ავღანეთი: გინორთი გინოჯინეფს შქას

ვიკიპედიაშე
დინორექ დილასჷ დინორექ ქეგიაძონუ
MIKHEIL (სხუნუა | ნახანდი)
ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე
ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე
ღოზი 65: ღოზი 65:
ქიანაშ არძა წყარმალუ, წყარმალუ [[ქაბული (წყარმალუ)|ქაბულიშ]] მოხ, ნამუთ დინმაკათუ წყარმალუ [[ინდი|ინდის]], ვარე მახურჩინე (ვადინმაკათუნა ნამუთინ წყარმალუს). თინეფშე არძაშე უმოს დიდ წყარმალუ რე — [[ამუდარია (წყარმალუ)|ამუდარია]], ნამუთ ავღანეთიშ ოორუე თანჯას მეხჷრჩინჷნს, წყარმალუეფი [[თეჯენი (წყარმალი)|გერირუდი]] დო [[გილმენდი (წყარმალუ)|გილმენდი]] დინმაკათუნა წყარმალუეფ [[ფერახ–რუდის]], [[ხაშ–რუდის]] დო [[ხარუთ–რუდის]], ნამუეფით ართო დინმიხვარჩალჷნა ბეჩოლა [[სისტანს]] დო დჷთმარსხუანა ჯიმუამ ტობეფიშ ბუნას, [[ჰამუნს]]. ქიანაშ წყარმალუეფი ირდუნა ჭვემაშ წყარეფით დო უგურყელეფიშ ნდღულაფათ. ქიანაშ რზენეფს წყარმალუეფი აფუნს წყარალას იქჷნა, ზარხულს – ეშმასქირუნა. ავღანეთიშ გვალაშ წყარმალუეფს დიდი ჰიდროენეგოშელებუა უღუნა. ქიანაშ უმენტაშ რაიონეფიშ ართართი წყაროხაზირე რე დიხაშთუდონი წყარეფი.
ქიანაშ არძა წყარმალუ, წყარმალუ [[ქაბული (წყარმალუ)|ქაბულიშ]] მოხ, ნამუთ დინმაკათუ წყარმალუ [[ინდი|ინდის]], ვარე მახურჩინე (ვადინმაკათუნა ნამუთინ წყარმალუს). თინეფშე არძაშე უმოს დიდ წყარმალუ რე — [[ამუდარია (წყარმალუ)|ამუდარია]], ნამუთ ავღანეთიშ ოორუე თანჯას მეხჷრჩინჷნს, წყარმალუეფი [[თეჯენი (წყარმალი)|გერირუდი]] დო [[გილმენდი (წყარმალუ)|გილმენდი]] დინმაკათუნა წყარმალუეფ [[ფერახ–რუდის]], [[ხაშ–რუდის]] დო [[ხარუთ–რუდის]], ნამუეფით ართო დინმიხვარჩალჷნა ბეჩოლა [[სისტანს]] დო დჷთმარსხუანა ჯიმუამ ტობეფიშ ბუნას, [[ჰამუნს]]. ქიანაშ წყარმალუეფი ირდუნა ჭვემაშ წყარეფით დო უგურყელეფიშ ნდღულაფათ. ქიანაშ რზენეფს წყარმალუეფი აფუნს წყარალას იქჷნა, ზარხულს – ეშმასქირუნა. ავღანეთიშ გვალაშ წყარმალუეფს დიდი ჰიდროენეგოშელებუა უღუნა. ქიანაშ უმენტაშ რაიონეფიშ ართართი წყაროხაზირე რე დიხაშთუდონი წყარეფი.


