ქოძირით წყუ ხასჷლაშო მარგალეფი

{{ინფოდაფა ეთნიკური ბუნა
|ბუნა      = მარგალეფი
|მახორობა = დოხოლ. 1000 000 ადამიერი
|სურათი      = [[Image:Tipy Mingreltsy. Types of Life The Mingrelians (1865) (A).jpg|290px|მარგალეფი, XIX ო.]]
|რეგიონი1    ={{GEO}}
|მახ1       = დოხოლ. 600 000
|სქო1       = <ref name="joshuaproject"/><br>
|რეგიონი2    = {{RUS}}
|მახ2       = 600
|სქო2       = 
|რეგიონი3    = 
|მახ3       = 
|სქო3       = 
|რეგიონი4    = 
|მახ4       = 
|სქო4       = 
|რეგიონი5    = 
|მახ5       = 
|სქო5       = 
|რეგიონი6    = 
|მახ6       = 
|სქო6       = 
|რეგიონი7    = 
|მახ7       = 
|სქო7       = 
|რეგიონი8    = 
|მახ8       = 
|სქო8       = 
|რეგიონი9    =
|მახ9       = 
|სქო9       = 
|რეგიონი10   = 
|მახ10      =
|სქო10      = 
|ნინეფი  =[[მარგალური ნინა|მარგალური]], [[ქორთული ნინა|ქორთული]]
|რელიგიეფი  = [[ქირსიანობა]]
|მოჯგირე ეთნიკური ბუნეფი = [[ლაზეფი]], [[შონეფი]]
|სქოლიო =
}}

'''მარგალეფი''' — საქორთუოს მახორუ ქორთუეფიში ეთნოგრაფიული ბუნა. კინოხ თინეფს უკებჷდეს ისტორიული [[კოლხეთიშ ომაფე|კოლხეთიშ]] ცენტრალური რაიონეფი დო გვალაშოწჷმოხონი, თეჟამს — [[რიონი|რიონიშ]], [[ხობწყარი|ხობწყარიშ]] დო [[ინგირწყარი|ინგირიშ]] ძგალეფი, კომპაქტურ ბუნეფო ოხორანდეს [[აფხაზეთიშ ავტონომიური რესპუბლიკა|აფხაზეთიშ]] ავტონომიურ რესპუბლიკაშ გეჸვენჯი რაიონეფს ([[გალიშ მუნიციპალიტეტი|გალი]], [[ოჩამჩირეშ მუნიციპალიტეტი|ოჩამჩირე]], [[სოხუმი]]). კინოხ [[ქორთუეფი|ქორთუეფწკუმა]], [[შონეფი|შონეფწკჷმა]] დო შხვეფწკჷმა ართო მარგალურ ტომეფქ აკადგინეს თეხანური საქორთუოშ ფორმირაფაშ ოსხირი. მარგალეფიშ დიდი ნორთი ჟირნინამი რე, თინეფი იჩიებუნა [[ქორთული ნინა|ქორთულ ნინაშა]] დო ირდღაშიან ჸოფა-რინას — თაშნეშე [[მარგალური ნინა|მარგალურ ნინაშა]], ნამუთ ქართველური ნინეფიშ ბუნას ორხველჷ. მარგალეფს ამდღარ დღაშა აფუნა ასქილადირი კულტურაშ დო ჸოფაშ ლოკალური მუშობურობეფი. თეჟამს საქორთუოშ 3 600 000 მახორუშე, მეხოლაფირო 800 000 მარგალ ეთნოსიშ  წჷმმარინაფალიე.

