ქოძირით წყუ ხასჷლაშო ევროპა

{| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" style="margin-left:1em; background:#f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
! colspan="2" bgcolor="#e3e3e3" | '''ევროპა''' 
|----
! colspan="2" bgcolor="#e3e3e3" | [[ფაილი:Europe (orthographic projection).svg|300px]]
|----
|ფართობი || 10,180,000 კმ2
|----
|მახორობა|| 742,452,000
|----
|მახორობაშ მეჭედალა|| 72,9/კმ2
|----
|ქიანეფი|| 50 ([[ევროპაშ ქიანეფიშ ერკებული|ქიანეფიშ ერკებული]])
|----
|ნინეფი || [[ევროპაშ ნინეფიშ ერკებული]]
|----
|ოსათე ორტყაფუ || UTC+5
|----
| align="center" style="background:#e3e3e3;" colspan="2" style="border-bottom:3px solid grey;" | 
|}
'''ევროპა''' — მოსოფელიშ ნორთი, [[აზია|აზიაწკჷმა]] ართო აკმოქიმინუნს [[ევრაზია|ევრაზიაშ]] კონტინენტის. თინეფს შქას ხურგიშ ღოზიშენ [[ევროპა-აზიაშ ხურგა|მუსხირენ ვარიანტი]] რე.<br />
ევროპაშ ფართობი 10 180 000 კმ<sup>2</sup> რე, მახორობა - 742 452 000. ევროპა ფართობიშ მეჯინათ მაჟირა უჭიჭაში კონტინენტი რე (ევროპას ხვალე [[ავსტრალია (კონტინენტი)|ავსტრალია]] უწორუანს), მარა მახორობაშ მუდანობათ ევროპა უწორუანს მუჭოთ ავსტრალიასჷნ, თეშ [[ობჟათე ამერიკა|ობჟათე ამერიკასჷთ]], მახორობაშ მეჭედალაშ მეჯინათ, ხვალე [[აზია|აზიას]] აკმოსქიდუ. ევროპას იდვალუაფუ 50 ქიანა. თაჸურეშე 28 ქიანა რე [[ევროპაშ რსხუ|ევრორსხუშ]] მაკათური. ევროპას იდვალუაფუ 6 ჯუკუ-სახენწჷფო:
* [[ანდორა]]
* [[მონაკო]]
* [[ლუქსემბურგი]]
* [[ლიხტენშტაინი]]
* [[სან-მარინო]]
* [[ვატიკანი]]

== ევროპაშ რეკორდეფი ==
* უმაღალაში კონკა - [[იალბუზი]] (5642 მ)<br />
* უგჷრძაში წყარმალუ - [[ვოლგა]] (3 530 კმ)<br />
* უკაბეტაში ტობა - [[ლადოგიშ ტობა]] (17 700 კმ<sup>2</sup>)<br />
* უკაბეტაში ნოღა - [[მოსკოვი]] (მახორობა 11 503 500)<br />
* უკაბეტაში ქიანა - [[რუსეთი]] (თიში [[რუსეთიშ ევროპული ნორთი|ევროპული ნორთი]])<br />
* უჭიჭაში ქიანა - [[ვატიკანი]]<br />
* უკაბეტაში კოკი - [[დიდი ბრიტანეთი (კოკი)|დიდი ბრიტანეთი]]<br />

[[ფაილი:Europe countries map.png|300px|thumb|ევროპაშ ქიანეფი]]
ევროპაშ უკაბეტაში გვალეფი რე:
# [[მონბლანი]]
# [[მონტე-როსა]]
# [[დომი]]
დო შხვა

ევროპაშ უკაბეტაში ნოღა რე [[რუსეთი|რუსეთიშ]] ნანანოღა - [[მოსკოვი]]. თექ ოხორანს 11 503 500 ადამიერი. შხვა კაბეტი ნოღეფი რე:
* [[პარიზი]]
* [[სტამბოლი]]
* [[ლონდონი]]
* [[სანქტ-პეტერბურგი]]
* [[მილანი]]
* [[რომი]]
* [[ბერლინი]]
უკაბეტაში წყარმალეფი რე ვოლგა (3531 კმ.) დო დუნაი (2858 კმ.).

ევროპას იდვალუაფუ 4 დიდი ჩქონი: [[სკანდინავიაშ ჩქონი|სკანდინავიაშ]], [[იბერიაშ ჩქონი|იბერიაშ]] ([[პირენეშ ჩქონი|პირენეშ]]), [[აპენინიშ ჩქონი|აპენინიშ]] დო [[ბალკანეთიშ ჩქონი|ბალკანეთიშ]] ჩქონეფი. უკაბეტაში კოკი რე - კოკი დიდი ბრიტანეთი.

== ჯოხოშ ეტიმოლოგია ==
ზიტყვა „ევროპა“ [[ბერძენული მითოლოგია|ბერძენული მითოლოგიაშე]] მოურს. თაშ ჯოხოდჷ [[ფინიკია|ფინიკიაშ]] მაფაშ, აგენორიშ დო ტელეფასაშ ოსურსქუას, ნამუთ ზუღას ბონუაშ ბორჯის [[ზევსი|ზევსიქ]] ქოძირჷ დო მეწონჷ. ზევსიქ თე ოსურსქუას ჩე ხოჯიშ სახეთ გეგმაცხადჷ, ქიხვამილუ დო კოკი [[კრეტა|კრეტაშა]] მიდეჸონჷ. თაქ თენეფს სუმი სქუაქ ქჷმაძინეს: [[მინოსი]] (მუმალს კრეტაშ ლეგენდარული მაფა), რადამანთისი დო სარპედონი. გვალო თე ოსურსქუაშ ჯოხო გიოდვეს ბერძენეფქ კონტინენტის. ეიოშანალი რე, ნამჷ-და [[ჰომეროსი|ჰომეროსიშო]] „ევროპა“ კრეტაშ მითიური ოსურმაფა რდჷ დო ვართ გეოგრაფიული ჯოხოდვალა.

