ავღანეთი: გინორთი გინოჯინეფს შქას

ვიკიპედიაშე
დინორექ დილასჷ დინორექ ქეგიაძონუ
ღოზი 47: ღოზი 47:
ავღანეთიში ტერიტორია მილარე [[ირანიში ლაკადა|ირანიშ ლაკადაშ]] ოორუე–ბჟაეიოლ ნორთის. ქიანაშ უმენტაში ნორთი რე [[გვალა|გვალამი]], დო თე გვალეფს შკას მილარე ჭიეჭიე რზენეფი.
ავღანეთიში ტერიტორია მილარე [[ირანიში ლაკადა|ირანიშ ლაკადაშ]] ოორუე–ბჟაეიოლ ნორთის. ქიანაშ უმენტაში ნორთი რე [[გვალა|გვალამი]], დო თე გვალეფს შკას მილარე ჭიეჭიე რზენეფი.


ქიანაშ ოორუეს მილარე [[ბაკტირიაში რზენი|ბაკტირიაში რზენი]], ნამუშ ტერიტორიას გეძჷ ქვიშამ–ტკილამი ტიოზი. ობჟათეთი დო ბჟაეიოლით ელ–მოლს გვალეფიში სისტემეფი რე: [[პარპამიზი]], ნამუთინ ჟირ ქჷნდჷრშე ეკმიდგინებუ — საფედკოხი (ჩე გვალეფი) დო სიახკოხი (უჩა გვალეფი), დო ხოლო ქჷნდჷრ [[გინდუკუში]]შე.
ქიანაშ ოორუეს მილარე [[ბაკტირიაში რზენი|ბაკტირიაში რზენი]], ნამუშ ტერიტორიას გეძჷ ქვიშამ–ტკილამი ტიოზი. ობჟათეთი დო ბჟაეიოლით ელ–მოლს გვალეფიში სისტემეფი რე: [[პარპამიზი]], ნამუთინ ჟირ ქჷნდჷრშე ეკმიდგინებუ — '''საფედკოხი''' (''ჩე გვალეფი'') დო '''სიახკოხი''' (''უჩა გვალეფი''), დო ხოლო ქჷნდჷრ [[გინდუკუში]]შე.


ქიანაში არძაშ უმოს უმაღალაში კოკა რე — გვალა [[ნოშაკი]], 7492 მ. სიმაღალათი.(პაკისტანიშ თანჯიწკჷუმა)
ქიანაში არძაშ უმოს უმაღალაში კოკა რე — გვალა [[ნოშაკი]], 7492 მ. სიმაღალათი.(პაკისტანიშ თანჯიწკჷუმა)

15:08, 6 ფურთუთა 2012-იშ ვერსია

ავღანეთიში ისლამური რესპუბლიკა
შილა
გერბი
ნანანოღა ქაბული
უდიდაში ნოღა ქაბული
ოფიციალური ნინეფი პუშტუ, დარი
თარობა ოპრეზიდენტე, ისლამური რესპუბლიკა
პრეზიდენტი ჰამიდ კარზაი
მაართა ვიცე–პრემიერი მოჰამად ფახიმი
მაჟია ვიცე–პრემიერი კარიმ ჰალილი
სახენწჷფო რელიგია ისლამი, (სუნიტურ ნოჷელაშ)
ფართობი 647 500 კმ²(41-ა)
მახორობა 28,150,000 (37–ა)
ვალუტა ავღანი
ქიანაშ კოდი AFG
ოინტერნეტე კოდი .af
ოტელეფონე კოდი +93

ავღანეთი, ედომშამი ჯოხოდვალა — ავღანეთიში ისლამური რესპუბლიკასახენწჷფო არხლო ბჟაეიოლს, ვაუღუ ზოღაშა გიშაულარი. საგებიოს ართართი მაღარიბა ქიანა რე. ბოლო 34 წანას გარგვალებურს, 1978 წანაშე, ქიანას ომოქალაქე ჩხუპი მეჷურს. ქიანა ოთანჯჷ ირანს ბჟადალით, პაკისტანს — ობჟათეთი დო ბჟაეიოლშე, თურქმენეთის, უზბეკეთის დო ტაჯიკეთის — ოორუეთი, ჩინეთისქიანაშ არძაშ უმოს ბჟაეიოლ ნორთით. ავღანეთი მილარე საგებიოშ ბჟაეიოლ დო ბჟადალ ორთუს შკას, დო ვაჭრუაში დო მიგრაციაში ჯვეში ცენტრი რე.

