ქოძირით წყუ ხასჷლაშო ჰანს ბეთე

{{ინფოდაფა მენცარი 
| ჯოხო                  = ჰანს ბეთე
| ოდაბადური ჯოხო       = [[გერმანული ნინა|გერმ.]] Hans Bethe
| ფოტო                 =Hans Bethe.jpg
| სიგანა               =250პქ
| მუკნაჭარა              = 
| დაბადებაშ თარიღი        = {{დაბადებაშ თარიღი|2|7|1906}}
| დაბადებაშ აბანი       = [[სტრასბურგი]], [[გერმანიაშ იმპერია]]
| ღურაშ თარიღი          = {{ღურაშ თარიღი დო ხანი|2005|3|6|1906|7|2}}
| ღურაშ აბანი         = [[იტაკა (ნიუ-იორკი)|იტაკა]], [[ნიუ-იორკიშ შტატი|ნიუ-იორკი]], [[ააშ]]
| მენოღალობა          = {{შილა|გერმანია}}<br>{{შილა|ააშ}}
| ომენცარე სფერო        = [[ფიზიკა]]
| მუშობაშ აბანი         = [[ტიუბინგენიშ უნივერსიტეტი]]<br>[[კორნელიშ უნივერსიტეტი]]<br>[[ბრისტოლიშ უნივერსიტეტი]]<br>[[მანჩესტერიშ უნივერსიტეტი]]
| ალმა-მატერი         = [[ფრანკფურტიშ გოეთეშ უნივერსიტეტი|ფრანკფურტიშ უნივერსიტეტი]]<br>[[მიუნხენიშ უნივერსიტეტი]]
| ომენცარე ხემანჯღვერი = [[არნოლდ ზომერფელდი]]
| ჯოხოშინელი მოგურაფეეფი   = [[ჯეფრი გოლდსტოუნი]]<br>[[რობერტ მარშაკი]]<br>[[მარკ ნელკინი]]<br>[[დევიდ ტაულესი]]<br>[[ფრიმენ დაისონი]]
| ჩინებული რე მუჭოთ         = 
| ჯილდოეფი დო პრემიეფი          =[[ჰენრი დრეიპერიშ მენდალი]] (1947)<br>[[ლონდონიშ ომაფე ჯარალუა]]შ მაკათური (1957)<br>[[ენრიკო ფერმიშ პრემია]] (1961)<br>[[ნობელიშ პრემია]] ფიზიკას (1967)<br>[[მენცარობაშ ერუანული მენდალი]] (1975)<br>[[ბრიუსიშ მენდალი]] (2001)
| ხეშმოჭარუა         = Hans Bethe (signature).jpg
| სიგანა     =
| საიტი                 = 
}}

'''ჰანს ალბრეხტ ბეთე''' ([[გერმანული ნინა|გერმ.]] Hans Albrecht Bethe; დ. [[2 კვირკვე]], [[1906]], [[სტრასბურგი]], [[გერმანიაშ იმპერია]] — ღ. [[6 მელახი]], [[2005]], [[იტაკა (ნიუ-იორკი)|იტაკა]], [[ნიუ-იორკიშ შტატი|ნიუ-იორკი]], [[ააშ]]) — გერმანალი-ამერიკალი [[ფიზიკა|ფიზიკოსი]], ნამუთ უმოსო მოღალენდჷ ბირთვული ფიზიკაშ დარგის. [[მურიცხული ნუკლეოსინთეზი]]შ თეორიაშ მენცარული რკვიებაშ გეშა გინოჩეს [[ნობელიშ პრემია]] ფიზიკას, 1967 წანას.

==ბიოგრაფია==
ჰანს ბეთექ დებადჷ [[სტრასბურგი]]ს, [[1906]] წანაშ [[2 კვირკვე]]ს. ჸათე პერიოდის სტრასბურგი გერმანიაშ იმპერიაშ ტერიტორიაშა მიშმეშჷ. ბეთეშ დიდა რდჷ ანა კუნი, სტრასბურგიშ უნივერსიტეტიშ ფიზიოლოგიაშ პროფესორი დო მუმა - ალბრეხტ ბეთე, [[კილიშ უნივერსიტეტი]]შ ფიზიოლოგაშ ინსტიტუტიშ დო ფრანკფურტიშ უნივერსიტეტიშ ფიზიოლოგიაშ ინსტიტუტიშ დირექტორი. ჰანს ბეთე დიო გურაფულენდჷ ფრანკფურტიშ გოეთეშ გიმნაზიას, უკულ ფრანკფურტიშ უნივერსიტეტის. 1926 წანაშე ბეთექ გურაფა გაგინძორჷ [[მიუნხენიშ უნივერსიტეტი]]ს, სოდეთ ფიზიკას გურაფულენდჷ, [[არნოლდ ზომერფელდი]]შ ხემანჯღვერობათ. ბეთექ მიუნხენიშ უნივერსიტეტის თხილუ ოდოქტორე დისერტაცია. 1930 წანას ბეთექ როკფელერიშ ფონდიშ სტიპენდიათ, ბრიტანეთიშა მიდართჷ დო გურაფულენდჷ [[კემბრიჯიშ უნივერსიტეტი]]შ [[კავენდიშიშ ლაბორატორია]]ს, [[რალფ ჰოვარდ ფაულერი]]შ ხემანჯღვერობათ. 1931 წანას ბეთექ [[იტალია]]შა გეგნორთჷ, სოდეთ [[ენრიკო ფერმი]]შ ლაბორატორიას მუშენდჷ. 1932 წანას ბეთექ გერმანიაშა დირთჷ დო მუშობა ქიდიჭყჷ [[ტიუბინგენიშ უნივერსიტეტი]]ს, ასისტენტ-პროფესორო. 1933 წანას ბეთექ ტიუბინგენიშ უნივერსიტეტი ქიდიტუ დო გეგნორთჷ [[მანჩესტერიშ უნივერსიტეტი]]შა. 1934 წანას ჰანს ბეთექ ოცხოვრებშა დო ომუშებუშა ამერიკაშა მიდართჷ. ამერიკას ბეთე მუშენდჷ [[კორნელიშ უნივერსიტეტი]]ს. [[მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმა]]შ ბორჯის ბეთე მუშენდჷ [[ლოს-ალამოსიშ ერუანული ლაბორატორია|ლოს-ალამოსიშ ერუანულ ლაბორატორიას]] ხოლო. ჸათაქ ბეთექ ზიმუ ატომური ანჯარეფიშ [[კრიტიკული მასა]]. ლჷმაშ თებაშ უკულ, ბეთექ მიშეღჷ დიდი თია წყარბადიშ ბომბაშ გოვითარაფაშა. უკულიან წანეფს ბეთე რდჷ ატომური ანჯარიშ ტესტირაფაშ ოპონენტი. ჰანს ბეთექ ღურუ [[2005]] წანაშ [[6 მელახი]]ს, გურიშ ლახარათ, 98 წანერქ.

