ქოძირით წყუ ხასჷლაშო მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმა

{{ინფოდაფა ოურდუმე კონფლიქტი
|კონფლიქტი=<big>მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმა</big>
|ნორთი=
|სურათი=[[ფაილი:WW2Montage.PNG|280პქ]]
|დუდჯოხო=სათიშ ისინდიშჸურე, დაჭყაფუ ჟილენი კვარჩხანი კუნთხუშე: [[ელ-ალამეინიშ მაართა ბურჯაფი]]; ჩინარეფი, ნამუეფი [[ნანკინიშ ჭყვიდუა-ჟილიტუა|შურდგჷმილო ნთხორეს]] [[იაპონიაშ ოიმპერატორე არმია|იაპონარი ჯარიშკოჩეფქ]]; [[ჭითა არმია|სხუნუეფიშ ჯარეფი]] ზოთონჯიშ მენტებაშ ბორჯის; იაპონური ფურინჯეფი ავიამაღელი [[სიოკაკუ]]შე ეფურინუაშო იზადუაფჷნა; გომორძგუალაშ შანი [[რაიხსტაგიშ დგჷმილი|რაიხსტაგის]]; გერმანული [[წყარიშგიმენი ნიშ]] მენტებაშ ბორჯის
|თარიღი=[[1 ეკენია]] [[1939]] — [[2 ეკენია]] [[1945]]
|ორენი= [[ევროპა]], [[რჩქალი ოკიანე]], [[ატლანტიშ ოკიანე]], [[ობჟათე-ბჟაეიოლი აზია]], [[ჩინეთი]], [[არხო ბჟაეიოლი]], [[სქირონაშქა ზუღა]] დო [[აფრიკა]]
|casus=* გერმანიაშო, [[1919]] წანაშ [[ვერსალიშ აპიჯალა|ვერსალიშ ოთინჩალე აპიჯალა]]შ მონკა პიჯალეფი
* ადოლფ ჰიტლერიშ ერუანულ-სოციალისტური იდეეფი დო პოლიტიკა
* შხვა სახენწჷფოეფიშ პოლიტიკა
* [[ოერეფოშქაშე ურთიართობეფიშ ვერსალ-ვაშინგტონური სისტემა|ვერსალ-ვაშინგტონური სისტემაშ]] შედეგეფი
* მოსოსფელიშ ეკონომიკური კრიზისი
|შედეგი=* ანტი-ჰიტლერული კოალიციაშ გომორძუაფა; გერმანიაშ დო თიში მორსხუეეფიშ აკოცჷმა
* გერმანიაშ ტერიტორიეფიშ ოკუპაცია დო გომორძგუაფილეფს შქას გორთუალა
* [[გოერო|გოართოიანაფილი ერეფიშ ორგანიზაციაშ]] დორსხუაფა
* [[ფაშიზმი|ფაშისტური]] დო [[ერუანულ-სოციალიზმი|ნაცისტური]] იდეოლოგიეფიშ გოხურგუა დო თხოზინი
* [[ააშ]] დო [[სსრრ]] [[ჟისახენწჷფო|ჟისახენწჷფოეფო]] გჷნმირთჷნა
* [[გოართოიანაფილი ომაფე]]შ დო [[საფრანგეთი]]შ როლიშ რკება მოსოსფელიშ პოლიტიკას
* მოსოსფელიშ გორთუალა ჟირ კარეთ, [[რგილი ლჷმა]]შ დოჭყაფა
* რანწკი ბჟაეიოლი დო ცენტრალური ევროპაშ სახენწჷფოშა პროსხუნუური თარობეფიშ ხეშუულებაშა მულა
* [[დეკოლონიზაცია]]შ პროცესიშ დო კოლონიური იმპერიეფიშ აკოცჷმაშ დოჭყაფა
|ტერიტორია=
|კუნთხუ1='''[[ანტი-ჰიტლერული კოალიცია]]''':
* {{შილა|გოართოიანაფილი ომაფე}}
* {{შილა|სსრრ|1923}} (1941 წანაშე)
* {{შილა|ააშ}} (1941 წანაშე)
* {{შილა|საფრანგეთი}} (1940 წანაშახ)
* {{შილა|დუდიშული საფრანგეთი}} (1940 წანაშე)
* {{flagicon image|Standard of the President of the Republic of China (1929-1988).svg}} [[ჩინეთიშ რესპუბლიკა (1912—1949)|ჩინეთი]]
* შხვა მორსხუე ქიანეფი
|კუნთხუ2='''[[ლირე ბერლინი-რომი-ტოკიო]]''': 
* {{შილა|ნაცისტური გერმანია}}
* {{შილა|იტალიაშ ომაფე}} (1940—1943)
* {{შილა|იტალიაშ სოციალისტური რესპუბლიკა}} (с 1943)
* {{შილა|იაპონიაშ იმპერია}}
* „ლირეშ“ შხვა ქიანეფი
|მადუდე1=* {{შილაშანი|გოართოიანაფილი ომაფე}} [[უინსტონ ჩერჩილი|უ. ჩერჩილი]]
* {{შილაშანი|სსრრ|1923}} [[იოსებ სტალინი|ი. სტალინი]]
* {{flagicon image|Flag of the President of the United States (1916–1945).svg}} [[ფრანკლინ დელანო რუზველტი|ფ. რუზველტი]]
* {{შილაშანი|დუდიშული საფრანგეთი}} [[შარლ დე გოლი|შ. დე გოლი]]
* {{flagicon image|Standard of the President of the Republic of China (1929-1988).svg}} [[ჩან კაიში]]
|მადუდე2=* {{შილაშანი|ნაცისტური გერმანია|ფიურერი}} [[ადოლფ ჰიტლერი|ა. ჰიტლერი]]
* {{flagicon image|Flag of Mussolini as Capo del governo of Fascist Italy.svg}} [[ბენიტო მუსოლინი|ბ. მუსოლინი]]
* {{შილაშანი|იაპონიაშ იმპერია|იმპერატორი}} [[ჰიროჰიტო|სიოვაშ იმპერაოტრი]]
|ნძალა1=
|ნძალა2=
|ნოდინაფეფი1='''ოურდუმე:'''<br />16,000,000-შე უმოსი<br />'''ომენოღალე:'''<br />45,000,000-შე უმოსი<br />'''გვალო:'''<br />61,000,000-შე უმოსი
|ნოდინაფეფი2='''ოურდუმე:'''<br />8,000,000-შე უმოსი<br />'''ომენოღალე:'''4,000,000-შე უმოსი<br />'''გვალო:'''<br />12,000,000-შე უმოსი
|მეღანკუა=
}}
[[ფაილი:Second world war europe animation small.gif|250px|thumb|ლჷმაშ მიმალუობა ევროპას (ანიმაცია)]]
'''მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმა''' — არძაშე მასშტაბური დო ზისხირმაწჷმე კონფლიქტი რდჷ კოჩობურობაშ ისტორიას.

