მოსოფელიშ მონძალა: გინორთი გინოჯინეფს შქას
ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე |
ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე |
||
ღოზი 4: | ღოზი 4: | ||
[[ფაილი:Chichen-Itza-Castillo-Seen-From-East.JPG|200px|thumb|ქილინჯი #483: [[ჩიჩენ-იცა]] ([[მექსიკა]]).]] |
[[ფაილი:Chichen-Itza-Castillo-Seen-From-East.JPG|200px|thumb|ქილინჯი #483: [[ჩიჩენ-იცა]] ([[მექსიკა]]).]] |
||
[[ფაილი:Borobudur-Nothwest-view.jpg|200px|thumb|ძეგლი #592: [[ბორობუდური]] ([[ინდონეზია]]).]] |
[[ფაილი:Borobudur-Nothwest-view.jpg|200px|thumb|ძეგლი #592: [[ბორობუდური]] ([[ინდონეზია]]).]] |
||
''' |
'''მოსოფელიშ მონძალა''' ({{lang-en|World Heritage}}, {{lang-fr|Patrimoine Mondial}}, {{lang-es|Patrimonio Mundial}}) — ორთაშობური ვარა ადამიერიშ გოჭყაფილი ობიექტეფი, ნამუეფიშ გჷშაკერძაფილი ისტორიული ვარა ეკოლოგიური ფასეულობაშ გურიშენ, პრიორიტეტული კანდრახეფო თინეფიშ ჩუალა დო პოპულარიზაცია იკოროცხუ. |
||
== კრიტერიუმეფი == |
== კრიტერიუმეფი == |
||
ღოზი 20: | ღოზი 20: | ||
=== ორთაშობური კრიტერიუმეფი === |
=== ორთაშობური კრიტერიუმეფი === |
||
* vii - ობიექტი წჷმმარინუანს ორთაშ მერეთის, ვარა ტერიტორიას, ნამუთ უღუ გჷშაგორილი სისკვამე დო ესთეტიური შანულობა. |
* vii - ობიექტი წჷმმარინუანს ორთაშ მერეთის, ვარა ტერიტორიას, ნამუთ უღუ გჷშაგორილი სისკვამე დო ესთეტიური შანულობა. |
||
* viii - ობიექტი |
* viii - ობიექტი წჷმარინუანს მოსოფელიშ ისტორიაშ თარი ეტაპიშ გიშაგორილი მაგალითის, თინეფ შქას ულირიშ ქილინჯეფი, ნამუეფუთ წჷმმარინუანა სიმბოლოს გეოლოგიური პროცესეფიში დო რელიეფიშ გოვითარაფაშ ვარა გეომორფოლოგიური დო ფიზიოგეოგრაფიული მუშობურალას. |
||
* ix - ობიექტი წჷმმარინუანს [[სქირონა]]შ, ლიგე წყარიშ, ჸუჯეფიში დო ზუღეფიშ ეკოსისტემას, თაშნეშიშე ფლორაში დო ფაუნაშ გოვითარაფაშ დო ევოლუციაშ გიშაგორილი დო შანულამი მაგალითის გარკვეული ეკოლოგიური დო ბიოლოგიური პროცესეფს. |
* ix - ობიექტი წჷმმარინუანს [[სქირონა]]შ, ლიგე წყარიშ, ჸუჯეფიში დო ზუღეფიშ ეკოსისტემას, თაშნეშიშე ფლორაში დო ფაუნაშ გოვითარაფაშ დო ევოლუციაშ გიშაგორილი დო შანულამი მაგალითის გარკვეული ეკოლოგიური დო ბიოლოგიური პროცესეფს. |
||
* x - ობიექტი წჷმმარინუანს |
* x - ობიექტი წჷმმარინუანს მოსოფელს ჸოფილი შანულამი ტიპური ოხორინალი ტერიტორიას, თინეფ შქას თიცალეფს, ნამუეფით იკათუანა გინოლაფაშ პიჯის რინელი სახეობეფს, ნამუთ მენცარულ ოსხირეფიშ დო თინეფიშ შენარჩუნებაშ უციოობაშ გურიშენი ძვირფასეფი რენა. |
||
== სტატისტიკა == |
== სტატისტიკა == |
21:56, 21 ქირსეთუთა 2013-იშ ვერსია
მოსოფელიშ მონძალა (ინგლ. World Heritage, ფრანგ. Patrimoine Mondial, ესპ. Patrimonio Mundial) — ორთაშობური ვარა ადამიერიშ გოჭყაფილი ობიექტეფი, ნამუეფიშ გჷშაკერძაფილი ისტორიული ვარა ეკოლოგიური ფასეულობაშ გურიშენ, პრიორიტეტული კანდრახეფო თინეფიშ ჩუალა დო პოპულარიზაცია იკოროცხუ.