==ჯილდოეფი დო პრემიეფი==
ჰანს ბეთე რდჷ შხვადოშხვა პრემიეფიშ დო ჯილდოეფიშ ლაურეატი. 1947 წანაშე ბეთე რდჷ ამერიკაშ ხელუანობეფიშ დო მენცარობეფიშ აკადემიაშ მაკათური. ჸათე წანას ბეთექ მიპალუ ამერიკაშ მენცარობეფიშ ერუანული აკადემიაშ [[ჰენრი დრეიპერიშ მენდალი]]. 1955 წანას გინოჩეს [[მაქს პლანკიშ მენდალი]] დო 1959 წანას ფრანკლინიშ მენდალი. 1961 წანას ბეთეს [[ასტრონომიაშ ომაფე ჯარალუა]]ქ გეგნოჩჷ [[ედინგტონიშ მენდალი]] დო ამერიკაშ ატომური ენერგიაშ კომისიაქ [[ენრიკო ფერმიშ პრემია]]. 1963 წანას ბეთეს მიაჩჷ [[რუმფორდიშ პრემია]]ქ, 1967 წანას ნობელიშ პრემიაქ ფიზიკაშ დარგის. 1975 წანას ბეთექ მიპალუ ამერიკაშ პრესტიჟული ჯილდო [[მენცარობაშ ერუანული მენდალი]], 1993 წანას [[ერსტედიშ მენდალი]], 2001 წანას [[ბრიუსიშ მენდალი]]. 2005 წანას, ბეთეს, ღურაშ უკულ, ამერიკაშ ფილოსოფიურ ჯარალუაქ, გინოჩჷ ბენჯამინ ფრანკლინიშ მენდალი. 1957 წანაშე ჰანს ბეთე რდჷ [[ლონდონიშ ომაფე ჯარალუა]]შ მაკათური. 1978 წანაშე ბეთე რდჷ გერმანიაშ მენცარობეფიშ აკადემიაშ - ლეოპოლდინაშ მაკათური. [[ბონიშ უნივერსიტეტი]]ს რე დორსხუაფილი ბეთეშ ჯოხონობაშ თეორიული ფიზიკაშ ცენტრი. ბეთეშ ჯოხონობაშ რე ართ-ართი ასტეროიდი. ამერიკაშ ფიზიკაშ ჯარალუაქ დარსხუ ჰანს ბეთეშ ჯოხონობაშ პრემია.

==ლიტერატურა==
* Schweber, Silvan S. (2012). Nuclear Forces: The Making of the Physicist Hans Bethe. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.

==რესურსეფი ინტერნეტის==
{{Wikiquote}}
*[http://openvault.wgbh.org/catalog/V_4883F5B3D049498CA208AFD5B9545FCC 1986 Video Interview] War and Peace in the Nuclear Age
*[http://manhattanprojectvoices.org/oral-histories/hans-bethes-interview 1993 Audio Interview with Hans Bethe by Richard Rhodes] Voices of the Manhattan Project
*[http://manhattanprojectvoices.org/oral-histories/hans-bethes-interview-1982 1982 Audio Interview with Hans Bethe by Martin Sherwin] Voices of the Manhattan Project
* [http://bethe.cornell.edu/index.html Three Lectures by Hans Bethe], from the Cornell University

[[კატეგორია:გერმანალეფი]]
[[კატეგორია:გერმანალი-ამერიკალი ფიზიკოსეფი]]
[[კატეგორია:ნობელიშ პრემიაშ ლაურეატეფი]]
[[კატეგორია:ნობელიშ პრემიაშ ლაურეატეფი ფიზიკას]]
[[კატეგორია:დუნაბადი 1906]]
[[კატეგორია:ნაღურა 2005]]