანია (წჷმმორენაფილი ავსტრალია დო ოკიანია), ევროპა & ოორუე ამერიკა, დო ლათინური ამერიკა & კარიბეფი.
რუსეთი დო კავკაცია იკლასიფიცირებუ მუჭოთ ევროპა, თიწკუმა მუჟამცჷთ მექსიკა მიშმურს ლათინური ამერიკაში დო კარიბიშ ზონაშა. თუდო მოჸონაფილი რცხუ წჷმმარინუანს ზონეფით დო კლასიფიკაციეფით გორთილი სქემას: Stats
ზონა | ორთაშური | კულტურული | აკოწყორილი | გვალო |
---|---|---|---|---|
აფრიკა | 33 | 42 | 3 | 78 |
არაბული ქიანეფი | 4 | 61 | 1 | 66 |
აზია-ოკიანია | 52 | 138 | 9 | 199 |
ევროპა & ოორუე ამერიკა | 57 | 377 | 10 | 444 |
ლათინური ამერიკა & კარიბეფი | 35 | 86 | 3 | 124 |
გვალო | 181 | 704 | 26 | 911 |
საგებიო მონძეობაშ ერკებული
- საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფიშ ერკებული აფრიკას
- საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფიშ ერკებული ამერიკას
- საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფიშ ერკებული არაბული ქიანეფს
- საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფიშ ერკებული აზიასი დო ოკიანეთის
- საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფიშ ერკებული ევროპას
- საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფი საფრთხეშ თუდო
- საგებიო მონძეობაშ ჸოფილი ქილინჯეფიშ ერკებული
- საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფიშ ერკებული ქიანეფიშ მიკოჯინათ