==ნინა==
მარგალეფს გარჩქუნა მუში ორაგადე [[ნინა]] - [[მარგალური ნინა]].
[[საქორთუო]]შ სახენწჷფო მარგალურ ნინას ვაჩინებულენს ნინათ დო ამდღა სახენწჷფოს ვა რე შიოლებერ მარგალურო საქვარუა. თიშ უმკუჯინუო, ნამდა მენცარობას მარგალურ მერჩქინელ რე ნინათ დო მარგალეფშკას ნანა ნინათ (mother tongue). [[იუნესკო]]შე მარგალურ რე მეკოროცხილ მადინაფუ ნინეფშა. 
მარგალეფშაკას XXI ოშწანურას ვამთმოხვადუ ვარა ჭირს თაობეფ შკას ნინაშ გინოჩამა. 
სახენწჷფოს დიოდღარო დომინირენს ქორთულ ნაციონალისტურ იდეაშ ნარატივეფ მარგალურ ნინაშ საკითხიშ გეშა. შხვადოშხვანერ, მარა არძა ართო აკმირაგადანს, ნამდა საბოლათ მარგალეფქ დუდი შიკინან ოკო მარგალურ ნინაშ სტატუსიშ დო რინაშ გარკვიებულ დონეშ იშო გამაღალება გავითარებაშე. მაგალითო: მერჩქინელ რე ნამდა მარგალურიშ რინა ქიანაშო მოღე რე, მარა მარგალს ვაუღუდას ოკო უფლება მარგალურო საქვარუაშ.
ვარდა: ოკო იგურუაფუდას სკოლას მარგალურ, მარა ვაგურუან მარგალურო
დო თაშ.

==საბზადი==
{{თარი|მარგალური საგესქუო}}
ტრადიციული მარგალური ოჭკომალეფი ნწარე დო ხვეიანი ოკაზმალით გიშმეგორუ. თეშ ბაძაძი თინა რე, ნამდა ჯვეშო, ლიბუ სუბტროპიკული ჰავაშ გეშა, [[მალარია]] უდიდაშ საფრთხეს მუწმარინუანდჷ სამარგალოშო დო თე რეგიონიშ მახორუეფქ დუდშენო ქიმიოგორეს, ნამდა დიდი მუდანობათ ზაფანაშ ხვარება ოშქურანჯი ლახარაშ გოვითარაფას მუდგაზმათიენ ხეს უჩალუნდჷ. საბოლოთ, ნწარე სუნელეფქ მარგალური საბზადიშ ტრადიციულ ატრიბუტო გინირთჷ.

მარგალური საბზადი მუდგაზმარენ ტიპიშ ოკაზმალს ირინუანს, ოსხირაშო, წაწიბელიშ სახეთ. ტრადიციული კერძეფს ორხველჷ [[ღუმუ]] (ხაშილი ლაიტიშ ნოცერი), [[სელეგინი]] (ციმუამი ჸვალი) დო ჭვილი ხორცი წარე სუნელწკჷმა (მაგალთო, [[აჯიკა|აჯიკაწკჷმა]]) ართო. ჟირი გჷშაკერძაფილი  კერძი - [[ელარჯი]] დო [[საცივი]] დღახუეფშო დო საპატიო სუმარეფშო იღოლამინუაფჷ. თე კერძეფი თელ საქორთუოს მარგალური საბზადიშ ტატალუათ იკოროცხუ. 

===ღვინეფი===

საქორთუოს 500–შე მეტი ბინეხიშ ჯიში ხარენს, ოდო 60 თინიფიშე [[სამარგალო|სამარგალოს]] ირდუ. თინეფშე არძაშე უმოს ჩინებულიე [[ოჯალეში|ოჯალეშიშ]] ჯიშიშ ჸურზენი, ნამუშეთ არძაშ უჯგუში [[ღვინი]] იბზადებაფუაფჷ; თენა რე გვერდო ჰამო ჭითა ღვინი ნამუსჷთ ტყარი ვარდიშ დაღარი შური დო ოშარშალაია ჭითა ფერი ახასიათენს.

