თხირი: გინორთი გინოჯინეფს შქას

ვიკიპედიაშე
დინორექ დილასჷ დინორექ ქეგიაძონუ
ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე
ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე
ღოზი 17: ღოზი 17:
}}
}}
[[ფაილი:Hazelnuts.jpg|thumb|270px|გუმნაღელი]]
[[ფაილი:Hazelnuts.jpg|thumb|270px|გუმნაღელი]]
'''თხირი''' (Corylus) — ფურცელმაცჷმე ქვერჩხონეფიშ, ძალამ მერკეთ ჯალეფიშ გვარი [[თხირიშობურეფი]]შ ვარდა ფართო გაგებათ, [[ჭყერიაშობურეფი]]შ ფანიაშე. ტვერამებამი პიოლეფი უპიოლოფორუე რე დო ჭკიდა პიოლედეფით რე აკოშაყარილი, ბუტკოამი პიოლეფი კვირტის რე ინოტყობინელი დო გალე ხვალე დინგეფი ეშაჩქუ. ირ პიოლიშ მუკი-მუკი ივითარებუ სუ-სუმი ურთიართმერდილი წოროპიოლედი, ნამუთ გუმნაღელიშ მონდინაფაშ ბორჯის იდიდარებუ დო შხვადოშხვა ფორმაშ გიმნაღელოფორუს ([[გვიგვილი|გვიგვილ]]ს) აკმოქიმინუნს. გიმნაღელი ართთასამი კაკალი რე.. გვარი იკათუანს 20-შახ გვარობას, ნამუთ გოფაჩილი რე [[ევროპა|ევროპაშ]], [[აზია|აზიაშ]] დო [[ოორუე ამერიკა|ოორუე ამერიკაშ]] ფურცელამ ტყალეფიშ ზონას. [[საქორთუო]]ს ტყალეფს [[ზუღაშ დონე|ზუღაშ დონეშე]] 1500-1800 მ-შახ ორთშობურო ჩანს თხირიშ 6 გვარობა: ''რჩქვანელობური თხირი'' (Corylus avellana) ქვერჩხონი ვარდა 8-შახ სიმაღალაშ ჯა რე, გოფაჩილი რე ედომუშამ [[საქორთუო]]ს. ირდუ გიმენტყა თხომურონეფს, ფართეფურცელამ დო და წიწვამ ესვარილ ტყალეფს, სუბალპური მეჯღერს. ოროშ ემაჭოფუ დო ძალამ ჸინგამრძე რე. პიოლეფს ფურთუთა-მელახის, გუმნაღელი მონდიდუ მარაშინათუთა-ეკენიას. ართ ქვერჩხონშე 3 კგ-შე უმოსი მოსალი მუთმურს. იმრავლებუ თასით, ჯღვნჯღვათ დო ჯინჯიშ ეშანაულაშე, ძალამ მერკეთ გინოჸონაფათ/დორშუაფათ. ჩანს 70-80 წანას.
'''თხირი''' (Corylus) — ფურცელმაცჷმე ბართვეფიშ, ძალამ მერკეთ ჯალეფიშ გვარი [[თხირიშობურეფი]]შ ვარდა ფართო გაგებათ, [[ჭყერიაშობურეფი]]შ ფანიაშე. ტვერამეფამი პეულეფი უპეულოფორუე რე დო ჭკიდა პეულონეფით რე აკოშაყარელი, ბუტკოამი პეულეფი კვირტის რე ინოტყობინელი დო გალე ხვალე დინგეფი ეშაჩქჷ. ირი პეულიშ მუკი-მუკი ივითარებუ სუ-სუმი ართიანშამერდილი წოროპეულონი, ნამუთ გუმნაღელიშ მონდინაფაშ ბორჯის იდიდარებუ დო შხვადოშხვა ფორმაშ გიმნაღელ ოფორუს ([[გვიგვილი|გვიგვილ]]ს) აკმოქიმინჷნს. გიმნაღელი ართთასამი კაკალი რე. გვარი იკათუანს 20-შახ გვარობას, ნამუთ გოფაჩილი რე [[ევროპა|ევროპაშ]], [[აზია|აზიაშ]] დო [[ოორუე ამერიკა|ოორუე ამერიკაშ]] ფურცელამ ტყალეფიშ ზონას. [[საქორთუო]]ს ტყალეფს [[ზუღაშ დონე|ზუღაშ დონეშე]] 1500-1800 მ-შახ ორთშობურო ჩანს თხირიშ 6 გვარობა: ''რჩქვანელობური თხირი'' (Corylus avellana) ქვერჩხონი ვარდა 8-შახ სიმაღალაშ ჯა რე, გოფაჩილი რე ედომუშამ [[საქორთუო]]ს. ირდუ გიმენტყა თხომურონეფს, ფართეფურცელამ დო და წიწვამ ესვარილ ტყალეფს, სუბალპური მეჯღერს. ოროშ ემაჭოფუ დო ძალამ ჸინგამრძე რე. პიოლეფს ფურთუთა-მელახის, გუმნაღელი მონდიდუ მარაშინათუთა-ეკენიას. ართ ქვერჩხონშე 3 კგ-შე უმოსი მოსალი მუთმურს. იმრავლებუ თასით, ჯღვნჯღვათ დო ჯინჯიშ ეშანაულაშე, ძალამ მერკეთ გინოჸონაფათ/დორშუაფათ. ჩანს 70-80 წანას.