== გეოგრაფია ==
ევროპაშ ფართობი დოხოლაფირო 10 მლნ კმ<sup>2</sup>-იე, თენეფს შქას კოკეფი აკმადგინანა 730 ვითოშ კმ<sup>2</sup>-ს. ევროპას ელმოლს ალაჸუნს [[ატლანტიშ ოკიანე|ატლანტიშ]] დო [[ოორუეშ ჸინუამი ოკიანე|ოორუეშ ჸინუამი]] ოკიანეეფი დო თინეფიშ ზუღეფი. ევროპაშ წყარპიჯიშ ღოზი ართობურო აკოწიწონელი რი, ჩქონეფიშ ([[კოლიშ ჩქონი|კოლიშ]], [[სკანდინავიაშ ჩქონი|სკანდინავიაშ]], [[პირენეშ ჩქონი|პირენეშ]], [[აპენინიშ ჩქონი|აპენინიშ]], [[ბალკანეთიშ ჩქონი|ბალკანეთიშ]]) თიაშა მოურს ევროპაშ ფართობიშ 25%.
თიშ უმკუჯინალო, ნამჷ-და ვართფერი დიდი ფართობიშე აკმოდირთჷნ, ევროპა ორთაშ შანულამი მუშობურობათ დო ანდანერობათ გიშეგორუაფუ. ანდაფერუანი რე ხვალე ევროპაშ ორთა ვარინ, მახორობაშ ეთნიკური აკოდგინალუა, ომეურნე საქვარუა,მეურნალაშ გოვითარაფაშ ისტორია დო თიში დონე, პოლიტიკური რუკა დო შხვა ხოლო. მოსოფელიშ ეკონომიკურო გოვითარაფილი 31 ქიანაშე 24 ევროპას რე, თინეფს შქას 4 დიდი ''შქვითიანიშე''. ევროპა ოერეფშქაშე ტურიზმიშ თარი რეგიონი რე, თეწკჷმა თირელი ტყარი ორთათ. ევროპა მოსოფელიშ ცივილიზაციაშ ართ-ართი შანულამი ონწე რე. მოსოფელიშ ცივილიზაციაშ ისტორიაშ არძაშე რჩქინელი 100 პიჯიშე, 71 ევროპალი რე. თაჸურეშე გოძუდჷ უჯვეშაში ოვაჭარე შარეფი.

=== რელიეფი ===
ოშქაშე სიმაღალა 300 მეტრი რე, მაქსიმალური — 5,642 მეტრი (გვალა [[იალბუზი]]). ევროპაშ რელიეფიშ უმენტაში ნორთი რზენეფს უკებჷ, ნამუეფს შქას ეიოშინალი რე — [[ბჟაეიოლი ევროპაშ ვე|ბჟაეიოლი ევროპაშ ვე]], [[შქაევროპაშ რზენი]], შქადუნაიშ, გიმენ დუნაიშ, [[პარიზიშ ღანჩო]]), გვალეფს ევროპაშ ტერიტორიაშ 17% უკებჷ. თარი გვალამი მასივეფი რე: [[ალპეფი]], [[კარპატეფი]], [[პირენეეფი]], [[აპენინეფი]], [[ურალიშ გვალეფი]], [[სკანდინავიაშ გვალეფი]], [[ბალკანეთიშ გვალეფი]]. მოქიმინჯე [[ვულკანი|ვულკანეფი]]  რე [[ისლანდია|ისლანდიას]] დო სქირონაშქა ზუღაშ წყარპიჯიშ ღოზის.<br />   

=== წყაპიჯიშ ზოლი ===                                                                                                                                                                
შხვა კონტინენტეფწკჷმა ელაზჷმაფათ, ევროპას ძალამ აკოწიწონილი წყარპიჯიშ ღოზი უღუ (წყარპიჯიშ ღოზიშ 1 კმ-შა მოურს ტერიტორიაშ 246 კვ კმ). წყარპიჯიშ ღოზიშ ედომუშამი სიგჷრძა დოხოლაფირო 38 000 კმ-იე. მაქსიმალური გოძვენა სქირონაშ დინოხოლენი ნორთეფიშე ზუღაშახ 1600 კილომეტრი რე. ევროპაშ ფართობიშ 25% უკებჷ ჩქონეფს. ბრელი მუდანობათ რე მორზენილი აკუმულაციური დო აბრაზიული წყარპიჯეფი. მაღალი დო აკოწეწილი ტექტონიკური წყარპიჯეფი უღჷნა: [[კოლიშ ჩქონი|კოლიშ ჩქონს]], [[პირენეიშ ჩქონი|პირენეიშ ჩქონს]] ოორუე ნორთის, [[ნორვეგია|ნორვეგიას]], [[ყირიმი|ყირიმს]] ობჟათე ნორთის, [[ხორვატია|ხორვატიას]], [[საბერძნეთი|საბერძნეთის]] დო შხვა.
                                                     