XIX ოშწანურაშ მაჟირა გვერდის ოჯალეშიქ დახე ედომუშამო გეშალჷ. თი ბორჯიშახ ჸურზენი ბინეხის ვერდუდჷ, მუჭოთ ევროპას, ვარინ ჯაშ ჸალეფს, ტყარი ლიანეფიშ სახეთ; მოგვიანაფათ, თე ღვინშე მოთხუალაშ რდუალაქ  ოჯალეშიშ ეშალაფა გჷშეჭანუ (მარგალურო ზიტყვა „ოჯალეში“ „ჯაშ გჷმარდილს შანენს). საბედინეროთ, XIX ოშწანურაშ შქა პერიოდის, [[ფრანგეფი|ფრანგი]] [[აშილ მიურატი|აშილ მიურატიქ]], სამარგალოშ ეკონია თარიშ დაშ, სალომე [[სამარგალოშ თარეფი|დადიანიშ]] ქომონჯიქ, ქჷდიჭყჷ ოჯალეშიშ კულტურაშ ევროპული წესით დოჭყანაფა, მუთ მუშ გეშა ღვინიშ  წარმებაშ დო გოსაღაფაშ გეგმაშ ნორთის მუწმარინუანდჷ. თაშნე ოჯალეშიქ მეჭყოლიდაფას გინასქიდჷ დო თე ღვინი სამარგალოშ [[ცაგერიშ მუნიციპალიტეტი|ცაგერიშ]] დო [[მარტვილიშ მუნიციპალიტეტი|მარტვილიშ]] მუნიციპალიტეტეფს იბზადებაფუაფჷ. თე ღვინიშ წარმებაქ საქორთუოშ შხვა კუნთხუეფსჷთ გიფაჩჷ.

==მუსიკა==
[[File:Chonguri.jpg|thumb|ჩონგური]]
მარგალური ფოლკლორული მუსიკა მიარეხონარამი რე, დო თიში ზიტყვეფი მარგალური ნინაშა ისჷმაფუაფუ. ბირეფს მელანქოლიური ტემპი და სერდა ახასიათენს; მარგალეფს მიორჩქჷნა, ნამდა მუნეფიშ მუსიკა ირდოიანი ლჷმეფით ეჸვილირი დო გოღარტაკაფილი სამარგალოშ ტრაგიკულ ისტორიას ესახჷნს. მარგალური რომანტიკული ბირეფი შხირას ჩონგურიშ (ჯაშ ოთხსიმამი მიოგამალიშ) აკომპანიმენტით ირსულებაფუაფჷ.

==ფოტოგალერეა== 
<gallery>
ფაილი:Mingrelians (B).jpg|მარგალეფი ტრადიციულ მუკაქუნალს.
ფაილი:Mercier. Mingrelien (Asie). Auguste Wahlen. Moeurs, usages et costumes de tous les peuples du monde. 1843.jpg|მარგალი (1845-1847), Mercier.
ფაილი:Scènes, paysages, moeurs et costumes du Caucase dessinés d'aprés nature par le prince G. Gagarine.6.jpg|მარგალი ჟინოსქუა გ. გაგარინიშ ნახანტა.

</gallery>

== ლიტერატურა ==

* ჯომიდავა, ნიკოლოზ:'''3000 მეგრული გვარსახელი''' / [რედ.: ნაპოლეონ ლემონჯავა, ბადრი ცხადაძე] ; აფხაზ. რეგიონ. მეცნ. აკადემია - თბ., [[2000]].
* ჯოლოხავა, თამაზ:'''მეგრული ადათ-წესები, დღესასწაულები, სალოცავები''' : (ეთნოგრაფია ეკონ. ჭრილში) - თბ. : მეცნიერება, [[2004]].
* ლობჟანიძე, რაჟდენ:'''მეგრული სამზარეულო''' / [რედ.: ტარიელ ქუთელია] - თბ. : რაეო, [[2004]].
* [http://burusi.wordpress.com/2009/05/05/tengiz-verulava-samegrelos-etimologia/ თენგიზ ვერულავა – “სამეგრელოს ეტიმოლოგია”]

=რესურსეფი ინტერნეტის=
{{commonscat|Mingrelians}}
* [http://burusi.wordpress.com/history/megrelians/ სამეგრელო]

[[კატეგორია:ქორთუეფი]]
[[კატეგორია:ეთნოგრაფია]]
[[კატეგორია:მოსოფელიშ კათეფი]]