კრიტერიუმეფი
მოსოფელიშ მონძალაშ ერკებულს ხვადუნა ხვალე თი ობიექტეფი, ნამუეფსჷთ კომისიაშ არზით უნივერსალური შანულობა უღუნა ისტორიაშ, ხელობუაშ დო მენცარეფიშ თოლარზით. გიშაგორუაშ გინოჭყვადუაწკჷმა გოთოლწონაფილი იჸუაფუ ძეგლიშ ორიგინალურობა, აუთენტურობა (ისტორიული თახმობუა) დო თიში ართიანალა. თეშ გალე ძეგლი ოკო ობაღინუანდას იუნესკოშ ართ ვარა მუსხირენ კრიტერიუმს ვითიშე. 2005 წანაშ დოჭყაფუშახ კულტურული დო ორთაშ ძეგლეფშო კრიტერიუმეფი ზოხო–ზოხო რდჷ, 2005 წანაშ უკული არძა ქილინჯიშო ოართე კრიტერიუმეფქ აკომუშალირქ იჸუ. თეშ გურშენიე, ნამუდა გიშაგორილი ქილინჯეფიშ უმენტაშობა ობაღინუანს ხვალე ვარა მაართა 6 კრიტერიუმს (i –vi) ვარა ხვალე ეკონია ოთხის (vii–x). მარა, 26 ქილინჯი რე თიცალი (აკოწყორილი ტიპიშ), ნამუთ ობაღინუანს კრიტერიუმეფს ჟირხოლო ნორთიშე.
კულტურული კრიტერიუმეფი
- i - ობიექტი წჷმმარინუანს კოჩიშ მოღალური გენიაშ შედევრის.
- ii -
- iii - ძეგლი წჷმმარინუანს არსებული ვარა გინოლაფირი კულტურაშ ორიგინალურ ვარა მინიმუმ გიშაკერძაფილ ართმურთის.
- iv - ძეგლი წჷმმარინუანს ნოდგჷმეფიშ გარკვეული ტიპიშ, არქიტექტურული ვარა ტექნოლოგიური ანსამბლიშ ვარა ლანდშაფტიშ უგნმაჟირაფუ, არძაშე უჯგუში ართმურთის, ნამუთ კოჩიშობაშ ისტორიაშ ართი ვარა მუსხირენი შანულამი ისტორიული მოლინას არცხუაფჷ.
- v - ქილინჯი წჷმმარინუანს ადამიერიშ დოხორინიშ გარკვეული ტიპიშ, დიხაშ ვარა ზუღაშ გჷმორინაფაშ გჷშაკერძაფილი, არძაშე უჯგუში ართმურთის, ნამუთ ართი ვარა მუსხირენი ჩინებული კულტურეფშო ტიპურიე. ვარა კოჩიში დო გარემოშ ურთიართქმედალას, გჷშაკერძაფილო თი შვანს მუჟამცჷთ უგუჩერებუ თირაფეფიშ გურიშენ ქილინჯის დინაფა ომუქრუ.
- vi - ძეგლი უოშკარეთ რე მერცხილი მოლინეფწკჷმა ვარა ტრადიციული რინაშ წესიწკჷმა, იდეეფწკჷმა ვარა რელიგიური რწუმეფწკჷმა, ხელობუა დო ლიტერატურული ნაწარმონებეფწკჷმა, ნამუეფსჷთ გჷშაკერძაფილი, უნივერსალური შანულობა უღუნა (კომიტეტი იპიჯანს, ნამუდა თე კრიტერიუმი მოქმედენს ხვალე თიწკჷმა, მუჟამსჷთ ძეგლი შხვა ნამდგარენი კრიტერიუმს ხოლო ობაღინუანს).
ორთაშობური კრიტერიუმეფი
- vii - ობიექტი წჷმმარინუანს ორთაშ მერეთის, ვარა ტერიტორიას, ნამუთ უღუ გჷშაგორილი სისკვამე დო ესთეტიური შანულობა.
- viii - ობიექტი წჷმარინუანს მოსოფელიშ ისტორიაშ თარი ეტაპიშ გიშაგორილი მაგალითის, თინეფ შქას ულირიშ ქილინჯეფი, ნამუეფუთ წჷმმარინუანა სიმბოლოს გეოლოგიური პროცესეფიში დო რელიეფიშ გოვითარაფაშ ვარა გეომორფოლოგიური დო ფიზიოგეოგრაფიული მუშობურალას.
