ხორხე ლუის ბორხესი: გინორთი გინოჯინეფს შქას

ვიკიპედიაშე
დინორექ დილასჷ დინორექ ქეგიაძონუ
ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე
ღოზი 7: ღოზი 7:


[[ფაილი:Borges 001.JPG|thumb|left|ბორხესი 1976]]
[[ფაილი:Borges 001.JPG|thumb|left|ბორხესი 1976]]
[[1921 წანა]]ს თინა ბუენოს-აირესშა ირთუ დო ანდაჸურე [[კულტურა|კულტურული]] ღვაწაფას იჭყანს: ორსხუანს ჟურნალს, თარგმუნს [[კაფკა, ფრანც|კაფკას]] დო [[ფოლკნერი, უილიამ|ფოლკნერს]], ობჟინუანს [[ლერსი|ლერსეფს]] დო [[ესსე|ესეეფს]]. [[1930]]-ამ წანეფიშ ლიას თინა იჭყანს [[თხობელუა|თხობელუეფიშ]] დო [[ნოველა|ნოველეფიშ]] ჭარუას დო ობჟინუანს ”გოგერგილობაშ უნივერსალურ ისტორიას”, ნამუთ ჯოხოს მოუღანს მუჭოთ [[პროზა|პროზაიკოსის]]. თე პერიოდის თინა დუდც ტრავმას ღებულენს, მუთ თიშ ნოწილობრივ დაჸვერებას იწვიენს, მორო თეშ უმკუჯინუო თინა იშენ აგინძარენს ხანდას. თეს თის დიო დიდა, დო თიშ ღურაშ უკულ წორომოხვარე დო მოგვიანებით ოსური, მარია კოდამა ოხვარუ̂. თე პერიოდშო ბორხესი ძირითადო ჩინებური რე მუში ნოველეფით, მორო თე შვანს ჭარუნს ლერსეფსჷთ დო [[ლიტერატურა|ლიტერატურულ]] კრიტიკასჷთ. თინა წოროავტორიე,თაშნეშე პაროდიული [[დეტექტივი|დეტექტივეფიშ]], ნამუეფუთ ბუსტოს დომეკიშ ფსევდონიმით გჷშმურს, დო [[პიაცოლა, ასტორ|ასტორ პიაცოლაშ]] მუსიკაშა ნაქიმინა ბირეფიშ. [[1955 წანა]]ს ბორხესის ანიშნენა [[ბუენოს-აირესი|ბუენოს-აირესიშ]] ნაციონალური ბიბლიოთეკაშ დირექტორო. კინ თე წანას ბუენოს აირესიშ უნივერსიტეტის ინგლისური ნინაშ მაგურაფალო იჭყანს ხანდას.
[[1921 წანა]]ს თინა ბუენოს-აირესშა ირთუ დო ანდაჸურე [[კულტურა|კულტურული]] ღვაწაფას იჭყანს: ორსხუანს ჟურნალს, თარგმუნს [[კაფკა, ფრანც|კაფკას]] დო [[ფოლკნერი, უილიამ|ფოლკნერს]], ობჟინუანს [[ლერსი|ლერსეფს]] დო [[ესსე|ესეეფს]]. [[1930]]-ამ წანეფიშ ლიას თინა იჭყანს [[თხობელუა|თხობელუეფიშ]] დო [[ნოველა|ნოველეფიშ]] ჭარუას დო ობჟინუანს ”გოგერგილობაშ უნივერსალურ ისტორიას”, ნამუთ ჯოხოს მოუღანს მუჭოთ [[პროზა|პროზაიკოსის]]. თე პერიოდის თინა დუდც ტრავმას ღებულენს, მუთ თიშ ნორთობურ დაჸვერებას იჭანუანს, მორო თეშ უმკუჯინუო თინა იშენ აგინძარენს ხანდას. თეს თის დიო დიდა, დო თიშ ღურაშ უკულ წორომოხვარე დო მოგვიანებით ოსური, მარია კოდამა ოხვარუ̂. თე პერიოდშო ბორხესი ძირითადო ჩინებური რე მუში ნოველეფით, მორო თე შვანს ჭარუნს ლერსეფსჷთ დო [[ლიტერატურა|ლიტერატურულ]] კრიტიკასჷთ. თინა წოროავტორიე,თაშნეშე პაროდიული [[დეტექტივი|დეტექტივეფიშ]], ნამუეფუთ ბუსტოს დომეკიშ ფსევდონიმით გჷშმურს, დო [[პიაცოლა, ასტორ|ასტორ პიაცოლაშ]] მუსიკაშა ნაქიმინა ბირეფიშ. [[1955 წანა]]ს ბორხესის ანიშნენა [[ბუენოს-აირესი|ბუენოს-აირესიშ]] ნაციონალური ბიბლიოთეკაშ დირექტორო. კინ თე წანას ბუენოს აირესიშ უნივერსიტეტის ინგლისური ნინაშ მაგურაფალო იჭყანს ხანდას.


ოირქიანე კრიტიკა ბორხესიშ შემოქმენდაფათ ხვალე [[1960]]-ამ წანეფს იინტერესებუ̂. [[1961 წანა]]ს თინა [[ბეკეტი, სამუელ|სამუელ ბეკეტწკუმა]] ართo ეთმოჭოფუნს [[ფორმენტორიშ პრემია|ფორმენტორიშ პრემიას]]. [[1962 წანა]]ს თიშ ნაწარმონებეფი პირველო ითარგმუ ინგლისურო, მუსჷთ ავტორშო ქვერსემი პოპულარობა მოუღუ̂. [[1967 წანა]]ს ბორხესის ოსურო მოჸუნს ბრელ ხანიშ მაჸალე, ელზა ასტეტ მილანი, ნამუწკუმა ქორწინება ხოლო 3 წანას იგინძარებ.
ოირქიანე კრიტიკა ბორხესიშ შემოქმენდაფათ ხვალე [[1960]]-ამ წანეფს იინტერესებუ̂. [[1961 წანა]]ს თინა [[ბეკეტი, სამუელ|სამუელ ბეკეტწკუმა]] ართo ეთმოჭოფუნს [[ფორმენტორიშ პრემია|ფორმენტორიშ პრემიას]]. [[1962 წანა]]ს თიშ ნაწარმონებეფი პირველო ითარგმუ ინგლისურო, მუსჷთ ავტორშო ქვერსემი პოპულარობა მოუღუ̂. [[1967 წანა]]ს ბორხესის ოსურო მოჸუნს ბრელ ხანიშ მაჸალე, ელზა ასტეტ მილანი, ნამუწკუმა ქორწინება ხოლო 3 წანას იგინძარებ.

13:40, 18 მესი 2012-იშ ვერსია

ხორხე ლუის ბორხესი,1969

ხორხე ლუის ბორხესი (ესპ. Jorge Luis Borges – რსული ჯოხო ფრანცისკო ისიდორო ლუის ბორხეს ასევედო, ესპ. Jorge Francisco Isidoro Luis Borges Acevedo; დ. 24 მარაშინათუთა, 1899, ბუენოს-აირესი, არგენტინა – ღ. 14 მანგი, 1986, ჟენევა, შვეიცარია), არგენტინარი ჭარუ̂, პოეტი.

ბიოგრაფია

მუმა, ხორხე გილიელმო ბორხესი, ადვოკატი დო ფსიქოლოგიაშ პროფესორი, ლიტერატურულ ღვაწაფასჷთ მუკმიშუ̂, მარა სქუაშე გოშხვანერაფათ, წჷმოძინაშა ვა მიაჭირინუ. დიდა, ლეონორ ასევედო სუარესი ინგლისურშე მათარგმალო ხანდენდ. ბორხესეფიშ ფანია ჟირნინამი რდჷ, ათეშენ მუმალი ჭარუ̂ ბაღანობაშე ართ დონეშა ღვალენდ ინგლისურ დო ესპანურ ნინას. პირველი თელქიანაშ ლჷმაშ უკულ ბორხესი ჟენევას გურაფულენს, ჭე ბორჯის მუკმურს იტალიას დო ესპანეთის. თე პერიოდშო ხორხე ლუის ბორხესი ესპანეთიშ ულტრაისტული ავანგარდული მიმალუობაშ მაკათურიე. ჟურნალს Grecia გჷმიბჟინუაფ უოლტ უიტმანიშ სტილშა დოჭარილი თიშ პირველი ლერსი, ჰიმნი ზუღას.

ფაილი:Borges 001.JPG
ბორხესი 1976

1921 წანას თინა ბუენოს-აირესშა ირთუ დო ანდაჸურე კულტურული ღვაწაფას იჭყანს: ორსხუანს ჟურნალს, თარგმუნს კაფკას დო ფოლკნერს, ობჟინუანს ლერსეფს დო ესეეფს. 1930-ამ წანეფიშ ლიას თინა იჭყანს თხობელუეფიშ დო ნოველეფიშ ჭარუას დო ობჟინუანს ”გოგერგილობაშ უნივერსალურ ისტორიას”, ნამუთ ჯოხოს მოუღანს მუჭოთ პროზაიკოსის. თე პერიოდის თინა დუდც ტრავმას ღებულენს, მუთ თიშ ნორთობურ დაჸვერებას იჭანუანს, მორო თეშ უმკუჯინუო თინა იშენ აგინძარენს ხანდას. თეს თის დიო დიდა, დო თიშ ღურაშ უკულ წორომოხვარე დო მოგვიანებით ოსური, მარია კოდამა ოხვარუ̂. თე პერიოდშო ბორხესი ძირითადო ჩინებური რე მუში ნოველეფით, მორო თე შვანს ჭარუნს ლერსეფსჷთ დო ლიტერატურულ კრიტიკასჷთ. თინა წოროავტორიე,თაშნეშე პაროდიული დეტექტივეფიშ, ნამუეფუთ ბუსტოს დომეკიშ ფსევდონიმით გჷშმურს, დო ასტორ პიაცოლაშ მუსიკაშა ნაქიმინა ბირეფიშ. 1955 წანას ბორხესის ანიშნენა ბუენოს-აირესიშ ნაციონალური ბიბლიოთეკაშ დირექტორო. კინ თე წანას ბუენოს აირესიშ უნივერსიტეტის ინგლისური ნინაშ მაგურაფალო იჭყანს ხანდას.