== ორთაშური რესურსეფი ==
== ორთაშობური რესურსეფი ==
ავღანეთიშ დიხა დიდარი რე ორთაშური რესურსეფით. თაქ მიპალუაფუ [[ქუანოშქერი|ქუანოშქერი]]შ დო [[ძვირფასი მეტალეფი |ძვირფას მეტალეფიშ]] მადენი, ბერილიუმიში მადენი, წურწუფა, ჯიმუ, მარმარილო, ლაპის–ლაზური, ბარიტი დო შხვ. თაქ ხოლო რე ნავთობიშ, ორთაშური გაზიში დო გიფსიში საბადო. მეგორაფილი რე [[ლინჯი]]შ, [[რკინაშ მადანი|რკინაშ]], [[მარგანეცი|მარგანეციშ]] მადანეფი.
ავღანეთიშ დიხა დიდარი რე ორთაშობური რესურსეფით. თაქ მიპალუაფუ [[ქუანოშქერი|ქუანოშქერი]]შ დო [[ძვირფასი მეტალეფი |ძვირფას მეტალეფიშ]] მადენი, ბერილიუმიში მადენი, წურწუფა, ჯიმუ, მარმარილო, ლაპის–ლაზური, ბარიტი დო შხვ. თაქ ხოლო რე ნავთობიშ, ორთაშობური გაზიშ დო გიფსიშ საბადო. მეგორაფილი რე [[ლინჯი]]შ, [[რკინაშ მადანი|რკინაშ]], [[მარგანეცი|მარგანეციშ]] მადანეფი.


'''ლინჯიშ მადანი აინაკი''', ნამუთ [[ქაბული|ქაბულწკჷმა]] ხოლოს რე, ევრაზიას არძაშ უმოს დიდ მადანო იკოროცხუ. ქაბულშე ვართფერ შორს რე '''ხიჯიგეკიშ რკინაშ მადანი''', ნამუთ ობჟათეაზიურ რეგიონიშ არძაშ უმოს დიდ რკინაშ მადანო იკოროცხუ.
'''ლინჯიშ მადანი აინაკი''', ნამუთ [[ქაბული|ქაბულწკჷმა]] ხოლოს რე, ევრაზიას არძაშ უმოს დიდ მადანო იკოროცხუ. ქაბულშე ვართფერ შორს რე '''ხიჯიგეკიშ რკინაშ მადანი''', ნამუთ ობჟათეაზიურ რეგიონიშ არძაშ უმოს დიდ რკინაშ მადანო იკოროცხუ.

13:21, 17 მესი 2012-იშ ვერსია

ავღანეთიშ ისლამური რესპუბლიკა
ილა გერბი
ნანანოღა ქაბული
უდიდაში ნოღა ქაბული
ოფიციალური ნინეფი პუშტუ,
დარი
თარობა ოპრეზიდენტე,
ისლამური რესპუბლიკა
პრეზიდენტი ჰამიდ კარზაი
მაართა ვიცე–პრემიერი მოჰამად ფახიმი
მაჟია ვიცე–პრემიერი კარიმ ჰალილი
სახენწჷფო რელიგია ისლამი, (სუნიტურ
ნოჸელაშ)
ფართობი 647 500 კმ²(41-ა)
მახორობა 28,150,000 (37–ა)
ვალუტა ავღანი
ქიანაშ კოდი AFG
ოინტერნეტე კოდი .af
ოტელეფონე კოდი +93

ავღანეთი (ედომშამი ჯოხოდვალა — ავღანეთიშ ისლამური რესპუბლიკა) — სახენწჷფო ხოლო ბჟაეიოლს, ვაუღუ ზოღაშა გიშაულარი. საგებიოს ართართი ღარიბი ქიანა რე. ბოლო 34 წანას გარგვალებურს, 1978 წანაშე, ქიანას ავღანეთიში ომენოღალე ლჷმა მეჷურს. ქიანა ოთანჯჷ ირანს ბჟადალშე, პაკისტანს — ობჟათეშე დო ბჟაეიოლშე, თურქმენეთის, უზბეკეთის დო ტაჯიკეთის — ოორუეშე, ჩინეთისქიანაშ არძაშ უმოს ბჟაეიოლ ნორთიშე. ავღანეთი მილარე საგებიოშ ბჟაეიოლ დო ბჟადალ ორთუს შქას, დო ვაჭრუაში დო მიგრაციაში ჯვეში ცენტრი რე.

გეოგრაფია

რელიეფი

ავღანეთიშ ტერიტორია მილარე ირანიშ ლაკადაშ ოორუე–ბჟაეიოლ ნორთის. ქიანაშ უმენტაში ნორთი რე გვალამი, დო თე გვალეფს შქას მილარე ჭიე-ჭიე რზენეფი.

