კეჩუა (ნინა)

კეჩუაშ ნინაშ გოფაჩუაშ არეალი

კეჩუა (კეჩუა Qhichwa Simi - გვალაშ ვეეფიშ ნინა, კეჩუა Runa Simi - ადამიერიშ ნინა) - ობჟათე ამერიკალ ინდიარეფიშ ნინა, ნამუთ ორხველჷ კეჩუაშ ნინეფიშ ფანიას. ობჟათე ამერიკაშ კოლონიზაციაშახ კეჩუა რდჷ ჩინჩაშ სახენწჷფოშ ოფიციალური ნინა, ოდო უკული ჩინჩაშ ემაჭოფალი ინკეფიშ სახენწჷფო ტაუანტინსუიუშ ოფიციალური ნინათ გჷნირთჷ (ჩქ.წ. XII-XVI ოშწანურეფი). არსებენც ინკეფიშ ფარანიშ ლიტერატურული ქილინჯეფი. ამდღა, ობჟათე ამერიკას კეჩუაშა რაგადანც დოხოლაფირო 12,4 მლნ ადამიერი, თეშ მოხ, თინა გჷმირინუაფუ მუჭოთ ლინგვა-ფრანკა ამაზონიას, ეკვადორც დო არგენტინას გჷმირინუაფუ ჯოხო "კიჩუა"(Quichua, Kichwa). ალმახანური ლიტერატურული კეჩუაშ ჭარალუას გჷმირინუაფუ ლათინური ანბანიშ ესპანური ვარიანტი, ნამუსუთ გარჩქჷ წესეფიშ კვათირ კათელი. წორეთ თე სახეთ ოგურუანა კეჩუას ნწოფულეფც, მორო ნინაშ ოირკოჩე გურაფა ვეხორციელებუ. კათოლიკე მისიონერეფი კეჩუაშ გჷმორინაფათ ოცადუნა ობჟათე ამერიკალი ინდიარეფიშ მორთინაფას ქირსიანობაშა. SIL კლასიფიკაციაშ მეჯინათ კეჩუაშ დიალექტეფი გოშხვანერფილი ნინეფი რე. კეჩუაშ ნინაშ დიდი აკადემია კუსკოსი მითმირჩქინანც, ნამდა კეჩუა რე ართი, უნივერსალური ნინა, ნამუდგაშ ლიტერატურული ნორმა რე კუსკოური კეჩუა.

გოჭყაფა დო ისტორია

კეჩუას ხშირას აკმაშქვანა აიმარაწკჷმა (ოდო ნამთინეშა - ურუწკჷმა) კეჩუა-აიმარაშ ნინეფიშ ბუნას. დასურო, ნინეფიშ ლექსიკური ნოზირიშ 1/3 ართმაჟირას ომანგუ, რე თაშნეშე გრამატიკული გვენეფით, მორო თე მუნაჩემეფი ვარე დასაბაღ ოართე კინოხონიშ რეკონსტრუქციაშო. კეჩუას დო აიმარას უხოლუანა ანდური ფანიაშ მაპუჩეშ (არაუკანურ) ნინეფს, ნამუეფსუთ ხოლუა უღუნა არავაკურ დო ტუპი-გუარანიშ ნინეფწკჷმა ანდო-ეკვატორული ჟიფანიაშე , ოდო მუშ ჸურე არძო ნინა ამერინდული მაკროფანიაშ აკოდგინალუასიე.

რესურსეფი ინტერნეტის

• El Quechua de Santiago del Estero, extensive site covering the grammar of Argentinian Quechua (in Spanish)
• Quechua Language and Linguistics an extensive site.
  • The Origins and Diversity of Quechua
  • The Sounds of the Andean Languages listen online to pronunciations of Quechua words, see photos of speakers and their home regions, learn about the origins and varieties of Quechua.
• Toponimos del Quechua de Yungay, Peru
• Sacred Hymns of Pachacutec
• Quechua lessons (www.andes.org) in Spanish and English
• Quechua course in Spanish, by Demetrio Tupah Yupanki (Red Científica Peruana)
• Detailed map of the varieties of Quechua according to SIL (fedepi.org)
• Google Quechua
• Cuzco and Bolivian Quechua being compared, with English translations