ისლამი: გინორთი გინოჯინეფს შქას
ჭ.რ. r2.7.2+) (ბოტის დამატება: dsb:Islam |
ჭ.რ. r2.7.3) (Robot: Modifying si:ඉස්ලාම් ආගම to si:ඉස්ලාම්; cosmetic changes |
||
| ღოზი 10: | ღოზი 10: | ||
== მუჰამედი == |
== მუჰამედი == |
||
[[მუჰამედი]] ([[არაბული ნინა|არაბ.]] محمد ''მუჰამმად'') რდჷ ადამიერი, ნამუქუთ ედომშამო დოთირუ |
[[მუჰამედი]] ([[არაბული ნინა|არაბ.]] محمد ''მუჰამმად'') რდჷ ადამიერი, ნამუქუთ ედომშამო დოთირუ არაბი ტომეფიშ ტრადიციული რინა, ქჷმეჩუ თინეფც ახალი რელიგია, რინაშ წესი დო ღანკი. მუჰამედიქ დებადჷ [[570]] წანას [[მექა]]ს, თიში ფანია რდჷ ბანუ ყურაიშიშ ართ–ართი ნოელაშ, ბანუ ჰაშიმიშ წჷმმარინაფალი. მუჰამედიშ მუმაქ მუში დაბადებაშე ამშვი თუთაშ დუც დოღურუ, ორდო დოომბოლაფირი ბაღანას ბიძია – 'იმრანი (აბუ თალიბი) რდჷნდ. ართხანც მუჰამედი არქემეფიშ დო ორინჯიშ ჭყიშობას მეჸუნდ (თე საქვარუა ვართ ფერო პატიოჩამალო იკოროცხუდ არაბეფც). 40 წანერქ გინირთუნ, მუჰამედიქ მიღჷ მაართა გჷმოცხადება (გჷნოჩამათ თექ მოხვად 19 ვარა 21 რამადანიშ თუთას) ართღორონთამობაშ ქადაგებაქ დო უკოროცხუ ჯაკონეფიშ ვარაფაქ ქჷდიჭყ, ნამუეფუთ არაბეფიშ ტომეფც ართიანშე მუთმაჩილითუანდეს. არაბეფც ართი ღორონთიშ ოკო ურწუმებუდესკო. თე ახალი რელიგიას ისლამი გეძუდ ჯოხოთ. მექარეფქ ვეჭოფეს თიში რელიგია, გაჷშაკერძაფილო თის აწმუდირთუდეს გოლინუამი მექარეფი აბუ ჯაჰლი (ურჩქენჯეფიშ მუმა), აბუ სუფიანი უკულნეშის ისლამი გეჭოფუ), მუჰამედიშ ბიძია აბუ ლაჰაბი (ალმოდვალირეფიშ მუმა), მუჰამედი რდჷ გეძიცეფიშ დო შეურაცხყოფაშ ობიექტი 12 წანაშ აშაბანც დო თიქ აძულებურქ იჸუ შხვა ნოღაშა - მედინაშა უნტებუდუკონი. თექ თიში ბრელქ ირუმუ დო ბოლოს, მჯამცჷთ 630 წანს გომორძგვილი მუჰამედიქ მექაშა დირთუნ, მექარეფქჷთ ირწუმეს თიში. გვალო კუნტა ხანც მუჰამედიშ გოხ აკოკორობილი არაბობაქ ოხვამერიშ ართგური მორწუმეეფიშ სახენწჷფოქ ქჷდარსხუ – ([[ხალიფატი|ოხალიფე]]), ნამუქუთ მუსხირენი ვითური წანაშ უკული დიდი იმპერიათ გჷნირთ. მუჰამედიშ ღურაშ უკული არაბეფიშ სახენწჷფოს თიში გამაკათა - ხალიფეფი დუდენდეს. |
||
დუდშენო არაბეფიშ მორჩილი ბუნა აღიარენდ ახალი რელიგიას, ოდო უკული ედომუშამი არაბეთიქ, მუჭოთ ბინადარი არაბეფქ, თეშ ტიოზის მახორუ [[ბედუინი|ბედუინეფქ]] აღიარეს თინა დო, ბოლოს, გვალო მალას, შხვა კათეფქჷთ (ირანალეფქ, თურქეფქ, ეგვიპტარეფქ, ინდოარეფქ, სლავეფიშ ნორთიქ...) ქირწუმეს. |