ქიანაშ ოორუეს მილარე ბაკტირიაში რზენი, ნამუშ ტერიტორიას გეძჷ ქვიშამ–ტკილამი ტიოზი. ობჟათეშე დო ბჟაეიოლშე ელ–მოლს გვალეფიშ სისტემეფი რე: პარპამიზი, ნამუთ ჟირ ქჷნდჷრშე აკმოდჷრთუ — საფედკოხი (ჩე გვალეფი) დო სიახკოხი (უჩა გვალეფი), დო ხოლო ქჷნდჷრ გინდუკუშიშე.

ქიანაშ არძაშ უმოს უმაღალაში კონკა რე — გვალა ნოშაკი, 7492 მ. სიმაღალათ (პაკისტანიშ თანჯაწკჷუმა).

გვალეფიშ პეიზაჟი
ავღანეთიშ ლანდშაფტი
ქიანაშ ოორუე–ბჟადალი
ქიანაშ ბჟაეიოლი

კლიმატი

ავღანეთიში კლიმატი სუბტროპიკულ კონტინენტალური რე, ჸინჩი ზოთონჯეფით დო სქირე, ჩხე ზარხულეფით.

გეოლოგიური ენწყუ

ავღანეთიშ ტერიტორია იდვალუაფუ ალპურ–ჰიმალაიურ ღვარკალა ორტყაფუშ გალე, ბაკტირიაშ რზენიშ მოხ, ნამუთ თურანიშ პლატფორმაშ ობჟათე აკანს ორხველჷ.

წყარმალუეფი დო წყაროჩუაშეფი

ქიანაშ არძა წყარმალუ, წყარმალუ ქაბულიშ მოხ, ნამუთ დინმაკათუ წყარმალუ ინდის, ვარე მახურჩინე (ვადინმაკათუნა ნამუთინ წყარმალუს). თინეფშე არძაშე უმოს დიდ წყარმალუ რე — ამუდარია, ნამუთ ავღანეთიშ ოორუე თანჯას მეხჷრჩინჷნს, წყარმალუეფი გერირუდი დო გილმენდი დინმაკათუნა წყარმალუეფ ფერახ–რუდის, ხაშ–რუდის დო ხარუთ–რუდის, ნამუეფით ართო დინმიხვარჩალჷნა ბეჩოლა სისტანს დო დჷთმარსხუანა ჯიმუამ ტობეფიშ ბუნას, ჰამუნს. ქიანაშ წყარმალუეფი ირდუნა ჭვემაშ წყარეფით დო უგურყელეფიშ ნდღულაფათ. ქიანაშ რზენეფს წყარმალუეფი აფუნს წყარალას იქჷნა, ზარხულს – ეშმასქირუნა. ავღანეთიშ გვალაშ წყარმალუეფს დიდი ჰიდროენეგოშელებუა უღუნა. ქიანაშ უმენტაშ რაიონეფიშ ართართი წყაროხაზირე რე დიხაშთუდონი წყარეფი.

ორთაშობური რესურსეფი

ავღანეთიშ დიხა დიდარი რე ორთაშობური რესურსეფით. თაქ მიპალუაფუ ქუანოშქერიშ დო ძვირფას მეტალეფიშ მადენი, ბერილიუმიში მადენი, წურწუფა, ჯიმუ, მარმარილო, ლაპის–ლაზური, ბარიტი დო შხვ. თაქ ხოლო რე ნავთობიშ, ორთაშობური გაზიშ დო გიფსიშ საბადო. მეგორაფილი რე ლინჯიშ, რკინაშ, მარგანეციშ მადანეფი.

ლინჯიშ მადანი აინაკი, ნამუთ ქაბულწკჷმა ხოლოს რე, ევრაზიას არძაშ უმოს დიდ მადანო იკოროცხუ. ქაბულშე ვართფერ შორს რე ხიჯიგეკიშ რკინაშ მადანი, ნამუთ ობჟათეაზიურ რეგიონიშ არძაშ უმოს დიდ რკინაშ მადანო იკოროცხუ.

რესურსეფი ინტერნეტის