საირქიანო სამართალი

ვიკიპედიაშე

საირქიანო სამართალი წჷმმარინუანც ნორმეფიშ დო პრინციპეფიშ ართამალას, მუდგაშ ალაფათ ხვადჷ სახენწჷფოეფიშოშქაშე ურთიერთობეფიშ რეგლამენტირაფა. თინა მითმიღებუ სუვერენული სახენწჷფოეფიშ შქას ურთიერთაპიჯაფეფიშ ოსხირშა. საირქიანო სამართლიშ ღანკის წჷმმარინუანს ერუანული კანონდვალირაფეფიშ მერინაფა ართამი საირქიანო სამართალიშ ნორმეფიშ აკამუშებელო. საირქიანო სამართალიშ გიმენსახეობას წჷმმარინუანც საირქიანო ოზუღე სამართალი, საირქიანო ოჰაერე სამართალი, საირქიანო სამართალი კოსმოსური ოფირჩაშ გჷმორინაფაშ გეშა, ადამიერიშ ნებეფი, საირქიანო ეკნომიკური სამართალი, საირქიანო გარემოშ თხილუაშ სამართალი.

საირქიანო სამართალიშ ჩჷნაფა მაართათ ჯერემი ბენტჰექ 1780 წანას წიგნის „მიშალუ მორალიშ დო წჷმმარინაფალაფაშ პრინციპეფს“ გჷმირინუ. მეხოლაფირო 1840 წანაშე თე ჩჷნაფაქ ინგლისური და რომანული ნინეფც ჯვეში ტერმინი „კათეფიშ სამართალი“ ქენათირუ (ფრანგულო: droit de gens ) ჩჷნაფა „ხკათეფიშ სამართალი“ ძალამი ჯვეშიე დო რომაულ ფარანს არსხუაფუ. რომალეფი საირქიანო ურთიერთობეფს ius gentium-იშ პრინციპით ხემანჯღვერენდეს (მუკოჩუალირიე ციცერონიშ ნაჭარეფს). გერმანული, დანიური, სკანდინავიური დო ნამთინე სლავური ნინეფც კინე ჯვეში ჩჷნაფა „კათეფიშ სამართალი“ გჷმირინუაფუ (სამანგათ: Völkerrecht, Volkenrecht...)

მაართა დო მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმას შქას მოქარანე კჷლმაგორუეფს საირქიანო სამართალიშ დეფინიციაწკჷმა რსხუაფათ პრობლემა ვა ნოღვენა. სჷმჷნეფიშ შხვადოშხვაფალაშ უმკუჯინუო თინეფი აპიჯაფილეფი რდეს, ნამდა საირქიანო სამართალი სახენწჷფოეფიშ შქას ურთიერთობაშ დორეგულირაფაშ მეშქაშალა რე. პოზიტივისტეფიშ დომინანტური დოქტრინაშ ალაფათ საირქიანო სამართალიშ ხვალახე სუბიექტი სახენწჷფო რდჷ.

მორო თე მუნასჷმჷნეფი თიმწკჷმა ხოლო ვა მეურედჷ სიმართლეს. უკვე თიმწჷმა ხოლო რდჷ მორჩილი მუდანაფაშ საირქიანო სამართალიშური გუნაჭყაფეფი, ნამუეფსჷთ სახენწჷფოშ სტატუსი ვა უღუდეს. მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმაშ დოთებაშ უკული საირქიანო არენას გაკლარჩქინდჷ მიარე სახენწჷფოეფიშოშქაშე ორგანიზაციაქ, კერძო პიჯეფიშ დუნარსხუეფი მუსხირენი საირქიანო ვაოთარობე ორგანიზაციაქ, ბრელი მიარენაციურ კონცერნიქ, ეთნიკური უმორჩილაშობეფქ, ნამუეფქჷთ საირქიანო სამართალიშ სუბიექტიშ სტატუსი გეჭოფეს.

საირქიანო სამართალიშ ჩჷნაფაშ ირონი ოვითარაფაშა ამერიკაშ სამართალიშ ინსტიტუტიშ „საირქიანო სამართალიშ“ დეფინიცია ხოლო (მასუმა მიშათინუა) მითმიოწურუანს, ნამუსჷთ საირქიანო სამართალიშ სუბიექტეფო გმიშინუაფჷ, მუჭოთ სუვერენული სახენწჷფოეფი, თაშნეშე საირქიანო ორგანიზაციეფი დო (გაკინებული ნებეფით) კერძო დო იურიდიული პიჯეფი.

საირქიანო სამართალიშ ოსხირშა ჩიებაბორჯის თოჸუჯიქ ოკო მეუდირთას გეჸვენჯი შანულამ თეორიულ ასპექტეფს:

ოირკოჩე დო რეგიონალური საირქიანო სამართალი

საირქიანო სამართალიშ მუშობურობეფი

საირქიანო სამართალი, მუჭოთ „სამართალი“

საირქიანო სამართალიშ თანჯეფი