დუდშენო არაბეფიშ მორჩილი ბუნა აღიარენდ ახალი რელიგიას, ოდო უკული ედომუშამი არაბეთიქ, მუჭოთ ბინადარი არაბეფქ, თეშ ტიოზის მახორუ [[ბედუინი|ბედუინეფქ]] აღიარეს თინა დო, ბოლოს, გვალო მალას, შხვა კათეფქჷთ (ირანალეფქ, თურქეფქ, ეგვიპტარეფქ, ინდოარეფქ, სლავეფიშ ნორთიქ...) ქირწუმეს. |
||
<br />ისლამი აღიარენც იუდეველეფიშ დო [[ქირსიანობა|ქირსიანეფიშ]] ოხვამური წიგნეფც, თინეფიშ წიმინდეეფც დო [[ისლამიშ აწმაჩამალეფი|აწმაჩამალეფც]]: [[ნოე|ნუჰის]], [[აბრაამი|იბრაჰიმს]], [[ისმაილი|ისმაილს]] [[იაკობი|იაყუბის]], [[ისააკი|იშაყის]], [[მოსე|მუსას]], [[დავით მაფა|დავუდის]] დო [[სოლომონ მაფა|სულაიმანს]], წიმიდე მარიამს (მარიამ) დო [[იესო ქირსე]]ს (ისა) (მორო თის ვა კოროცხუნა ოხვამერიშ სქით დო ოსქვებურო ვართ წიმინდე მარიამს - ღორონთიშ ნანთ), თარანგელოზეფც [[მიქაელი|მიქაელ]]ს დო [[გაბრიელ თარანგელოზი|გაბრიელ]]ს (ჯაბრიილ). ისლამიშ მეჯინათ, იუდეველეფქ დო ქირსიანეფქ დოჩორთეს მუნეფიშით ნაქადაგები ჭეშმარიტება, ათეშენ ღორონთქ მუჰამედი მალაჯღონ თე ჭეშმარიტებაშ ეკანწყუალო დო კატეფიშ თინი შარას გიორინაფალო. |
<br />ისლამი აღიარენც იუდეველეფიშ დო [[ქირსიანობა|ქირსიანეფიშ]] ოხვამური წიგნეფც, თინეფიშ წიმინდეეფც დო [[ისლამიშ აწმაჩამალეფი|აწმაჩამალეფც]]: [[ნოე|ნუჰის]], [[აბრაამი|იბრაჰიმს]], [[ისმაილი|ისმაილს]] [[იაკობი|იაყუბის]], [[ისააკი|იშაყის]], [[მოსე|მუსას]], [[დავით მაფა|დავუდის]] დო [[სოლომონ მაფა|სულაიმანს]], წიმიდე მარიამს (მარიამ) დო [[იესო ქირსე]]ს (ისა) (მორო თის ვა კოროცხუნა ოხვამერიშ სქით დო ოსქვებურო ვართ წიმინდე მარიამს - ღორონთიშ ნანთ), თარანგელოზეფც [[მიქაელი|მიქაელ]]ს დო [[გაბრიელ თარანგელოზი|გაბრიელ]]ს (ჯაბრიილ). ისლამიშ მეჯინათ, იუდეველეფქ დო ქირსიანეფქ დოჩორთეს მუნეფიშით ნაქადაგები ჭეშმარიტება, ათეშენ ღორონთქ მუჰამედი მალაჯღონ თე ჭეშმარიტებაშ ეკანწყუალო დო კატეფიშ თინი შარას გიორინაფალო. |
||
ისლამიშ ჯინჯიერი წყუ რე წიმინდე წიგნი [[ყურანი]], ნამუთ აკმოდირთუ მუჰამედიშ ქადაგებეფიშ დო ხილუეფშე, დო „ჰადისეფი“ ვარა გჷნოჩამეფი მუჰამედიშ გჷმნათქუალეფიშ დო ერთეფიშ გეშა. |
ისლამიშ ჯინჯიერი წყუ რე წიმინდე წიგნი [[ყურანი]], ნამუთ აკმოდირთუ მუჰამედიშ ქადაგებეფიშ დო ხილუეფშე, დო „ჰადისეფი“ ვარა გჷნოჩამეფი მუჰამედიშ გჷმნათქუალეფიშ დო ერთეფიშ გეშა. |
||
==რესურსეფი ინტერნეტის== |
== რესურსეფი ინტერნეტის == |
||
=== აკადემიური წყუეფი === |
=== აკადემიური წყუეფი === |
||
* [http://www.patheos.com/Library/Islam.html Patheos Library – Islam] |
* [http://www.patheos.com/Library/Islam.html Patheos Library – Islam] |
||
* [http://www.usc.edu/dept/MSA University of Southern California Compendium of Muslim Texts] |