წყარპიჯიშ ღოზი დინდარი რე კოკეფით ([[კრეტა]], [[სარდინია]], [[სიცილია]], [[კორსიკა]], [[ზელანდია (კოკი)|ზელანდია]], [[ირლანდია (კოკი)|ირლანდია]],[[დიდი ბრიტანეთი (კოკი)|დიდი ბრიტანეთი]] დო შხვა), ჩქონეფით ([[პელოპონესიშ ჩქონი|პელოპონესი]], [[ყირიმიშ ჩქონი|ყირიმი]], [[კოლიშ ჩქონი|კოლი]], [[აპენინიშ ჩქონი]], [[პირენეიშ ჩქონი]], [[სკანდინავიაშ ჩქონი]], [[ბალკანეთიშ ჩქონი]] დო შხვა), ჸუჯეფით ([[ბოტნიაშ ჸუჯი]], [[რიგაშ ჸუჯი]], [[ბისკაიშ ჸუჯი]] დო შხვა). ევროპას გოძჷ სქირონაშქაშა ტომბათ მიშაჭკირილი ზუღეფი ([[უჩა ზუღა]], [[სქირონაშქა ზუღა]], [[ბალტიაშ ზუღა]] დო შხვა).  
[[ფაილი:Europe topography map en.png|737x599px|მინიატიურა|ცენტრი|ევროპაშ ფიზიკური რუკა]].              
[[ფაილი:Danube basin.png|მინიატიურა|წყარმალუ [[დუნაი]]]]
 
=== დინოხოლენი წყარეფი ===
ევროპაშ დინოხოლენი წყარეფი ძალამი კაბეტი ონტირუეში რე. ევროპაშ წყარმალუეფიშ უმენტაში [[ატლანტიშ ოკიანე|ატლანტიშ ოკიანეშ]] ღანჩოს ორხველჷ, დოსქილადირი - [[ოორუე ჸინუამი ოკიანე|ოორუე ჸინუამი ოკიანეს]] დო [[კასპიაშ ზუღა|კასპიაშ ზუღას]].                                                     
დიდი წყარმალუეფი [[ბჟაეიოლი ევროპა|ბჟაეიოლი ევროპაშ]] რზენეფს მეურს. არძა მაძირაფალით მაართა აბანს რე წყარმალუ [[ვოლგა]] (სიგჷრძა 3530 კმ, ღანჩოშ ფართობი 1360 ვითოში კვ. კმ, ოშქაშე წანმოწანური წყარიშ ულა 800 მ³/მრ). [[ბჟაეიოლი ევროპა|ბჟაეიოლი ევროპაშ]] შხვა უკაბეტაში წყარმალუეფიე [[ურალი (წყარმალუ)|ურალი]], [[დნეპრი]], [[დონი (წყარმალუ)|დონი]], [[პეჩორა]], [[დნესტრი]], [[ოორუეშ დვინა]]. [[ბჟადალი ევროპა|ბჟადალი ევროპაშ]] უდიდაში წყარმალუეფიე: [[დუნაი]] (სიგჷრძა 2888 კმ (სიგჷრძათ მაჟირა რე ვოლგაშ უკული), ღანჩოშ ფართობი 817 000 კმ²), [[ვისლა]], [[ოდრა]], [[ელბა (წყარმალუ)|ელბა]], [[რაინი]], [[ლუარა (წყარმალუ)|ლუარა]], [[რონა]], [[ტახო]].                                                                     
ევროპაშ ტერიტორიას ტობეფი ვაწორწოთი რე გორთილი. გჷშაკერზაფილო ანდა ტობა რე რზენეფს დო ნაჸინა გვალეფს. ტობეფიშ უმენტაში იდვალუაფუ ტექტონიკურ რღამილეფს, ნორთი დინოხვილირი რე [[მორენა|მორენეფით]] ([[ლადოგიშ ტობა|ლადოგიშ]], [[ონეგიშ ტობა|ონეგიშ]], იმანდრიშ დო შხვა ტობეფი). ევროპაშ უკაბეტაში ტობეფი რე: [[ლადოგიშ ტობა|ლადოგიშ]], [[ონეგიშ ტობა|ონეგიშ]], [[ჩუდიშ ტობა|ჩუდიშ]], [[ვენერნი]], [[ბალატონი]], [[ჟენევაშ ტობა|ჟენევაშ]] დო შხვა.

=== ორთაშობური ზონეფი ===
არქტიკაშ კოკეფს დო ოორუეშ ჸინუამი ოკიანეშ წყარპიჯეფს იდვალუაფუ არქტიკული ტიოზეფი დო ტუნდრეფი, თიშ ობჟათეშე — ტყატუნდრეფი, ესვარილი დო ფართოფურცელამი ტყალეფი, სტეპეფი, სუბტროპიკული ტყალეფი სქირონაშქაზუღაშპიჯის, ობჟათე-ბჟაეიოლს — ნორთოტიოზეფი.  

