იან ჯენ-ნინი
| იან ჯენ-ნინი | |
| ჩინ. 楊振寧 | |
 | |
| დაბადებაშ თარიღი: | |
|---|---|
| დაბადებაშ აბანი: | |
| მენოღალობა: | |
| ომენცარე სფერო: | |
| სამუშაშ აბანი : |
ლაიდენიშ უნივერსიტეტი, ცინჰუაშ უნივერსიტეტი დო სტონი ბრუკიშ უნივერსიტეტი |
| ჯილდოეფი დო პრემიეფი: |
ნობელიშ პრემია ფიზიკაშ დარგის (1957), რუმფორდიშ პრემია დო შხვ. |
იან ჯენ-ნინი (ჩინ. 楊振寧; დ. 1 გჷმათუთა,[1] 1922) — ჩინარი თეორიული ფიზიკოსი, ნამუქჷთ შანულამი თია მიშეღჷ სტატისტიკურ მექანიკას, ინტეგრირაფაფონ სისტემეფს, კონდენსირაფილი ელმოლიშ ფიზიკას დო შხვა. 1957 წანას, ჩინარ-ამერიკალ ფიზიკოსწკჷმა, ჯენდაო ლიწკჷმა ართო მიღჷ ნობელის პრემია ფიზიკაშ დარგის.[2]
ბიოგრაფია[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
ჩინარი ფიზიკოსი იან ჯენ-ნინქ 1922 წანაშ 1 გჷმათუთას დებადჷ ანჰოიშ პროვინციაშ უკანეტაშ ნოღას, ჰეფეის. მუამუში, კო ჩუან იანგი (楊克純; 1896-1973) რდჷ მათემატიკოსი, დო დიამუში, მენგ ლო იანგი (羅孟華) დიაჸუდეში. ელემენტარული დო ოშქაშე სკოლაშ გონათუა მიღჷ პეკინს. 1937 წანაშ დამორჩილს, იაპონალეფიშ ჩინეთშა მიშაჭკირუაშ უკული, ჯენ-ნინქ ფანიაწკჷმა ართო ოხორუეთ გეგნორთჷ ჰეფეიშა. 1938 წანას გეგნორთეს კუნმინშა, სოდე იდვალუაფუდჷ ობჟათე-ბჟადალიშ ასოცირაფილი უნივერსიტეტი (ლიანდა). თიმ წანას, ჯენ-ნინქ ჩაბარჷ მიოღებელი გამოცდეფი დო გურაფა ქჷდიჭყჷ ლიანდას. 1942 წანას მიაჩჷ ბაკალავრიშ ხარისხიქ.[3] გეჸვენჯი ჟირი წანაშ გოძვენას მუშენდჷ სტატისტიკურ მექანიკაშენ. 1944 წანას, ცინჰუაშ უნივერსიტეტიშე მიღჷ მაგისტრიშ ხარისხი.
1946 წანაშე, ედუარდ ტელერწკჷმა (1908-2003) ართო გურაფულენდჷ ჩიკაგოშ უნივერსიტეტის, სოდე 1948 წანას მიაჩჷ დოქტორიშ ხარისხიქ. თინა ჩიკაგოშ უნივესიტეტის, მუმალი ართი წანაშ გოძვენას ენრიკო ფერმიშ ასისტენტო მუშენდჷ. 1949 წანას, პრინსტონიშ ინსტიტუტიქ მიჭანჷ რკუალეფიშ ომანჯალო, ზუსტას ათე პერიოდის დიჭყჷ ჯენდაო ლიწკჷმა ართო მუშობა. 1952 წანას გჷნირატჷ ინსტიტუტიშ იროიან მაკათურო, დო 1955 წანას პროფესორო. 1963 წანას, პრინსტონიშ უნივერისტეტიქ გჷმაბჟინჷ ჯენ-ნინიშ ელემენტარულ წულუკეფწკჷმა მერსხილი ომენცარე ნახანდი. 1965 წანას ომუშებუშა მიდართჷ სტონი ბრუკიშ უნივერსიტეტიშს, სოდე გჷნირთ ახალ დჷნარსხუა თეორიული ფიზიკაშ ინსტიტუტიშ პირველ დირექტორო. ასე თე ინსტიტუტი ჩინებული რე იან ჯენ-ნინიშ თეორიული ფიზიკაშ ინსტიტუტიშ ჯოხოდვალათ.
1999 წანას გეგნორთჷ პენსიაშა დო მიღჷ ემერიტუს პროფესორიშ წოდება. 2010 წანას სტოუნი ბრუკიშ უნივერსიტეტიქ, ჯენ-ნინს მუში ომენცარე თიაშ გეშა პატიცჷ დო უნივერსიტეტიშ ახალ ართამ ოხორუეს თიში ჯოხო გიოდჷ.[4]
რე მუსხირენ ომენცარე ჯარალუაშ მაკათური, თინეფს შქას რე: ამერიკული ფიზიკური ჯარალუა, მენცარობაშ ჩინური აკადემია, სინიკაშ აკადემია, მენცარობაშ რუსული აკადემია დო ომაფე ჯარალუა. საპატიე დოქტორიშ ხარისხი მეღებული აფუ პრინსტონიშ უნივერსიტეტიშე (1958), მოსკოვიშ სახენწჷფო უნივერსიტეტიშდ, (1992) დო ჰონგ-კონგიშ ჩინური უნივერსიტეტიშე (1997).
ბიბლიოგრაფია[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
- Interpretation of Organic Spectra, Wiley, 2011
სქოლიო[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
- ↑ Bing-An Li, Yuefan Deng. Biography of C.N. Yang. ციტატა: „His birth date was erroneously recorded as September 22, 1922 in his 1945 passport. He has since used this incorrect date on all subsequent official documents.“ კითხირიშ თარიღი: 2007-09-11.
- ↑ The Nobel Prize in Physics 1957. The Nobel Foundation. კითხირიშ თარიღი: 2014-11-01.
- ↑ Nobel Prize Web site. კითხირიშ თარიღი: 2014-10-16.
- ↑ Exclusive: New Dorm Likely to Honor Nobel Laureate (2010-03-18). კითხირიშ თარიღი: 2011-05-06.