* [http://www.usc.edu/dept/MSA University of Southern California Compendium of Muslim Texts] |
||
* [http://philtar.ucsm.ac.uk/encyclopedia/islam Encyclopedia of Islam (Overview of World Religions)] |
* [http://philtar.ucsm.ac.uk/encyclopedia/islam Encyclopedia of Islam (Overview of World Religions)] |
||
*[http://www.ethicaldemocracy.org/ Ethical Democracy Journal] views on Islam, other ethical systems and democracy |
* [http://www.ethicaldemocracy.org/ Ethical Democracy Journal] views on Islam, other ethical systems and democracy |
||
=== ონლაინ რესურსები=== |
=== ონლაინ რესურსები === |
||
* [http://www.britannica.com/eb/article-9105852/Islam Islam] — ენციკლოპედია ბრიტანიკა |
* [http://www.britannica.com/eb/article-9105852/Islam Islam] — ენციკლოპედია ბრიტანიკა |
||
* [http://www.friesian.com/islam.htm Islam], article at Friesian.com |
* [http://www.friesian.com/islam.htm Islam], article at Friesian.com |
||
*[http://ideas.repec.org/p/iza/izadps/dp4459.html Asabiyya: Re-Interpreting Value Change in Globalized Societies], article at Repec/Ideas, [[University of Connecticut]] and IZA, Bonn, on Islam and global value change |
* [http://ideas.repec.org/p/iza/izadps/dp4459.html Asabiyya: Re-Interpreting Value Change in Globalized Societies], article at Repec/Ideas, [[University of Connecticut]] and IZA, Bonn, on Islam and global value change |
||
=== ოხემანჯღვერეეფი === |
=== ოხემანჯღვერეეფი === |
||
| ღოზი 190: | ღოზი 190: | ||
[[se:Islám]] |
[[se:Islám]] |
||
[[sh:Islam]] |
[[sh:Islam]] |
||
[[si:ඉස්ලාම් |
[[si:ඉස්ලාම්]] |
||
[[simple:Islam]] |
[[simple:Islam]] |
||
[[sk:Islam]] |
[[sk:Islam]] |
||
01:07, 23 კვირკვე 2012-იშ ვერსია
ისლამი (არაბ. الإسلام ალ–ისლამ – "მორჩილება") - დოხოლაფირო 1,3 მილიარდი მათხოზინეთ ქირსიანობაშ (დოხოლ. 2.1 მილიარდი მათხოზინე) უკული საგებიოს მაჟირა უდიდაში რელიგია. ისლამიშ მათხოზინეს ჯოხო მუსლიმი ვარა მაჰმადიანი (მოჯვეშაფილი ფორმა). გიჭყჷ მა–7 ოშწანურას არაბეთიშ ჩქონც. ოსხირმადვალუ რე მაჰმადი, ნამუთ ისლამური გურაფაშ მეჯინათ ღორონთიშ (არაბულო: ალ-ლაჰ الله) ეკონია აწმაჩამალი რდჷ. ამდღა ისლამი გოფაჩილიე ედომუშამი საგებიოს, ტრადიციულო, ისლამურო იკოროცხუ გეჸვენჯი რეგიონეფი: ხოლო ბჟაეიოლი, ოორუე აფრიკა, ობჟათე აზია დო ობჟათე–ბჟაეიოლი აზია.
