ბათუმიშ ბოტანიკური ბაღი
ბათუმიშ ბოტანიკური ბაღი — ბოტანიკური ბაღი ბათუმს, წვანე კოდმეს, უჩა ზუღაშ წყარპიჯის, აკოგაფილი რე 111 ჰა ფართობის.
დაბა ჩაქვიშ გოხოლუას, ზუღაშ წყარპიჯიშ ჩანარეფიშ ინტროდუქციაშ ართ-ართი მაართა ინიციატორი რდჷ გეოგრაფი, ბოტანიკოსი დო მეშარე პავლე ტატარინოვი. თიქ 1892 წანას, 10 ჰექტარ ფართობის აკოქიმინჷ თ. ჯ. ოკლიმატიზაციე ბაღი, ნამუთ ასე ბოტანიკური ბაღიშ „ჟილენი პარკიშ“ ჯოხოთ რე ჩინებული. ბოტანიკური ბაღი დარსხუ ხარკოვიშ უნივერსიტეტიშ პროფესორ ანდრეი კრასნოვქ. თიქ 1912 წანაშ 3 გერგობათუთას დუდი გუჭყჷ ბათუმიშ ბოტანიკური ბაღიშ ორგანიზაციაშ საქვარს.
ბოტანიკურ ბაღის, წყარმალუ ჩაქვისწყალიშ ნადუშ დო წვანე კოდმეშ შქას მადვალუ წყარპიჯიშ ღოზიშ დოხოლაფირო 1 კმ სიგჷრძაშ ობჟათე-ბჟადალი მუნაკვათი უკებჷ, ნამუთ ზუღაშ დონეშე 0-220 მეტრ სიმაღალაშახ იფაჩუ. ბაღი სპეციფიკური დო მიარეფერუამი ფიზიკურ-გეოგრაფიული პიჯალეფით იხასიათებუ.
ბათუმიშ ბოტანიკური ბაღიშ რელიეფი გვალათონა რე, დიხა — ჭითადიხა, ზანგარა დო ალუვიური. ბაღის სუმი დენდროპარკი, კოლხეთიშ ტყაშ ტყაჩირი დო ლანდშაფტურ-გეოგრაფიული პრინციპით აკოქიმინელი 9 ფლორისტული გჷმნართი რე: მოლენკავკაციაშ ლამე სუბტროპიკეფიშ, ავსტრალიაშ, ახალი ზელანდიაშ, ჰიმალაიშ, ბჟაეიოლი აზიაშ, ოორუე ამერიკაშ, ობჟათე ამერიკაშ, მექსიკაშ დო სქირონაშქა ზუღაშ ქიანეფიშ. ჩანარეფიშ კოლექცია იკათუანს 5000-შე უმოს გვარობას, სახეშხვანერობას, ფორმას დო ჯიშის. ბაღის ჯგირო ჩანს უნიკალური ჩანარეფი: პოდოკარპუსი ტოტარა, ანდერსონიშ ვერონიკა, ობჟათე კორდილინე, ჰიმალაური ფშქერი, ნეპალიშ იროწვანე თხუმუ, იროწვანე ჭყონეფი, იაპონური კამელიაშ 80-შე უმოსი ჯიში, პალმაშობური ლაკიჩხაშ 20 ფორმა, მაგნოლიაშ 15 გვარობა დო ფორმა. ელიშიეფიშ დიდარი კოლექცია, საპონიშ ჯა, ქონიშ ჯა, ბამბუკიშ მიარე ორეწუალე ჯიში, მამონტიშ ჯა, იროწვანე სექვოია, მეტასექვოია, ბიწორამარდუ ფურცელმაცჷმე ჭყონეფი, მექსიკური ფიჭვეფი, ოორუე ამერიკული დო მექსიკური ტაქსოდიუმი, მიარე გვარობაშ კაქტუსი, ობჟათე ამერიკაშ მანიჰოტი დო შხვა. თაქ რე კავკაციური კერზოთ კოლხეთიშ ნასუმორი პერიოდიშ რელიქტეფი: უნგერნიშ ფშქერი, პონტოური ფშქერი, ჯაწყი, წყიმაზა, პონტოური ჭყონი დო შხვა. ჯგირო რე თხილერი უჯვეშაში პერიოდიშ კოლხური ტიპიშ ტყა.
ბათუმიშ ბოტანიკური ბაღის ომენცარე-ორკუალე ხანდას ოწიუ, ჩანარეფიშ ინტროდუქცია-აკლიმატიზაციაშ, მეპიოლობაშ დო დეკორატიული მებაღობაშ, ბოტანიკაშ, სუბტროპიკული ჩანარეფიშ სელექციაშ, ჩანარეფიშ ფიზიოლოგიური დო ბიოქიმიური გმნართეფი. ბაღიშე გიფაჩუ ევკალიპტი, ქაფურჯა, ევკომია, ტუნგი, ფორთოხალი („ვაშინგტონ-ნაველი“), ფეიჰოა, ბჟაეიოლური ხურმა, ახალზელანდიური ფსუ.
დეკორატიულ მებაღობაშა მიშეღეს მიარე ჩანარი. 1972 წანას, დოგურაფილი რე პიოლერი დო ხომლა ბამბუკიშ პლანტაციაშ აკოდგინუაშ ოკითხირეეფი, გიშაჸონაფილი რე ფორთოხალიშ დო მანდარინიშ ჰიბრიდეფი. ტყაშ მეურნობას წჷმოძინელო მიშმეღალუაფუ ბიწორასმარდუ მარქვამი ჩანარეფი: ჭობაშ ჭყონი, მაგანაშობური ჭყონი, იაპონური ძერქუა, ჯატიტა, ამბარიშ ჯა, იაპონური ჭუბური, ვეიმუტიშ ფიჭვი დო შხვა. ტექნიკური კულტურეფშე მიშმმეღალუაფუ ევგენოლიშ კამელია დო იაპონური დარიჩინი. გოთირუაშ წესით, სუბტროპიკულ ჩანარეფიშ თასეფი, ოჸაშეფი დო ბოქვ-კვირკვეფი იჯღონუ ურცხოეთიშ შხვადოშხვა ბოტანიკურ დჷნაწესებუეფს, მაგურაფუ მოჸოროფეეფს. ბაღის დიდარი ბიბლიოთეკა დო 48000 ფურცელშე უმოსი ჰერბარიუმი უღუ.
ლიტერატურა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
- შარაშიძე ნ., ქორთული სხუნუეფიშ ენციკლოპედია, ტ. 2, ხს. 150, ქართი, 1977 წანა.