=== სარგებელი დინოხურიში ===
                                                                                                                                                    
ევროპას იპალუჷ [[ნაფთობი]] დო [[ორთაშობური გაზი]], ნამუშ ობადეშეფი მიკორსხილი რე, ართ განშე, ბაქანეფიშ პალეოზოურ დო მეზოზოურ ნოლექეფწკჷმა, მაჟირა განშე, ალპური ჭირაკილი ორტყაფუშ გვალაშპიჯიშ დო შქაგვალეფიშ როფეფიშ ნეოგენურ გაჭყაფუეფწკჷმა. ნაფთობიშ ობადეშეეფი [[გროზნო|გროზნოს]] დო [[აფშერონიშ ჩქონი|აფშერონიშ ჩქონს]], თაშნეშე კასპიაშ ზუღას. თაშნეშე რე [[ქუანოშქერი]] ([[რუსეთი]], [[გერმანია]], [[პოლონეთი]], [[ბელგია]], [[გოართოიანაფილი ომაფე]], [[საქორთუო]]), რკინაშ მადენი (ურალი, [[უკრაინა]], [[კოლიშ ჩქონი]], [[შვედეთი]], [[საფრანგეთი]], [[ლუქსემბურგი]]), მანგანუმიშ მადენი ([[უკრაინა]], [[საქორთუო]]), [[ბოქსიტი|ბოქსიტეფი]] (ურალი, [[უნგრეთი]], [[საფრანგეთი]], [[იტალია]], [[საბერძნეთი]]), [[კორობა ლითონეფი]] ([[გერმანია]], [[ესპანეთი]], [[ბულგარეთი]], [[პოლონეთი]]) დო შხვა.<br />

== ორთა ==
ტერიტორიაშ სიჭიჭარეშ მიუკუჯინალო, ევროპაშ ლანდშაფტეფი შინობურამი მიარეფერობუამობათ იხასიათებუაფუ. სკანდინავიაშ დო პირინეიშ ჩქონეფი, [[ფაილი:Europe biogeography countries.svg|მინიატიურა|მორძგვას|ბიოგეოგრაფიული რეგიონეფი]]ბრიტანეთიშ კოკეფიშ დიდი ნორთი დო კონტინენტიშ ბჟაეიოლი წუმორინელიე ჯვეში გვალეფით. ობჟთეს იფაჩუ ალპური გვგვალეფი. კონტინენტი დიდარიე, მუჭოთ ენერგეტიკული, თეშ ლითონური დო ვალითონური სახეშ სასარგებლო წიაღისეულით. კლიმატიშ გიმოქიმინუას შინობურამიე ატლანტიშ ოკიანეშ გოლინა. ტერიტორიაშ უდიდაშ ნორთის იფაჩუ ზომიერი კლიმატი. ბჟადალს უმენტაშო ოკეანური, დო ბჟაეიოლით - კონტინენტური პირობეფიე. ოორუეს კონწარი არქტიკული დო სუბარქტიკული, ობჟათეს - შქასქირონაზუღაური კლიმატიე. ევროპა დიდარიე ჰიდრორესურსეფით. ტერიტორიაშ უდიდაშ ნორთის იფაჩუ ტყალეფიშ ზონა, ნამუშჷთ შინობურამი ნორთი ათვისებულიე. ევროპაშ კანკალე რაიონი სერიზოული ეკოლოგიური პრობლემაშ წოხოლე რე.<br />  

== გეოგრაფიული რეგიონეფი ==

ტრადიციაშობურო, ევროპას რთუნა 5 რეგიონო:

# [[ოორუე ევროპა]]
# [[ობჟათე ევროპა]]
# [[ცენტრალური ევროპა]]
# [[ბჟაეიოლი ევროპა]]
# [[ბჟადალი ევროპა]]

თე დორთუალა ძალამი პიჯალობურიე, თიშ უმენტაშო, ნამდა თაქ წიმინდე გეოგრაფიულიშ მოხ გოთოლწონაფილიე პოლიტიკური ფაქტორეფი ხოლო. კანკალე ქიანა გორკვეული თოლოზირეშ გეშა შილებე ორხველდას შხვადოშხვა რეგიონს. მაგალითო, [[სხუნუეფიშ სოციალისტური რესპუბლიკეფიშ რსხუ|სხუნუეფიშ სოციალისტური რესპუბლიკეფიშ რსხუშ]] არსებობაშ ბორჯის, ევროპაშ დორთუალა ბჟაეიოლო დო ბჟადალო უმოსო პოლიტიკური რდჷ, ვინდარო გეოგრაფიული. ბჟაეიოლ ნორთის ორხველჷდეს თ.გ. „ოკათე დემოკრატიაშ“ ქიანეფი: გერმანიაშ დემოკრატიული რესპუბლიკა (გდრ), პოლონეთი, ჩეხოსლოვაკია, უნგრეთი, რუმინეთი, ბულგარეთი, ალბანეთი, იუგოსლავია. ასე ევროპაშ გეოგრაფიული ცენტრი უკრაინასიე, გეჸვენჯით ჟიშინელი ქიანეფი ცენტრალურ ევროპას იდვალუაფუნა, დო ბჟაეიოლი ევროპა ახალი ქიანეფით აკიფშჷ. თენეფი რენა: რუსეთი, ბელარუსი, უკრაინა, მოლდოვა, საქორთუო დო ობჟათე კავკაციაშ ქიანეფი.<br />

== მახორობა ==

2003 წანაშ სტატისტიკური მუნაჩამეფით ევროპაშ მახორობა, რუსეთიშ მოხ, 800 მლნ-ს აკმადგინანს. თაქ ოხორანს 6 ნინაშ ფანიაშ 209 ნინაშა მორაგადე კათა. ევროპას დო ევროპალეფს ისტორიულო დო კულტურო უდიდაში გოლინა უღუდეს მოსოფელიშ ცივილიზაციაშ ფორმირაფაშ პროცესის.