მუსლიმეფი აკმადგინანა საქორთუოშ მახორობაშ დოხოლაფირო 10%. თინეფიშ რიცხუს ორხველჷ საქორთუოს მახორუ ეთნიკური აზერბაიჯანალეფი დო აჭარაშ ტერიტორიას მახორუ ქორთუეფი (აჭარალეფი)
არაბეფიშ რელიგია მა-6 ოშწანურას
არაბეფი ჯინჯიერო კინომუშეფი რდეს. თინეფც ომიშური რელიგია ვა აკმაშქვანდ: თითო ტომც მუში ოხვამერ-ჯაკონი ჸუნდჷ. მარა თინეფც უღუდეს ომიშური ოხვამე მექას - ქააბა. ისლამურ გჷნოჩამაშ მეჯინათ ქააბა ეიოგჷ იბრაჰიმქ, ნამუშოთ თის ღორონთქ ცაშე უჯღონჷ უჩა ქუა. ოდო უკული არაბეფქ ქჷმიოტეს მონოთეიზმი (ჰანიფობა), ოდო ქააბაშ ოხვამეს ჯაკონეფც ქჯდუდვეს ბინა. არაბეფი მექაშა დჷნმიშეს ოხვამალო ისლამშახიანი პერიოდისჷთ. თაშ ნამდა ნამდგარდია არაბი, ნამუთ მიშუ მექაშან, თიშო ნაჩინებუ საგვარეულო ჯაკონსთ ზირაფულენდ. კინომუში არაბეფც წანდეს შურეფიშ ანუ ჯინეფიშ, ნამუეფუთ ოხორანდეს თუთას, ბჟას, ჯალეფც, ინჭეფც, ქუალეფც. ჯალეფი არაბული კინომუშბას დიდი პატიჩამას იინალუანდეს – თინეფიშ მოჭკირუა დიდი ცოდათ იკოროცხუდ.
მუჰამედი
მუჰამედი (არაბ. محمد მუჰამმად) რდჷ ადამიერი, ნამუქუთ ედომშამო დოთირუ არაბი ტომეფიშ ტრადიციული რინა, ქჷმეჩუ თინეფც ახალი რელიგია, რინაშ წესი დო ღანკი. მუჰამედიქ დებადჷ 570 წანას მექას, თიში ფანია რდჷ ბანუ ყურაიშიშ ართ–ართი ნოელაშ, ბანუ ჰაშიმიშ წჷმმარინაფალი. მუჰამედიშ მუმაქ მუში დაბადებაშე ამშვი თუთაშ დუც დოღურუ, ორდო დოომბოლაფირი ბაღანას ბიძია – 'იმრანი (აბუ თალიბი) რდჷნდ. ართხანც მუჰამედი არქემეფიშ დო ორინჯიშ ჭყიშობას მეჸუნდ (თე საქვარუა ვართ ფერო პატიოჩამალო იკოროცხუდ არაბეფც). 40 წანერქ გინირთუნ, მუჰამედიქ მიღჷ მაართა გჷმოცხადება (გჷნოჩამათ თექ მოხვად 19 ვარა 21 რამადანიშ თუთას) ართღორონთამობაშ ქადაგებაქ დო უკოროცხუ ჯაკონეფიშ ვარაფაქ ქჷდიჭყ, ნამუეფუთ არაბეფიშ ტომეფც ართიანშე მუთმაჩილითუანდეს. არაბეფც ართი ღორონთიშ ოკო ურწუმებუდესკო. თე ახალი რელიგიას ისლამი გეძუდ ჯოხოთ. მექარეფქ ვეჭოფეს თიში რელიგია, გაჷშაკერძაფილო თის აწმუდირთუდეს გოლინუამი მექარეფი აბუ ჯაჰლი (ურჩქენჯეფიშ მუმა), აბუ სუფიანი უკულნეშის ისლამი გეჭოფუ), მუჰამედიშ ბიძია აბუ ლაჰაბი (ალმოდვალირეფიშ მუმა), მუჰამედი რდჷ გეძიცეფიშ დო შეურაცხყოფაშ ობიექტი 12 წანაშ აშაბანც დო თიქ აძულებურქ იჸუ შხვა ნოღაშა - მედინაშა უნტებუდუკონი. თექ თიში ბრელქ ირუმუ დო ბოლოს, მჯამცჷთ 630 წანს გომორძგვილი მუჰამედიქ მექაშა დირთუნ, მექარეფქჷთ ირწუმეს თიში. გვალო კუნტა ხანც მუჰამედიშ გოხ აკოკორობილი არაბობაქ ოხვამერიშ ართგური მორწუმეეფიშ სახენწჷფოქ ქჷდარსხუ – (ოხალიფე), ნამუქუთ მუსხირენი ვითური წანაშ უკული დიდი იმპერიათ გჷნირთ. მუჰამედიშ ღურაშ უკული არაბეფიშ სახენწჷფოს თიში გამაკათა - ხალიფეფი დუდენდეს.
დუდშენო არაბეფიშ მორჩილი ბუნა აღიარენდ ახალი რელიგიას, ოდო უკული ედომუშამი არაბეთიქ, მუჭოთ ბინადარი არაბეფქ, თეშ ტიოზის მახორუ ბედუინეფქ აღიარეს თინა დო, ბოლოს, გვალო მალას, შხვა კათეფქჷთ (ირანალეფქ, თურქეფქ, ეგვიპტარეფქ, ინდოარეფქ, სლავეფიშ ნორთიქ...) ქირწუმეს.
ისლამი აღიარენც იუდეველეფიშ დო ქირსიანეფიშ ოხვამური წიგნეფც, თინეფიშ წიმინდეეფც დო აწმაჩამალეფც: ნუჰის, იბრაჰიმს, ისმაილს იაყუბის, იშაყის, მუსას, დავუდის დო სულაიმანს, წიმიდე მარიამს (მარიამ) დო იესო ქირსეს (ისა) (მორო თის ვა კოროცხუნა ოხვამერიშ სქით დო ოსქვებურო ვართ წიმინდე მარიამს - ღორონთიშ ნანთ), თარანგელოზეფც მიქაელს დო გაბრიელს (ჯაბრიილ). ისლამიშ მეჯინათ, იუდეველეფქ დო ქირსიანეფქ დოჩორთეს მუნეფიშით ნაქადაგები ჭეშმარიტება, ათეშენ ღორონთქ მუჰამედი მალაჯღონ თე ჭეშმარიტებაშ ეკანწყუალო დო კატეფიშ თინი შარას გიორინაფალო.
ისლამიშ ჯინჯიერი წყუ რე წიმინდე წიგნი ყურანი, ნამუთ აკმოდირთუ მუჰამედიშ ქადაგებეფიშ დო ხილუეფშე, დო „ჰადისეფი“ ვარა გჷნოჩამეფი მუჰამედიშ გჷმნათქუალეფიშ დო ერთეფიშ გეშა.
რესურსეფი ინტერნეტის
აკადემიური წყუეფი
- Patheos Library – Islam
- University of Southern California Compendium of Muslim Texts
- Encyclopedia of Islam (Overview of World Religions)
- Ethical Democracy Journal views on Islam, other ethical systems and democracy
ონლაინ რესურსები
- Islam — ენციკლოპედია ბრიტანიკა
- Islam, article at Friesian.com
- Asabiyya: Re-Interpreting Value Change in Globalized Societies, article at Repec/Ideas, University of Connecticut and IZA, Bonn, on Islam and global value change