ანატოლია

ანატოლიაშ ტრადიციული დეფინიცია ალმახანური თურქეთიშ ტერიტორიას

ანატოლია, მორჩილი აზია (თურქ. Anadolu; ბერძენ. Aνατολή [Αnatolē] ვარდა Ανατολία [Anatolìa]) რეგიონი ოორუე-ბჟადალ აზიას, ნამუთ ასე თურქეთიშ აზიურ ნორთის ჯოხონ. (თურქეთიშ ევროპულ ნორთის რუმელია ჯოხო). ტერმინი შანენს „ჩხანაშ ეშულას“ ვარდა „ბჟაეიოლს“. თურქული ზიტყვა Anadolu ბერძნული ვერსიაშე რე გჷნოღალირი. თაშნეშე ქიანაშ თე ნორთის, ლათინურო ჯოხო Asia Minor.

ისტორია

აზიაშ დო ევროპაშ აკართაფუს სტრატეგიული დვალუაშ გეშა, ანატოლია მუსხირენ ცივილიზაციაშ გაჭყაფუქ იჸუ პრეისტორიული პერიოდიშე, ნეოლითური ოხორუეფით Çatalhöyük (ნეოლითური დიხაშჭაბუშ წარმება), Çayönü (დიხაჭაბუშანი ნეოლითიშე), Nevali Cori (დიხაჭაბუშანი ნეოლითი), Hacilar (ნეოლითური დიხაჭაბუშ წარმება), Göbekli Tepe (დიხაჭაბუშ ნეოლითი). ტროაშ ოხორუეფი ნეოლითურ ხანას იჭყაფუ დო რკინაშ ხანას იგინძორებუ. უდიდაშ ცივილიზაციეფიშე, ნამუსჷთ თაქ ოხორუეფი უღუდეს ვარდა ეჭოფილი აფუდესჷნ, რდეს - ხურიტეფი (ცივილიზაცია), ხათეფი, ხეთეფი, ჰუნეფი, კოლხეფი, იბერიალეფი, სკვითეფი, კიმერიალეფი, კელტეფი, ფრიგიალეფი, ლიდიარეფი, ლუვიარეფი, ბერძენეფი, რომალეფი, სომეხეფი, აზერბაიჯანალეფი, სპარსალეფი, არაბეფი, ქურთეფი, სელჯუკეფი დო ოსმალეფი.

გეოგრაფიული მახასიათაფალეფი

ომძღჷ უჩა, მარმარილოშ, ეგეოსიშ დო სქირონაშქა ზუღეფი დო ბოსფორიშ დო დარდანელიშ საროტეფი, ნამუთ აზიას გუთმორთჷნს ევროპაშე. მორჩილი აზიაშ ბჟაეიოლი ხურგეფი, მუჭოთ ფიზიკურ-გეოგრაფიული ზონეფინ, რჩქვანილობურო კოროცხჷნა სქირონაშქა ზუღაშ წყარპიჯიშ ღოზიშე ისკანდერუნიშ საროტიშ ობჟათეშა, უკული 40-ა მერიდინს დო ტობა ვანს შქას, მორჩილ აზიაშ ოორუე ხურგა დოხოლაფირო მუთმუხვადუ წყარმალუ ჭოროხიშ გიმენი მალობას. მორჩილი აზიაშ წყარპიჯიწკჷმა იდვალუაფუ - (კვიპროსიშ, როდოსიშ დო შხვა კოკეფი).

ჩქონს უმენტაშო გვალამი რელიეფიე. უმენტაშ ნორთის იკენს გვერდოტიოზი მორჩილაზიური ლაკადა, ბჟაეიოლშე — სომეხური ლაკადა. ჩქონიშ წყარპიჯიშ მანგას — ინწრო რზენეფიე, სქირონაშქაზუღური ჩანარეფით.

თაშნეშე ქოძირით

• ბიზანტიაშ იმპერია
• კაპადოკია
• ტრაპიზონიშ იმპერია
• ეფესო
• ხეთეფი
• ლიდია
• მილეტი
• პერგამონი
• ფრიგია
• პონტოშ ომაფე
• ნიკოლოზ საკვირემაქიმინჯე
• სელჩუკეფიშ სახენწჷფო
• რუმიშ სასულთანო
• ტროა
• თურქეთი
• ურარტუ

ლიტერატურა

• Badisches Landesmuseum Karlsruhe (Hrsg.): Die ältesten Monumente der Menschheit. Vor 12.000 Jahren in Anatolien. Konrad Theiss, Stuttgart 2007, ISBN 978-3-8062-2072-8.
• Volker Eid: Im Land des Ararat. Völker und Kulturen im Osten Anatoliens. Wissenschaftliche Buchgesellschaft , Darmstadt 2006, ISBN 3-534-18206-5.
• Michael Zick: Türkei. Wiege der Zivilisation, Konrad Theiss, Stuttgart 2008, ISBN 978-3-8062-2110-7.
• Media-Cultura (Hrsg.), in Zusammenarbeit mit dem Badischen Landesmuseum Karlsruhe: Die ältesten Monumente der Menschheit. Vor 12.000 Jahren in Anatolien. Konrad Theiss, Stuttgart 2007, DVD-ROM.
• Johann Gustav Droysen, Geschichte Alexanders des Großen, DVA 1955