ქოძირით წყუ ხასჷლაშო საქორთუოშ რკინაშარა

{| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=300 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|+<big><big>'''საქორთუოშ რკინაშარა'''</big></big><br>
<big>{{lang-ka|საქართველოს რკინიგზა}}</big><p>
| align="center" colspan="2" | 
|-
| align=center colspan="2" | [[ფაილი:VMK-003 in Batumi.jpg|290px|]]
|-
| '''ლიანდაგიშ სიგანა''' || 1520 მმ
|-
| '''მაქს. ფერდა''' || 3,7 % (37‰)
|-
| '''მინ. რადიუსი''' || 160 მ
|-
| '''გვირაბეფი''' || 45
|-
| '''ხინჯეფი''' || 1714
|-
| '''ფაჩილი სიგჷრძა''' || 1879 კმ
|-
| '''საექსპლ. სიგჷრძა''' || 1575 კმ
|-
| '''ჟირლიანდაგიანი ღოზეფი''' || 290 კმ
|-
| '''ართლიანდაგიანი ღოზეფი''' || 1285 კმ
|-
| '''ინწროლიანდაგიანი''' || 37 კმ
|-
| '''კუნაშ გვარობა''' || იროიანი დენი <br />3000 V
|}
'''საქორთუოშ რკინაშარა''' ({{lang-ka|საქართველოს რკინიგზა}}) — [[უჩა ზუღა|უჩა]] დო [[კასპიაშ ზუღა|კასპიაშ ზუღეფს]] შქას მადვალი [[ევრაზია|ევრაზიაშ]] ოტრანსპორტე არტერიაშ ართ-ართ შანულამ ნორთის წჷმარინუანს, ნამუთ უკუნტაში რზათ ართიანს მეთმურსხუანს [[ევროპა|ევროპას]] დო [[ცენტრალური აზია|ცენტრალურ აზიას]].

== გოჭყაფაშ ისტორია ==
ჟირი კონტინენტიშ რკინაშარაშ ტრანსპორტით მერსხუაფაშ იდეაქ [[XIX ოშწანურა]]შ 30-ან წანეფს გორჩქინდჷ, ნამუშ გოხორციელაფაქ [[1865]] წანას დიჭყჷ. [[1871]] წანას, [[ფუთი]]-[[ყვირილა|ყვირილაშ]] (ასეიანი [[ზესტაფონი]]) მუნაკვათის გინწყჷ ორკინაშარე ყარაფიქ, [[1872]] წანაშ [[10 გჷმათუთა]]ს — [[ფუთი]]შე [[ქართი]]შა მაართა მახინწალქ მიდართჷ. თე თარიღი საქორთუოშ რკინაშარაშ „ბადებაშ დღათ“ იკოროცხჷ.

თე დღაშე დოჭყაფილი, საქორთუოშ რკინაშარაშ აკოგაფა ბიწორი ტემპით მეურს. აკიგჷ რკინაშარაშ ღოზიშ ჸალეფქ: [[რიონი]]-[[ქუთეში]] (1877 წ.), რიონი-[[ტყიბული]] (1887 წ.) დო ზესტაფონი-[[ჭიათურა]] (1895 წ.). 1890 წანაშ 16 ეკენიას გეთჷ წიფიშ ჟირლიანდაგიანი გვირაბიშ აკოგაფაქ, ნამუთ თიმ ბორჯიშო უნიკალურ დგჷმილეფიშ რიცხუს ორხველუდჷ. საქორთუოშ რკინაშარა აკოგაფაშ მაჟირა ეტაპის ორხველჷ ქართი-[[ბაქო|ბაქოშ]] რკინაშარაშ ღოზი, ნამუქჷთ [[1883]] წანას ექსპლუატაციაშა მიშართჷ. თე მოლინაქ უჩა ზუღაშ მეშქაშობათ, კერზოთ — [[ბათუმი|ბათუმიშ]] ონიშოლშე, აზერბაიჯანიშ ნაფთობიშ მოსოფელიშ ბაზარშა ექსპორტის ოსხირი გუჭყჷ. [[1899]] წანას, საქორთუოშ დო სომხეთიშ შქას ორკინაშარე ყარაფიქ დიჭყჷ.

== გოვითარაფა ==
[[ბორჯომიშ ლეხერი]] გჷშაკერძაფილი ინტერესიშ მეკონს ირო წჷმარინაუნდჷ, ნამუსჷთ თიში ოკურორტე მუშობურობეფი დო მოსოფელს ჩინებული მინერალური წყარი „ბორჯომი“ გჷთმოპიჯანდჷ. დიო ხოლო [[1894]] წანაშ 30 მარაშინათუთას, [[ხაშური]]-[[ბორჯომი|ბორჯომიშ]] რკინაშარაშ განობაქ გინწყჷ, ნამუსჷთ [[1902]] წანას ქჷგიაძინჷ [[ბორჯომი-ბაკურიანიშ რკინაშარაშ ღოზი|ბორჯომი-ბაკურიანიშ ინწროლიანდაგიანი რკინაშარაშ ღოზიქ]], ნამუთ ოთხილამურე სპორტიშ მოჸოროფეეფს დო ტურისტეფს ასე ხოლო ონინალჷ.
{{საქორთუოშ რკინაშარა}}
კახეთიშ რკინაშარაშ ღოზიქ, ნამუშ აკოგაფაქ [[1913]] წანას დიჭყჷ დო [[1915]] წანას ითჷნ, საქიანოთ ჩინებული ღვინეფიშ („მუკუზანი“, „წინანდალი“, „რქაწითელი“, „მანავის მწვანე“ დო შხვ.) მაწარმაფალი რაიონეფი ქიკათჷ. იგეგმებუდჷ რკინაშარაშ ღოზიშ გოგჷნძარაფა [[სიღნაღი|სიღნაღშე]] [[ბაქო]]შ მალობათ. კახეთიშ რკინაშარაშ აკოგაფა ქართლ-კახეთიშ ჟინოთაქ (ხემანჯღვერი [[კონსტანტინე აფხაზი]]) დოალაგიში ბანკიქ დაფინანსჷ. რკინაშარაშ თე ღოზიშ აკოგაფაქ 17801847 მანათიქ დოზოჯჷ. იმპერიას „[[სქირუ კანონი]]შ“ მიშაღალაქ კახეთიშ რკინაშარაშ ორზოლრთაფაქ დირკჷ