დეკორატიული რე. გჷმირინუანა რობუეფიშ გატყარაფალო. ართ-ჟირწანიან ღერს — ღირეკო, კაარაჩხეფიშ, [[გოდორი|გოდორეფიშ]], ლახთეფიშ ობეჭალო. [[ტყარი თხირი]] დო ''პონტოური თხირი'' (Corylus pontica) ირდუ [[გურია]]ს დო [[აჭარა]]ს; ''იმერული თხირი'' (Corylus imeretina), [[კოლხური თხირი]] დო ''კახური თხირი'' (Corylus cachetica) საქორთუოშ [[ენდემეფი|ენდემეფი რე]].
დეკორატიული რე. გჷმირინუანა რობუეფიშ გატყარაფალო. ართ-ჟირწანიან ღერს — ღირეკო, კაარაჩხეფიშ, [[გოდორი|გოდორეფიშ]], ლახთეფიშ ობეჭალო. [[ტყარი თხირი]] დო ''პონტოური თხირი'' (Corylus pontica) ირდუ [[გურია]]ს დო [[აჭარა]]ს; ''იმერული თხირი'' (Corylus imeretina), [[კოლხური თხირი]] დო ''კახური თხირი'' (Corylus cachetica) საქორთუოშ [[ენდემეფი|ენდემეფი რე]].

19:07, 31 მესი 2016-იშ ვერსია

თხირი
მენცარული კლასიფიკაცია
ომაფე: ჩანარეფი
გჷნართი: ფორილთასამეფი
კლასი: ჟირლებანიანეფი
რანწკი: წიფურიშობურეფი
ფანია: ჭყერიაშობურეფი
გვარი: თხირი
ლათინური ჯოხო
Corylus
თხილუაშ სტატუსი


[{{fullurl:wikispecies:{{{ვიკინერობეფი}}}|uselang=ka}} სისტემატიკა
ვიკინერობეფს]


სურათეფი
ვიკიოწკარუეს


გუმნაღელი

თხირი (Corylus) — ფურცელმაცჷმე ბართვეფიშ, ძალამ მერკეთ ჯალეფიშ გვარი თხირიშობურეფიშ ვარდა ფართო გაგებათ, ჭყერიაშობურეფიშ ფანიაშე. ტვერამეფამი პეულეფი უპეულოფორუე რე დო ჭკიდა პეულონეფით რე აკოშაყარელი, ბუტკოამი პეულეფი კვირტის რე ინოტყობინელი დო გალე ხვალე დინგეფი ეშაჩქჷ. ირი პეულიშ მუკი-მუკი ივითარებუ სუ-სუმი ართიანშამერდილი წოროპეულონი, ნამუთ გუმნაღელიშ მონდინაფაშ ბორჯის იდიდარებუ დო შხვადოშხვა ფორმაშ გიმნაღელ ოფორუს (გვიგვილს) აკმოქიმინჷნს. გიმნაღელი ართთასამი კაკალი რე. გვარი იკათუანს 20-შახ გვარობას, ნამუთ გოფაჩილი რე ევროპაშ, აზიაშ დო ოორუე ამერიკაშ ფურცელამ ტყალეფიშ ზონას. საქორთუოს ტყალეფს ზუღაშ დონეშე 1500-1800 მ-შახ ორთშობურო ჩანს თხირიშ 6 გვარობა: რჩქვანელობური თხირი (Corylus avellana) ქვერჩხონი ვარდა 8-შახ სიმაღალაშ ჯა რე, გოფაჩილი რე ედომუშამ საქორთუოს. ირდუ გიმენტყა თხომურონეფს, ფართეფურცელამ დო და წიწვამ ესვარილ ტყალეფს, სუბალპური მეჯღერს. ოროშ ემაჭოფუ დო ძალამ ჸინგამრძე რე. პიოლეფს ფურთუთა-მელახის, გუმნაღელი მონდიდუ მარაშინათუთა-ეკენიას. ართ ქვერჩხონშე 3 კგ-შე უმოსი მოსალი მუთმურს. იმრავლებუ თასით, ჯღვნჯღვათ დო ჯინჯიშ ეშანაულაშე, ძალამ მერკეთ გინოჸონაფათ/დორშუაფათ. ჩანს 70-80 წანას.

დეკორატიული რე. გჷმირინუანა რობუეფიშ გატყარაფალო. ართ-ჟირწანიან ღერს — ღირეკო, კაარაჩხეფიშ, გოდორეფიშ, ლახთეფიშ ობეჭალო. ტყარი თხირი დო პონტოური თხირი (Corylus pontica) ირდუ გურიას დო აჭარას; იმერული თხირი (Corylus imeretina), კოლხური თხირი დო კახური თხირი (Corylus cachetica) საქორთუოშ ენდემეფი რე.

თხირიშ გური იკათუანს 5%-შახ წყარს, 60-70% ციმუეფს, 15-16% ცილეფს. თის მაღალი ოჭკომალი ღირებულება უღუ, კალორიულობათ თინა 2-3-შა უმოსი რე ქობალკაკალს, 3-5-შა ხორცის. ფართოთ გჷმირინუაფუ საკონდიტრო რეწველობას დო ტექნიკას უმაღალაში ხარისხიშ ოლიფარი ზეთეფიშ მიოღებელო. თიშ სამიკონმოკონო-საექსპორტო პროდუქტიშ დადებითი კუნთხუ რე მორეობაშ ხანგჷრძე ხანი, მაღალი ტრანსპორტაბელურობა.

თხირიშ კულტურაშ გოვითარაფაშ ართ-ართ აბანო იკოროცხუ უჩა ზუღაშ წყარპიჯი, მოჩილ აზიაშ ქიანეფი. საქორთუოს თხირი მაღალ მოსალს ირზენს კოლხეთიშ რზენიშ ზონას.

ლიტერატურა