* '''ქიანეფი'''. ევროპაშ არძაშე მიარეკათამი ქიანეფიე (2004 წანაშ ფასებათ, რუსეთიშ დო თურქეთიშ მოხ): [[გერმანია]] — 82 მლნ, [[საფრანგეთი]] — 64.5 მლნ, [[გოართოიანაფილი ომაფე]] — 60.5 მლნ, [[იტალია]] — 59.5 მლნ, [[უკრაინა]] — 48 მლნ, [[პოლონეთი]] — 39 მლნ.
* '''ნოღეფი'''. ევროპაშ უდიდაში ნოღეფიე: [[მოსკოვი]] — 13,6 მლნ, [[ლონდონი]] — 11,8 მლნ, [[პარიზი]] — 11,6 მლნ, [[სტამბოლი]]- 10,9 მლნ, [[მადრიდი]] — 5,6 მლნ, [[სანქტ-პეტერბურგი]] 5,6 მლნ, [[ბერლინი]] — 4,2 მლნ.
* '''ეთნოსეფი'''. ევროპას ეთნიკურ ბუნეფს შქას არძაშე მიარემუდანობამიე: [[გერმანალეფი]] — 90 მლნ, [[იტალიარეფი]] — 66 მლნ, [[ფრანგეფი]] — 48 მლნ, [[ინგლისარეფი]] — 48 მლნ, [[უკრაინალეფი]] — 46 მლნ, [[პოლონარეფი]] — 44 მლნ.
* '''რელიგია.''' ევროპაშ ტერიტორიას 4 თარი რელიგიური მიმალობა რე გოფაჩილი. თაურეშე 23 ქიანას [[კათოლიციზმი|კათოლიკური]] უმენტაშობა რე (საფრანგეთი, ესპანეთი, პორტუგალია, იტალია, ობჟათე გერმანია, პოლონეთი, ავსტრია, ...), 10 ქიანას — [[მართალმადიდებელობა|მართალმადიდებელური]] (რუსეთი, საბერძნეთი, უკრაინა, რუმინეთი, სერბეთი, ბულგარეთი, საქორთუო), 9 ქიანას — [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტული]] (გოართოიანაფილი ომაფე, სკანდინავიაშ ქიანეფი, ოორუე გერმანია, ...), დო 5 ქიანას [[ისლამი|მუსულმანური]] მახორობა რე (აზერბაიჯანი, ალბანეთი, ბოსნია დო ჰერცეგოვინა, თურქეთი, კოსოვო).

== პოლიტიკური რუკა ==
                             
ევროპაშ ტერიტორიას ედომუშამო ვარდა ნორთობურო იდვალუაფუ 49 სუვერენული სახენწჷფო, 2 დუდმართუ ტერიტორია ([[ფაროშ კოკეფი]], ორხველჷ დანიას, [[ალანდიშ ოკეფი]], ორხველჷ ფინეთის) დო 1 კოლონია ([[გიბრალტარი]]). თე სახენწჷფოეფიე:
 