- ix - ობიექტი წჷმმარინუანს სქირონაშ, ლიგე წყარიშ, ჸუჯეფიში დო ზუღეფიშ ეკოსისტემას, თაშნეშიშე ფლორაში დო ფაუნაშ გოვითარაფაშ დო ევოლუციაშ გიშაგორილი დო შანულამი მაგალითის გარკვეული ეკოლოგიური დო ბიოლოგიური პროცესეფს.
- x - ობიექტი წჷმმარინუანს მოსოფელს ჸოფილი შანულამი ტიპური ოხორინალი ტერიტორიას, თინეფ შქას თიცალეფს, ნამუეფით იკათუანა გინოლაფაშ პიჯის რინელი სახეობეფს, ნამუთ მენცარულ ოსხირეფიშ დო თინეფიშ შენარჩუნებაშ უციოობაშ გურიშენი ძვირფასეფი რენა.
სტატისტიკა
ედომუშამო 936 მოსოფელიშ მონძალაშ ობიექტიე 148 ქიანას. თაჸურეშე: 704 კულტურულიე, 181 ორთაშობური, ოდო 26 აკოწყორილი ტიპიშ. მოსოფელიშ მონძალა გორთილიე ხუთი გეოგრაფიული ზონათ: აფრიკა, არაბეთიშ ქიანეფი (წჷმმორინაფილი ოორუე აფრიკა დო შქა ელახი), აზია-ოკიანია (წჷმმორენაფილი ავსტრალია დო ოკიანია), ევროპა & ოორუე ამერიკა, დო ლათინური ამერიკა & კარიბეფი.
რუსეთი დო კავკაცია იკლასიფიცირებუ მუჭოთ ევროპა, თიწჷკმა მუჟამცჷთ მექსიკა მიშმურს ლათინური ამერიკაშ დო კარიბიშ ზონაშა. თუდო მოჸონაფილი რცხუ წჷმარინუანს ზონეფით დო კლასიფიკაციეფით გორთილ სქემას: Stats
ზონა | ორთაშობური | კულტურული | აკოწყორილი | გვალო |
---|---|---|---|---|
აფრიკა | 33 | 42 | 3 | 78 |
არაბული ქიანეფი | 4 | 61 | 1 | 66 |
აზია-ოკიანია | 52 | 138 | 9 | 199 |
ევროპა & ოორუე ამერიკა | 57 | 377 | 10 | 444 |
ლათინური ამერიკა & კარიბეფი | 35 | 86 | 3 | 124 |
გვალო | 181 | 704 | 26 | 911 |
მოსოფელიშ მონძალაშ ერკებული
- საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფიშ ერკებული აფრიკას
- საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფიშ ერკებული ამერიკას
- საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფიშ ერკებული არაბული ქიანეფს
- საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფიშ ერკებული აზიასი დო ოკიანეთის
- საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფიშ ერკებული ევროპას
- საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფი საფრთხეშ თუდო
- საგებიო მონძეობაშ ჸოფილი ქილინჯეფიშ ერკებული
- საგებიო მონძეობაშ ქილინჯეფიშ ერკებული ქიანეფიშ მიკოჯინათ
რესურსეფი ინტერნეტის
- UNESCO World Heritage portal — Official website (ინგლ.) and (ფრანგული)
- The World Heritage List — Official searchable list of all Inscribed Properties
- KML file of the World Heritage List — Official KML version of the list for Google Earth and NASA Worldwind
- Official overview of the World Heritage Forest Program
- Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage — Official 1972 Convention Text in 7 languages
- The 1972 Convention at Law-Ref.org — Fully indexed and crosslinked with other documents
- World Heritage Site – Smithsonian Ocean Portal
- TIME magazine. The Oscars of the Environment – UNESCO World Heritage Site
- World Heritage Institute of Training and Research – UNESCO category 2 institute devoting to World Heritage in Asia-Pacific region
- Patrimonium-mundi.org — World Heritage sites in panophotographies – immersive and interactive spherical images
- WorldHeritageProject.org — Photography, film, music and other artistic expressions.
- Friends of World Heritage — An non-profit organization that works with UNESCO to identify projects that support local tourism enterprises that can help alleviate poverty and conserve World Heritage sites.
- Organization of World Heritage Cities — UNESCO-affiliated organization dealing with urban sites only
- VRheritage.org — Documentation of World Heritage Sites (inactive since 2002)
- A-Z of Areas of Biodiversity Importance: World Heritage Sites