მოსოფელიშ ისტორია

ვიკიპედიაშე
„ართამი ისტორია“ თე სტატიაშა გინმურს. შხვა შანულობაშო ქძ. ართამი ისტორია (მიარეშანულამი).
მოსოფელიშ მახორობა, ჯვ. წ. 10,000 წანაშე 2023  წანაშახ, 2100  წანაშახ პროექციათ[1]

მოსოფელიშ ისტორია — კოჩიშობაშ ჯარალუაშ გოვითარაფაშ პროცესი, ნამუშოთ დჷმახასიათებელი რე კანონზჷმიერალა, ნამუთ წუმორჩქინდუ არძა კათაშ ისტორიას. მოსოფელიშ ისტორიული პროცესი იჭყაფუ კოჩიშობაშ ჯარალუაშ გოჭყაფათ დო ართამი გინორთელი მუშობურობეფიშ მეჯინათ პიჯობურო ირთუ ქრონოლოგიური პერიოდეფო.

კანკალეშა მოსოფელიშ ისტორია ისჷმებუ ზოხოიან ქიანეფიშ ვარ-და მუშობურობეფიშ მოღვენი დო ელაზჷმაფათ გოკილერი ცივილიზაციაშ ისტორიაშ მეჯინათ. პრუსიალი ისტორიოგრაფი ლეოპოლდ ფონ რანკე თეშ გეშა ეთმეშანენდჷ: „ზოხოიანი კათეფიშ ისტორიაშ მენარკო შაყარუა მუთუნნერ მოსოფელიშ ისტორიას ვაკადგინანს, თიშ გეშა, ნამჷ-და თინა მიოდინუანდჷ თოლწონუაშსე მეკონეფიშ ურთიართრსხუს. მუჭოთ მენცარობაშო მოსოფელიშ ისტორიაშ ეშაჩინებუ რე ზუსტას თე ურთიართრსხუშ გაგება, კაბეტი მოლინეფიშ ულაშ გოვითარაფაშ ძირაფა, ნამუშათ რე მერსხილი არძა კათა მართუნა თისჷნ. თეჯგურა ართობურობა რენ, თენა თოლნოთე რე.

კოჩიშობაშ ისტორიული გოვითარაფა ირეალიზებუ ჟირ მოხუჯათ: მეგოარფეფიშ დო გეგორაფეფიშ ათოჸუნელი ძინაშ რზათ, თაშნეშე ხარისხამი ბიჯგეფიშ ვარ-და რევოლუციაშ რზათ, ეპოქეფიშ აკმადგინალ მატერიალურ დო შურიელ ევოლუციას.

ოფუტე მეურნალაშ (ნეოლითური) რევოლუციაქ მიღჷ ცივილიზაციაშ გოვითარაფა, ანუ დოხორელი ჯარალუეფი, ნამუეფქჷთ გეგია რინაშ წესიშე გეგნორთეს (მეჩხოლარა დო შაყარუალა) დიხასაქვარუაშა. თე ჯვეშ ცივილიზაციეფს გჷმოგონელქ იჸუ ჭარალუაქ, ნამუშით შილებუანქ იჸუ მატერიალურ მოღელეფით რჩქინაშ გინოჩამაქ გამნარყიშე გამნარყიშა. თექ ბიჯგი მეჩჷ ანდაჸურენი ხერეჭუაშ გოვითარაფას, ხანდაშ დორთუალას დო ჯარალუაშ დოხორუას კლასეფიშ მეჯინათ.

სქოლიო[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

  1. (11 July 2023) „Population Growth“. Our World in Data.