{| class="wikitable sortable"
|-
! [[შილა]] !! ჯოხო !! [[ნანანოღა]] !! ფართობი<br />კმ² !! მახორობაშ<br />მუდანობა!! მეჭედალა<br />(კმ²-ს)!! [[ოფიციალური ნინა|ოფიციალური <br />ნინა (ნინეფი)]] 
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|AUT}} || style="text-align:center;"|[[ავსტრია]] || style="text-align:center;"| [[ვენა]] || style="text-align:center;"| 83 858 || style="text-align:center;"| 8 169 929 || style="text-align:center;"| 97,4 || style="text-align:center;"| [[გერმანული ნინა|გერმანული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|AZE}} || style="text-align:center;"|[[აზერბაიჯანი]]<sup><small>1</small></sup> || style="text-align:center;"| [[ბაქო]] || style="text-align:center;"| 86 600 || style="text-align:center;"| 9 165 000 || style="text-align:center;"| 105,8 || style="text-align:center;"| [[აზერბაიჯანული ნინა|აზერბაიჯანული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|ALB}} || style="text-align:center;"|[[ალბანეთი]] || style="text-align:center;"| [[ტირანა]] || style="text-align:center;"| 28 748 || style="text-align:center;"| 2 831 741 || style="text-align:center;"| 98,5 || style="text-align:center;"| [[ალბანური ნინა|ალბანური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|AND}} || style="text-align:center;"|[[ანდორა]] || style="text-align:center;"| [[ანდორა-ლა-ველა]] || style="text-align:center;"| 468 || style="text-align:center;"| 68 403 || style="text-align:center;"| 146,2 || style="text-align:center;"| [[კატალანური ნინა|კატალანური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|BLR}} || style="text-align:center;"|[[ბელარუსი]] || style="text-align:center;"| [[მინსკი]] || style="text-align:center;"| 207 560 || style="text-align:center;"| 9 459 000 || style="text-align:center;"| 105,8 || style="text-align:center;"| [[ბელარუსული ნინა|ბელარუსული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|BEL}} ||style="text-align:center;"|[[ბელგია]] || style="text-align:center;"|[[ბრიუსელი]] || style="text-align:center;"|30 528 || style="text-align:center;"|11 007 000 || style="text-align:center;"|360,6 || style="text-align:center;"|[[ნიდერლანდური ნინა|ნიდერლანდური]]<br />[[ფრანგული ნინა|ფრანგული]]<br />[[გერმანული ნინა|გერმანული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|BUL}} || style="text-align:center;"|[[ბულგარეთი]] || style="text-align:center;"|[[სოფია]] || style="text-align:center;"|110 910 || style="text-align:center;"|7 621 337 || style="text-align:center;"|68,7 || style="text-align:center;"|[[ბულგარული ნინა|ბულგარული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|BIH}} || style="text-align:center;"|[[ბოსნია დო ჰერცეგოვინა]]  ||  style="text-align:center;"|[[სარაევო]] || style="text-align:center;"|51 129  ||  style="text-align:center;"|3 843 126 ||  style="text-align:center;"|75,2 || style="text-align:center;"| [[ბოსნიური ნინა|ბოსნიური]]<br />[[სერბული ნინა|სერბული]]<br />[[ხორვატული ნინა|ხორვატული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|GER}} || style="text-align:center;"|[[გერმანია]] || style="text-align:center;"|[[ბერლინი]] ||style="text-align:center;"|357 021 ||style="text-align:center;"|83 251 851  || style="text-align:center;"|233,2 || style="text-align:center;"|[[გერმანული ნინა|გერმანული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|UK}} || style="text-align:center;"|[[გოართოიანაფილი ომაფე]] || style="text-align:center;"|[[ლონდონი]] || style="text-align:center;"|244 820 || style="text-align:center;"|61 100 835 || style="text-align:center;"|244,2 || style="text-align:center;"|[[ინგლისური ნინა|ინგლისური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|DEN}} || style="text-align:center;"|[[დანია]] || style="text-align:center;"|[[კოპენჰაგენი]] || style="text-align:center;"|43 094 || style="text-align:center;"|5 564 219 || style="text-align:center;"|129 || style="text-align:center;"|[[დანიური ნინა|დანიური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|ESP}} ||style="text-align:center;"| [[ესპანეთი]] || style="text-align:center;"|[[მადრიდი]] || style="text-align:center;"|504 851 || style="text-align:center;"|47 059 533 || style="text-align:center;"|93,2 || style="text-align:center;"|[[ესპანური ნინა|ესპანური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|EST}} ||style="text-align:center;"| [[ესტონეთი]] || style="text-align:center;"|[[ტალინი]] || style="text-align:center;"|45 226 || style="text-align:center;"|1 340 194 || style="text-align:center;"|29 || style="text-align:center;"|[[ესტონური ნინა|ესტონური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|Vatican City}} || style="text-align:center;"|[[ვატიკანი]] || style="text-align:center;"|[[ვატიკანი]] || style="text-align:center;"|0,44 || style="text-align:center;"|900 || style="text-align:center;"|2 045,5 ||style="text-align:center;"|[[იტალიური ნინა|იტალიური]] 
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|TUR}} || style="text-align:center;"|[[თურქეთი]]<sup><small>2</small></sup> || style="text-align:center;"|[[ანკარა (ნოღა)|ანკარა]] || style="text-align:center;"|783 562 || style="text-align:center;"|75 627 384 || style="text-align:center;"|98 ||style="text-align:center;"| [[თურქული ნინა|თურქული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|IRL}} || style="text-align:center;"|[[ირლანდია|ირლანდიაშ რესპუბლიკა]] || style="text-align:center;"|[[დუბლინი]] || style="text-align:center;"|70 280 || style="text-align:center;"|4 234 925 || style="text-align:center;"|60,3 || style="text-align:center;"|[[ირლანდიური ნინა|ირლანდიური]]<br />[[ინგლისური ნინა|ინგლისური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|ISL}} || style="text-align:center;"|[[ისლანდია]] || style="text-align:center;"|[[რეიკიავიკი]] ||style="text-align:center;"|103 000  || style="text-align:center;"|307 261 || style="text-align:center;"|2,7 ||style="text-align:center;"| [[ისლანდიური ნინა|ისლანდიური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|ITA}} || style="text-align:center;"|[[იტალია]] ||style="text-align:center;"|[[რომი]]  || style="text-align:center;"|301 230 || style="text-align:center;"|59 530 464 ||style="text-align:center;"| 197,7 || style="text-align:center;"|[[იტალიური ნინა|იტალიური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|CYP}} || style="text-align:center;"|[[კვიპროსი]] || style="text-align:center;"|[[ნიქოზია]] || style="text-align:center;"|9251 || style="text-align:center;"|788 457 || style="text-align:center;"|85 || style="text-align:center;"|[[ბერძნული ნინა|ბერძნული]]<br />[[თურქული ნინა|თურქული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|LVA}} || style="text-align:center;"|[[ლატვია]] || style="text-align:center;"|[[რიგა]] || style="text-align:center;"|64 589 || style="text-align:center;"|2 067 900 || style="text-align:center;"|34,2 || style="text-align:center;"|[[ლატვიური ნინა|ლატვიური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|LTU}} || style="text-align:center;"|[[ლიეტუვა]] || style="text-align:center;"|[[ვილნიუსი]] || style="text-align:center;"|65 200 ||style="text-align:center;"| 2 988 400 || style="text-align:center;"|45,8 || style="text-align:center;"|[[ლიეტუვური ნინა|ლიეტუვური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|LIE}} ||style="text-align:center;"|[[ლიხტენშტაინი]]  || style="text-align:center;"|[[ვადუცი]] ||style="text-align:center;"|160 || style="text-align:center;"|32 842 || style="text-align:center;"|205,3 || style="text-align:center;"|[[გერმანული ნინა|გერმანული]]
|-
|style="text-align:center;"| {{flagicon|LUX}}  || style="text-align:center;"|[[ლუქსემბურგი]] || style="text-align:center;"|[[ლუქსემბურგი (ნოღა)|ლუქსემბურგი]] || style="text-align:center;"|2 586 || style="text-align:center;"|448 569 || style="text-align:center;"|173,5 || style="text-align:center;"|[[ფრანგული ნინა|ფრანგული]]<br />[[გერმანული ნინა|გერმანული]]<br />[[ლუქსემბურგული ნინა|ლუქსემბურგული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|NMK}} || style="text-align:center;"|[[ოორუე მაკედონია]] || style="text-align:center;"|[[სკოპიე]] || style="text-align:center;"|25 713 || style="text-align:center;"|2 054 800 || style="text-align:center;"|81,1 || style="text-align:center;"|[[მაკედონური ნინა|მაკედონური]]                                                                                                                                                       
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|MLT}} || style="text-align:center;"|[[მალტა]] || style="text-align:center;"|[[ვალეტა]] || style="text-align:center;"|316 || style="text-align:center;"|397 499 || style="text-align:center;"|1 257,9 || style="text-align:center;"|[[მალტური ნინა|მალტური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|MDA}} || style="text-align:center;"|[[მოლდოვა]] || style="text-align:center;"|[[კიშინიოვი]] || style="text-align:center;"|33 843 || style="text-align:center;"|4 434 547 || style="text-align:center;"|131 || style="text-align:center;"|[[მოლდავური ნინა|მოლდავური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|MON}} || style="text-align:center;"|[[მონაკო]] || style="text-align:center;"| მონაკო|| style="text-align:center;"|1,95 ||style="text-align:center;"| 31 987 || style="text-align:center;"|14 403,6 || style="text-align:center;"|[[ფრანგული ნინა|ფრანგული]]
|-
|  style="text-align:center;"| {{flagicon|NED}} || style="text-align:center;"|[[ნიდერლანდი]] || style="text-align:center;"|[[ამსტერდამი]] || style="text-align:center;"|41 526 || style="text-align:center;"|16 318 200 || style="text-align:center;"|393 || style="text-align:center;"|[[ნიდერლანდური ნინა|ნიდერლანდური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|NOR}} ||style="text-align:center;"|[[ნორვეგია]]  || style="text-align:center;"|[[ოსლო]] || style="text-align:center;"|385 178 || style="text-align:center;"|5 018 836 || style="text-align:center;"|15,5 || style="text-align:center;"|[[ნორვეგიული ნინა|ნორვეგიული]]<br />([[ბუკმოლი]] დო [[ნიუნორსკი]])
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|POL}} || style="text-align:center;"|[[პოლონეთი]] ||style="text-align:center;"|[[ვარშავა]]  || style="text-align:center;"|312 685 || style="text-align:center;"|38 625 478 || style="text-align:center;"|123,5 || style="text-align:center;"|[[პოლონური ნინა|პოლონური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|POR}} ||style="text-align:center;"|[[პორტუგალია]]  || style="text-align:center;"|[[ლისაბონი]] ||style="text-align:center;"|91 568  || style="text-align:center;"|10 409 995 || style="text-align:center;"|110,1 || style="text-align:center;"|[[პორტუგალიური ნინა|პორტუგალიური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|ROU}} || style="text-align:center;"|[[რუმინეთი]] || style="text-align:center;"|[[ბუქარესტი]] || style="text-align:center;"|238 391 || style="text-align:center;"|21 698 180 || style="text-align:center;"|91 || style="text-align:center;"|[[რუმინული ნინა|რუმინული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|RUS}} || style="text-align:center;"|[[რუსეთი]]³ || style="text-align:center;"|[[მოსკოვი]] || style="text-align:center;"|17 075 400 || style="text-align:center;"|142 200 000 || style="text-align:center;"|8,3 || style="text-align:center;"|[[რუსული ნინა|რუსული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|საბერძნეთი}} || style="text-align:center;"|[[საბერძნეთი]] || style="text-align:center;"|[[ათენი]] || style="text-align:center;"|131 957 || style="text-align:center;"|11 123 034 ||style="text-align:center;"|80,7  || style="text-align:center;"|[[ბერძნული ნინა|ბერძნული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|სან-მარინო}} ||style="text-align:center;"|[[სან-მარინო]]  || style="text-align:center;"|[[სან-მარინო (ნოღა)|სან-მარინო]] || style="text-align:center;"|61 ||style="text-align:center;"| 27 730 || style="text-align:center;"|454,6 || style="text-align:center;"|[[იტალიური ნინა|იტალიური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|FRA}} ||style="text-align:center;"|[[საფრანგეთი]]  || style="text-align:center;"|[[პარიზი]] || style="text-align:center;"|547 030 || style="text-align:center;"|63 182 000 || style="text-align:center;"|115,5 || style="text-align:center;"|[[ფრანგული ნინა|ფრანგული]]