[[1923]] წანას, „ფერლიშ“ სერიაშ ელჭკუდეფი „ე“ დო „სუ“ სერიაშ ნოშქერიშ ჭკუდეფით დითირჷ. სურამიშ ჸალაიბონიშ ელექტროფიკაციაწკჷმა ართო, ექსპლოატაციაშა გემშართჷ „ჯენერალ ელექტრიკიშ“ ფირმაშ „ს-10“ სერიაშ ელჭკუდეფქ. [[1932]] წანას ხაშურს აკიგჷ მაართა ოელჭკუდე დეპოქ, სოდე „ვლ-19“ სერიაშ მაართა სხუნუურ ელჭკუდიქ გამორსა მიკილჷ. ასე თე მაართა ელჭკუდი ხაშურიშ დგჷმილს, ჯინჯექუას გედგჷ. საქორთუოშ რკინაშარაშ ისტორიაშ ართ-ართი ღებული თარიღი [[1932]] წანაშ [[16 მარაშინათუთა]] რე, თე დღას — სხუნუეფიშ რსხუს მაართაშე — სურამიშ ჸალაიბონს მაართა ელჭკუდიქ მიკილჷ. თე დღაშე დოჭყაფილი რკინაშარაშ განობეფიშ ელექტრულ კუნაშა ეტაპობური გინულაშ პროცესიქ, [[1967]] წანაშ გერგობათუთას გეთჷ. თე შანულამი მოლინაშ შედეგი თინა რე, ნამჷ-და საქორთუოშ რკინაშარაშ არძა განობაქ, თინეფს შქას ბორჯომი-ბაკურიანიშ ინწროლიანდაგიანი ღოზიქ ელექტროფიცირაფილქ იჸუ.

[[1974]] წანაშე, ქართიშ ელჭკუდაკმაგაფე ქარხანაშით გიშაშქუმალირი თეხანური „ვლ-10“ დო „ვლ-11“ სერიაშ ელჭკუდეფქ რკინაშარას ყარაფი დიჭყჷ.

ქიანაშ რეწუალაშ დო აგრარული მეურნობაშ მაჸვენჯი დარგეფიშ: მებინეხალა-მებაღალაშ, მეციტრუსალაშ, მეჩაიალაშ ბიწორ გოვითარაფას ახალი რკინაშარაშ ღოზეფიშ აკოგაფაქ მაჸუნჷ. თენა რდჷ [[ნატანები]]-[[ოზურგეთი]] (1924 წ.), [[ბროწეულა]]-[[წყალტუბო]] (1935 წ.), [[სანაკი]]-[[ინგირი]]-[[გალი]] (1930 წ.), გალი-[[ოჩამჩირე]]-[[სოხუმი]] (1938 წ.), [[გორი]]-[[ცხინვალი]] (1940 წ.).

[[მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმა]]შ ბორჯის დოჭყაფილ სოხუმი-[[ადლერი|ადლერიშ]] რკინაშარაშ ღოზიშ აკოგაფაქ, საქორთუოშ რკინაშარა რუსეთიშ რკინაშარაშ რშვილს ქიმკარსხჷ. თე ღოზიშ აკოგაფაქ [[1949]] წანას გეთჷ. 1946—1949 წწ. რსხუგობუნილობაშ, ავტომატიკაშ დო ტელემექანიკაშ გოვითარაფაშ ხანი რე — პრაქტიკაშა მიშმურს ავტომატური ბლოკირაფაშ, ისინდეფიშ დო ქეჩხოფიშ ელექტრული ცენტრალიზაციაშ სისტემეფი, ომახინწალე დო ომანევრე რადიორსხუეფი.

[[1986]] წანაშ 31 ქირსეთუთას, [[მარაბდა]]-[[ახალქალაქი|ახალქალაქიშ]] რკინაშარაშ ღოზიშ აკოგაფაქ გეთჷ.

საქორთუოშ რთულ გეოგრაფიულ რელიეფიქ მიარე ხელუანური ოინჟინერე ნოდგჷმეფიშ აკოგაფა გაჭყჷ, თინეფიშ მუდანობა 3700-იშ უმოსი რე, ოართე სიგჷრძა — 108 კილომეტრი რე.

== რესურსეფი ინტერნეტის ==
{{Commonscat-inline|Rail transport in Georgia}}
* {{ოფიციალური|http://www.railway.ge/}}
* [https://www.flickr.com/photos/national_archives_of_georgia/16323516779/in/photostream/ კახეთიშ რკინაშარაშ რუკა] საქორთუოშ ერუანული არქივი

== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}

[[კატეგორია:საქორთუოშ რკინაშარა]]