ჩინეთიშ დიდი კიდალა
ჩინეთიშ დიდ კიდალა — (გომარტ. ჩინ.: 万里长城; ტრად. ჩინ.: 萬里長城; -- ვანლი ჩან’ჩენ; შანენს: "10,000 ლიშ სიგირძაშ კიდალა") არქიტექტურაშ უდიდაში მონუმენტი რე. ეკიდილი რე ოორუე ჩინეთის 6350 კილომეტრიშ მანგას. ბადალინიშ ნორთის ინა გვალო ხოლოს რე პეკინწკჷმა.
ისტორია
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]პირველი კიდალაშ ეგაფაქ ქირსეშ დაბადებაშახ მასუმა ოშწანურას, იმპერატორ ცინ ში-ხუანდიშ(ცინიშ დინასტია) მანჯღვერობაშ ბორჯის, ,,მალჷმარ სახენწჷფოეფიშ" (475-221 წანეფ ქირსეშ დაბადებაშახ) ბორჯის დიჭყჷ, დუთხილუდესკო სახენწჷფო გილმავენჯ კათაშე ჰუნეფშე. თე კიდანჯალას თიმწკჷმაიან ჩინეთის მახორობაშ ნოხუთარ ნორთიქ, დოხოლაფირო მილიონქ ადამიერქ მიშეღ თია.
თე კიდალას ოკო უთხილუდუკო ჩინარეფი ბარბაროსეფიშ მუშაციმეფშე. კიდალას ზუსტას ოკო დუფიქსირებუდუკო ჩინური ცივილიზაციაშ თანჯეფი. თენა უციო რდჷ ართიან იმპერიაშ კონსოლიდაციაშო. ხანიშ დინასტიაშ მართუალაშ პერიოდის(ქირსეშ დაბადებაშახ 206 წანაშე ქირსეშ დაბადებაშე 220 წანაშახ.) კიდალა ხოლო უმოსო დაგინძარეს ბჟადალშე დუნხუანშახ. ათე კიდალას საგუშაგო ჸორშეფი ხოლო უღუდჷ, გჷშაკერძაფილო ტიოზიშ (უდაბნო) დინოხოლე, დუთხილუდესკო ოვაჭარე ქარავანეფი შხვადოშხვა კათაშ გენთხაფეფშე. თი კიდალაშ დიდ ნორთიქ, ნამუთ ასე ხოლო ჯგირო რე მუკოჩუალირი, მინიშ დინასტიაშ(1368—1644) ბორჯის რე ეკიდილი. თე ბორჯიშ ოკიდალი მოღე ანგურა დო ქუაშ ბლოკეფი რე, ნამუთ კონსტრუქციას უმოსო ამანგარენს. მინიშ მანჯღვერობაშ ბორჯის კჷდალაქ უმოსო დეგინძარჷ ბჟაიოლშე ბჟადალშახ, შანხაიგუანშე წვანე ზუღაშ ბოხაიშ ძგალეფშახ. იუმენგუანშე ასეიან პროვინცია განსუშახ დო სინცზიან-უიღურეფიშ ავტონომიურ რაიონშახ.
კიდალაშ აკოცჷმა დო რესტავრაცია
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]მანჯურიალეფიშ ცინიშ დინასტია (1644—1911), ნამუქჷთ გეჭოფჷ კიდალა უ სან გუიაშ მოხვარათ, დიდო ვაფირქენდჷ კიდალაშ გოფართოაფაშენ. ცინიშ სუმ ოშწანურამ მართუალაშ ბორჯის კიდალაქ ჭიე-ჭიეთ აკოციუ. ხვალე თიშ ჭიჭე ნორთი რე პეკინ დო ბადალინიშ რაიონს ჯგირო მუკოსქილადირი. ინა "ნანანოღაშ ხობაშ" როლს ლაჸაფენდჷ. 1899 წანას ამერიკულ გაზეთეფქ ხონარ ქიგიჸოთეს, ითამ კიდალას აბანს დუთირანანია დო მუშ აბანს მახინწალიშ რელსეფს გიოგანანია. 1984 წანას დენ-სიაოპინიშ ინიციატივათ დიჭყეს ჩინეთიშ დი კიდალაშ რესტავრაციაშ პროგრამა, ნამუსჷთ დოფინანსაფა ჩინურ დო ურცხოურ კომპანიეფშე დო კერძო პიჯეფშე უღუდჷ. თის ხოლო ოკო გუჩათ გური, მუჭო მინგინიშ რეგიონს, შანსიშ ხუს, ქიანაშ ოორუე-ბჟადალიშ 60 კილომეტრამი ნორთი კიდალაშ აქტიურ ეროზიას განიცადენს. თეში ბაძაძი ჩინეთიშ მეურნობაშ ინტენსიური გოვითარაფა რე, ნამუქჷთ 1950 წანაშე დიჭყჷ დო ათექ დიხაშთუდონი წყარეფი გასქირუ. კიდალაშ 40 კილომეტრიშე უმოს ნორთიქ უკვე აკოციუ დო ხვალე 10 კილომეტრი გერე მუშ ააბანს. კანკალე აბანს კჷდალაშ სიმაღალაქ უმოსო დეჭიჭარჷ ხუთშე ჟირ მეტრაშახ.
ქოძირით თაშნეშე
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- იუნესკოშ მოსოფელიშ მონძალაშ ობიექტეფი ჩინეთის
- მოსოფელიშ მონძალაშ ობიექტეფიშ ერკებული აზიას დო ოკიანეთის
რესურსეფი ინტერნეტის
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- Great Wall of China Society Archived 2010-01-31 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine. ჩინური
- UNESCO World Heritage Centre profile
- Enthusiast/scholar website ჩინური
- International Friends of the Great Wall Archived 2009-02-17 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
|
ათე სტატია მერკე რე. თქვა შეგილებუნა ქიმეხვარათ ვიკიპედიას დო გაგშათინათ დო გახვეიანათინ. |