|-
| style="text-align:center;"|[[ფაილი:Flag of Georgia.svg|25x17px|frameless|ცენტრი]]|| style="text-align:center;"|[[საქორთუო]]<small><small>1</small></small> || style="text-align:center;"|[[ქართი]] || style="text-align:center;"|69 700 ||style="text-align:center;"|4 661 473  || style="text-align:center;"|64 || style="text-align:center;"|[[ქორთული ნინა|ქორთული]]  
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|SRB}} ||style="text-align:center;"| [[სერბეთი]] || style="text-align:center;"|[[ბელგრადი]] || style="text-align:center;"|88 361 || style="text-align:center;"|7 120 660 || style="text-align:center;"|91,9 || style="text-align:center;"|[[სერბული ნინა|სერბული]]
|-
|style="text-align:center;"| {{flagicon|SVK}}  ||style="text-align:center;"|[[სლოვაკეთი]]  || style="text-align:center;"|[[ბრატისლავა]] ||style="text-align:center;"|48 845  || style="text-align:center;"|5 422 366 || style="text-align:center;"|111 || style="text-align:center;"|[[სლოვაკური ნინა|სლოვაკური]]
|-
|  style="text-align:center;"| {{flagicon|SVN}} || style="text-align:center;"|[[სლოვენია]] || style="text-align:center;"|[[ლუბლიანა]] || style="text-align:center;"|20 273 || style="text-align:center;"|2 050 189 || style="text-align:center;"|101 || style="text-align:center;"|[[სლოვენური ნინა|სლოვენური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|ARM}} || style="text-align:center;"|[[სომხეთი]]<sup><small>1</small></sup> || style="text-align:center;"|[[ერევანი]] || style="text-align:center;"|29 800 || style="text-align:center;"|3 229 900 || style="text-align:center;"|101 || style="text-align:center;"|[[სომხური ნინა|სომხური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|UKR}} || style="text-align:center;"|[[უკრაინა]] || style="text-align:center;"|[[კიევი]] || style="text-align:center;"|603 700 ||style="text-align:center;"| 48 396 470 || style="text-align:center;"|80,2 || style="text-align:center;"|[[უკრაინული ნინა|უკრაინული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|HUN}} || style="text-align:center;"|[[უნგრეთი]] || style="text-align:center;"|[[ბუდაპეშტი]] || style="text-align:center;"|93 030 || style="text-align:center;"|10 075 034 || style="text-align:center;"|108,3 || style="text-align:center;"|[[უნგრული ნინა|უნგრული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|FIN}} || style="text-align:center;"|[[ფინეთი]] || style="text-align:center;"|[[ჰელსინკი]] || style="text-align:center;"|336 593 || style="text-align:center;"|5 175 537 ||style="text-align:center;"|15,3  || style="text-align:center;"|[[ფინური ნინა|ფინური]]<br />[[შვედური ნინა|შვედური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|KAZ}} || style="text-align:center;"|[[ყაზახეთი]]<sup><small>4</small></sup> || style="text-align:center;"|[[ასტანა]] || style="text-align:center;"|2 724 900 || style="text-align:center;"|15 217 711 || style="text-align:center;"|5,6 || style="text-align:center;"|[[ყაზახური ნინა|ყაზახური]]<br />[[რუსული ნინა|რუსული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|SWE}} || style="text-align:center;"|[[შვედეთი]] || style="text-align:center;"|[[სტოკჰოლმი]] ||style="text-align:center;"|449 964  || style="text-align:center;"|9 090 113 || style="text-align:center;"|19,7 || style="text-align:center;"|[[შვედური ნინა|შვედური]]
|-                                                                                                                                                                                                                                                                            
| style="text-align:center;"| {{flagicon|SUI}} || style="text-align:center;"|[[შვეიცარია]] || style="text-align:center;"|[[ბერნი]] || style="text-align:center;"|41 290 || style="text-align:center;"|7 507 000 || style="text-align:center;"|176,8 || style="text-align:center;"|[[ფრანგული ნინა|ფრანგული]]<br />[[გერმანული ნინა|გერმანული]]<br />[[იტალიური ნინა|იტალიური]]<br />[[რეტორომანული ნინა|რეტორომანული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|MNE}} ||style="text-align:center;"|[[მონტენეგრო]]|| style="text-align:center;" |[[პოდგორიცა]] ||style="text-align:center;"|13 812  || style="text-align:center;"|616 258 || style="text-align:center;"|44,6 || style="text-align:center;"|[[მონტენეგრული ნინა|მონტენეგრული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|CZE}} || style="text-align:center;"|[[ჩეხეთი]] || style="text-align:center;"|[[პრაღა]] || style="text-align:center;"|78 866 || style="text-align:center;"|10 256 760 || style="text-align:center;"|130,1 || style="text-align:center;"|[[ჩეხური ნინა|ჩეხური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|CRO}} || style="text-align:center;"|[[ხორვატია]] || style="text-align:center;"|[[ზაგრები]] || style="text-align:center;"|56 542 || style="text-align:center;"|4 437 460 || style="text-align:center;"|77,7 || style="text-align:center;"|[[ხორვატული ნინა|ხორვატული]]
|}


<small>
<sup>1</sup> გოთანჯუაშ მეჯინათ, ნამუთ კავკაციონს მიორხველუანს ევროპას, თე ქიანეფს ევროპას მიაზრენა.<br />
<sup>2</sup> ევროპული თურქეთი აკმადგინანს ტერიტორიას ბოსფორიშ დო დარდანელიშ საროტეფიშ ბჟადალშე დო ოორუეშე.<br />
<sup>3</sup> ურალიშ გვალეფიშ ბჟადალშე მადვალუ რუსეთიშ ტერიტორია ევროპას ორხველჷ.<br />
<sup>4</sup> ყაზახეთიშ ევროპული ტერიტორია იდვალუაფუ წყარმალუ ურალიშ ბჟადალშე.<br />
</small>


== ლიტერატურა ==                                                                                                                                   {{ქსე|4|38-42}}<br />

== ქოძირით თაშნეშე ==                                                                                                                                           
* [[ევრაზია]]
* [[ევროპაშ ისტორია]]
* [[აზია]]
* [[ევროპა-აზიაშ ხურგა]]

[[კატეგორია:ევროპა|*]]
[[კატეგორია:ვიკიპედიაშ უციო სტატიეფი ოკუჩხალე 2]]