იოჰან გოტფრიდ ჰერდერი
იოჰან გოტფრიდ ჰერდერი (გერმ. Johann Gottfried Herder; დ. 25 მარაშინათუთა, 1744 — ღ. 18 ქირსეთუთა, 1803) — გერმანალი კულტურაშ ისტორიკოსი, სოციოლოგი, კრიტიკოსი დო პოეტი. ოსხირი მეჩუ ხელუანობაშ დო კულტურაშ ისტორიულ სვენას.
დებადუ 1744 წანაშ 25 არგუსოს ბჟაეიოლ პრუსიას, მორუნგენც, მექანიკოსეფიშ ფანიას. გაათუ კენიგსბერგიშ უნივერსიტეტიშ საღვთისმეტყველო ფაკულტეტი. ოდაბადური ქიანას იოჰანს გლახა მოძუდუ, ათეშენ 1764 წანას რიგაშა იშარუ, სოდეთ ოშურიელე ოგურაფუს პედაგოგო მუშენდუ. გოტფრიდიქ ლიტერატურული ღვაწაფით რიგას დიჭყუ. 1766 წანას, გოეთეშ მოხვარათ, ვაიმარს დეკვირდუ, სოდეთ კარიშ მონძღვარო ქუდარინეს. 1788 წანას იშარუ იტალიაშა. იოჰანქ 1803 წანაშ 18 ქირსეთუთას დოღურუ ვაიმარს.
ჯინჯიერი ნაწარმებეფი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- „იდეეფი კოჩიშობაშ ისტორიაშ ფილოსოფიაშოთ“.
ჯინჯიერი იდეეფი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- ადამიერი კონკრეტული სოციალური გარემოშ (ნაციაშ) ნორთი რე.
- ლიტერატურა დო, ედომუშამო, კულტურა მუკობუნაფილიე ორთაშობური დო სოციალურ გარემოშა: კლიმატშა, ნინაშა, ზნე-ჩვეულებეფშა, რინაშ წესშა, კონკრეტული ისტორიული პერიოდიშ სპეციფიკურ პიჯალეფშა.
- კოჩანიერობა, ინდივიდიშ შორო, მუკმურც ახალმორდუობაშ დო სირჩინუეშ ოკუჩხურეფც.
- „ორქოშ ოშწანურა“ მუმალც რე ოგორალი.
- ადამიერი, მუჭოთ შურდგუმილი სქჷლედი, ორთაშ კანონზომიერებეფც ოინალუ, მორო დოსქილადირი შურდგუმილი სქჷლედეფშე თის გჷთმაშხვანერენც გაღიერობა, ჯარალუობური ურთიერთობეფი დო ნინა, ნამუეფუთ წიმინდე ადამიერული სქჷლადაშ ფორმეფც წჷმმარინუანა.
- ისტორია ადამიერეფიშ ხეთ იქიმინუაფუ, ადამიერი ორთაშ ნძალეფიშ ნორთი დო გოგინძორაფა რე. თე ნძალეფი, გარემო პიჯალეფიშ სახეთ, გოლინას მუთმახვამილუანა ისტორიაშა დო კულტურაშა, მარა ჯარალუობური გოვითარაფა იშენი დინოხოლენი კანონზომიერებეფშა, კერძოთ, კულტურაშ უმოსი ორდოული ფორმეფიშ ემუშორაფაშა რე მუკობუნაფილი. ადამიერეფი ეთმიმუშორუანა დო აღმალიერენა წოხოლენი მოითჷრეფიშ გამოცდილებას.
- კულტურაშ ელემენტეფც შქას უშანულამაში ნინა რე.
- ადამიერეფიშ ჯარალუაშ დო კულტურაშ გოვითარაფა ვა ოინალუ მუთუნნერი ოეკონიე ღანკის, მაგალითო, სახენწჷფოშ დორსხუაფას. რე მიარე კათა, ნამუეფსუთ ვა უღუდეს სახენწჷფო, მარა ეშ გეშა შურო ვა რენა უბედურეფი.