გეოგრაფია

რელიეფი

ავღანეთიში ტერიტორია მილარე ირანიშ ლაკადაშ ოორუე–ბჟაეიოლ ნორთის. ქიანაშ უმენტაში ნორთი რე გვალამი, დო თე გვალეფს შკას მილარე ჭიეჭიე რზენეფი.

ქიანაშ ოორუეს მილარე ბაკტირიაში რზენი, ნამუშ ტერიტორიას გეძჷ ქვიშამ–ტკილამი ტიოზი. ობჟათეთი დო ბჟაეიოლით ელ–მოლს გვალეფიში სისტემეფი რე: პარპამიზი, ნამუთინ ჟირ ქჷნდჷრშე ეკმიდგინებუ — საფედკოხი (ჩე გვალეფი) დო სიახკოხი (უჩა გვალეფი), დო ხოლო ქჷნდჷრ გინდუკუშიშე.

ქიანაში არძაშ უმოს უმაღალაში კოკა რე — გვალა ნოშაკი, 7492 მ. სიმაღალათი.(პაკისტანიშ თანჯიწკჷუმა)

გვალეფიში პეიზაჟი
ავღანეთიში ლანდშაფტი
ქიანაშ ოორუე–ბჟადალი
ქიანაშ ბჟაეიოლი

კლიმატი

ავღანეთიში კლიმატი სუბტროპიკულ კონტინენტალური რე, ჷინჩი ზოთონჯეფითი დო სქირე, ჩხე ზარხულეფითი.

გეოლოგიური ენწყუ

ავღანეთიშ ტერიტორია იდვალუაფუ ალპურ–ჰიმალაიურ ღვარკალა ორტყაფუშ გალე, ბაკტირიაშ რზენიშ გარდა, ნამუთ თურანიშ პლატფორმაშ ობჟათე აკანსი ოკუთნუ.

წყარმალუეფი დო წყაროჩუეფი

ქიანაშ არძა წყარმალი, წყარმალუ ქაბულიშ გადა, ნამუთ დინმაკათუ წყარმალუ ინდის, ვარე მახურჩინე (ვადინმაკათუნა ნამუთინ წყარმალუს). თინეფშე არძაშე უმოს დიდ წყარმალუ რე — ამუდარია, ნამუთ ავღანეთიშ ოორუე თანჯის მეხურჩინუნს, წყარმალუეფ გერირუდი დო გილმენდი დინმაკათუნა წყარმალუეფ ფერახ–რუდის, ხაშ–რუდის დო ხარუთ–რუდის, ნამუთინ ართო დინმიხვარჩალუნა ბეჩოლა სისტანს დო დუთმარსხუანა ჯიმუამ ტობეფიშ ბუნას, ჰამუნს. ქიანაშ წყარმალუეფი ირდუნა ჭვემაშ წყარეფით დო ჸინურეფიშ ნდღულაფათი. ქიანაშ რზენეფს წყარმალუეფი გაბზარხულს წყარალას იქუნა, ზარხულს – ეშმასქირუნა. ავღანეთიშ გვალაშ წყარმალუეფს დიდი ჰიდროენეგოშილებუა უღუნა. ქიანაშ უმენტაშ რაიონეფიშ ართართ წყაროხაზირე რე დიხაშთუდონ წყარეფი.

ბუნებრივი რესურსეფი

ავღანეთიშ დიხა მდიდარი რე ბუნებრივი რესურსეფითი. თაქ მიკიგორუაფუ ქუანოშქერიშ დო ძვირფას მეტალეფიშ მადენი, ბერილიუმიში მადენი, წურწუფა, ჯიმუ, მარმარილო, ლაპის–ლაზური, ბარიტი დო შხვ. თაქ ხოლო რე ნავთობიში, ბუნებრივი გაზიში დო გიფსიში საბადო. მეგორაფილი რე სპილენძიშ, რკინაშ, მარგანეციშ მადენეფი.

სპილენძიშ მადენი აინაკი, ნამუთ ქამულწკჷმა არხლოს რე, ევრაზიას არძაშ უმოს დიდ მედანო იკოროცხუ, ქაბულშე ვართფერ შორს რე ხიჯიგეკიშ რკინაშ მადენი, ნამუთ ობჟათეაზიურ რეგიონიშ არძაშ უმოს დიდ რკინაშ მადენო იკოროცხუ.

რესურსეფი ინტერნეტის