[[აზია]]ს მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმაქ დიჭყჷ [[იაპონია-ჩინეთიშ მაჟირა ლჷმა]]თ [[1937]] წანაშ [[7 კვირკვე|7 კვირკვეს]] დო [[ევროპა]]ს [[გერმანია|გერმანიაშ]] გენთხაფათ [[პოლონეთი|პოლონეთშა]] [[1939]] წანაშ [[1 ეკენია|1 ეკენიას]]. ოლჷმე სიტუაციაქ ევროპას გეთუ [[1945]] წანაშ [[8 მესი]]შ [[ვერმახტი]]შ კაპიტულაციათ, დო აზიას — [[1945]] წანაშ [[2 ეკენია|2 ეკენიას]] [[იაპონია|იაპონიშ]] კაპიტულაციათ.

მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმაშ გოძვენას გერმანია, [[იტალია]] დო [[იაპონია]] აწარმენდეს დოჸუნაფონი ლჷმეფს მოსოფელიშ ანდა ქიანაშ სააწმარენჯოთ. თინეფიშ თარი აწმარენჯეფი რდეს: [[საფრანგეთი]], [[გოართოიანაფილი ომაფე]] დო [[ჩინეთიშ რესპუბლიკა]], [[მოლოტოვ-რიბენტროპიშ პაქტი]]შ დორცუაფაშ უკული [[სსრრ|სახუნუეფიშ რსხუ]] დო იაპონიაშ [[გენთხაფა პერლ-ჰარბორშა|პერლ-ჰარბორშა გენთხაფაშ]] უკული — [[ააშ|ამერიკაშ აკოართაფილი შტატეფი]].

მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმაშ თარი ბურჯაფიშ აბანი რდჷ: აზია, [[რჩქალი ოკიანე|რჩქალი ოკიანეშ ღანჩო]], ევროპა დო [[აფრიკა|ოორუე აფრიკა]]. ოლჷმე მენტებეფი თაშნეშე მიშჷ [[ოორუე ამერიკა|ოორუე ამერიკას]] ([[არქტიკა]]) [[ალასკა]]ს დო [[გრენლანდია]]ს, არხო ბჟეიოლს — [[ერაყი|ერაყის]] დო [[ირანი|ირანს]], ბჟაეიოლ აფრიკას — [[ეთიოპია]]ს დო [[სომალი]]ს, თაშნეშე [[ობჟათე ამერიკა|ობჟათე ამერიკას]] ([[სურინამი]]შ დოჸუნაფა), [[ტიბეტი|ტიბეტის]] (ტოლსტოი-დოლანიშ მისია) დო [[ანტარქტიდა]]სჷთ (ოპერაცია „ტაბარინი“).

მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმას გოჭყორდჷ [[მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმას ნაღურეფი|60 მილიონშახ]] ადამიერიშ შური, თინეფს შქას 20 მილიონშახ თინჩალი მენოღალეშ. ლჷმაშ შურკვათი ნაშვეპა რდჷ ჸონიერი იდეოლოგიზმით, ნამუქჷთ ანდა [[ოურდუმე დჷნაშებუ]] დო თინჩალი მახორობაშა სისტემატიური ნძალება გჷმიჭანუ, ნამუქჷთ [[გენოციდი|გენოციდშათ]] გინორთჷ.

== ლიტერატურა ==
* ''სიმონიძე გ.'', [[ქსე]], ტ. 6, ხს. 583, ქთ., 1983 წანა

== რესურსეფი ინტერნეტის ==
* [http://www.archives.gov/research/ww2/photos/#germany მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმაშ სურათეფი]

{{მერკე}}
{{ევროპაშ ისტორია}}
[[კატეგორია:მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმა|*]]