ოირქიანე კრიტიკა ბორხესიშ შემოქმენდაფათ ხვალე 1960-ამ წანეფს იინტერესებუ̂. 1961 წანას თინა სამუელ ბეკეტწკუმა ართo ეთმოჭოფუნს ფორმენტორიშ პრემიას. 1962 წანას თიშ ნაწარმონებეფი პირველო ითარგმუ ინგლისურო, მუსჷთ ავტორშო ქვერსემი პოპულარობა მოუღუ̂. 1967 წანას ბორხესის ოსურო მოჸუნს ბრელ ხანიშ მაჸალე, ელზა ასტეტ მილანი, ნამუწკუმა ქორწინება ხოლო 3 წანას იგინძარებ. 1973 წანას ხუან პერონიშ ხემაჟირათ გოპრეზიდენტაფაშ უკული ბორხესი იტენს ნაციონალური ბიბლიოთეკაშ დირექტორიშ თანამდებობას. 1979 წანას ჭარუს აჯილდოვენა სერვანტესიშ პრემიათ, ოდო 1983 წანას საპატიო ლეგიონიშ ორდენს ეთმოჭოფუნს.

რინაშ ეკონია წანეფს ბორხესი მუში წორომოხვარე, მარია კოდამაწკუმა მუკმურს. 1984 წანას თინეფი ობჟინუანა ნოჭყვედეფს მუნეფიშ დღაურეფშე, ჯოხოდვალათ ატალა, სოდეთ ბორხესიშ ტექსტეფი დო კოდომაშ ფოტოეფიე. თინეფი 1986 წანას, ჭარუშ ღურაშახ მუდგაზმარენ თუთათ ორდო იქორიწინებუნა. ბორხესი ღურუ კიბოთი, ჟენევას, 1986 წანას. თის მაფეფიშ სასაფულეს ასაფულენა.

შემოქმენდაფა

ბორხესის ნამთინე მაგიური რეალიზმიშ ლათინო ამერიკული წოფულაშ დუმარცხუაფალო ირჩქინანა დო გაბრიელ გარსია მარკესწკუმა ართო XX ოშწანურაშ ობჟათე ამერიკული ფიქციაშ ართ-ართ უმნიშვნელუანაში ავტორო შინანს. ოდო შხვეფი თის უნივერსალურ ჭარუს ორწყენა. თიშ ნაწარმონებეფს ფხშირიე სიმბოლოეფიშ, სარკეეფის, ლაბირინთეფის, რეალობაშ დო პიროვნებაშ თემა. ფიქციაშ გალე ბორხესიშ შემოქმენდაფა იკათუანს ფილმეფიშ დო წიგნებიშ კრიტიკას, დეტექტიურ რომანს. ბორხესი დეტექტიურ რომანს ირჩქინანს კლასიკური ლიტერატურაშ ღირსებუანი მონძეთ, რახანნ თის გარჩქუ̂ სინთუანი გოთანჯაფაილი გეგმა, შესავალი, ინტრიგა დო თება. ბორხესის ორხველუ̂ თაშნეშე კუნტა ბიოგრაფიეფი დო გინძე ფილოსოფიური ესეეფი რაგადუაში, დიალოგიშ, არზოვნებაშ დო თინეფიშ წორომეწურაფაშ გურშენი. თიშნერი სტატიეფს, მუნერეფითიე, მაგალთო, ”ტანგოშ ისტორია” დო ”ანთას ართი სერიშ მათარგმალეფი”, ავტორი სინთებუანო მითმიანიშნენს თი ელემენტებფშა ნამუეფსუთ შანულამი აბანი უკინებუნა თიშ რინას.

ნაწარმონებეფი

შანულამი ნაჭარეფი[1]:

  • ანფასიშ თუთა, 1925
  • ინკვიზიციეფი, 1925
  • დისკუსია, 1932
  • გოგერგილობაშ უნივერსალური ისტორია, 1935
  • ირიათონიშ ისტორია, 1936
  • ფიქციეფი (ნოველეფიშ კორობილი), 1944
  • ალეფი, 1949
  • გითოგორუეფი, 1952
  • ავტორი, 1960
  • შხვა, კინ თინა, 1964
  • ამშვი სიმშო, 1964
  • ავტობიოგრაფიული ესსე, 1970
  • ყილოეფიშ ორქო, 1972
  • ოწმოხზიტყვობუეფიშ წიგნი, 1975
  • ქვიშაშ წიგნი, 1975
  • ტონბა ვარდი, 1975
  • რკინაშ მონეტა, 1976
  • მუ რე ბუდიზმი, 1976
  • სერიშ ისტორია, 1977
  • შკვითი სერი, 1980
  • ციფრი, 1981
  • ამშვი ესსე დანტეშ გურშენი, 1982
  • ატლასი, 1984

სქოლიო

  1. ბორხესიშ ნაწარმონებეფი ლიბ.ჯე ((ქორთ.)).

რესურსეფი ინტერნეტის