ძუკუ ლოლუა

ძუკუ ლოლუა — (დ. 1877 წ. 8 პირელი, ხობიშ რაიონიშ ოფუტე ქვალონი — ღ. 1924 წ. ქართი) — ლოტბარი, მობირე.

დებადჷ 1877 წანაშ 8 პირელს, ხობიშ რაიონიშ ოფუტე ქვალონს, ჟინოსქუაშ ფანიას. მუმაქ, ბახვა ლოლუაქ სქირიშ ერჩქინაშე ჟირ თუთაშ დუდს დოღურჷ. ქოდასქიდჷ ჩილქ დო ხუთ სქუაქ: სუმი ოსურსქუაქ დო ჟირ ქომოლსქუაქ. ძუკუშ ნანა — ჟინოსქუა ჭამჭალა ჩიქვანიძე — თი კუნთხუს შინელი მეჩონგურე, მობირე დო მანგარალი ჸოფე. წინგიერ ოსურქ სქუალეფს ჭარუა, ბირა დო ჩონგურიშ მეგამა ქოდაგურუ. უნჩაშ დაშ, უსარსანი ლოლუაშ გათხუალაშ უკული, ფანიაქ ფუთშა გეგნიხორჷ. ფანიას ძიუთ გითმუღუდჷ დუდი დო ძუკუშ გურაფაშო დასაბაღი აღლაკი ვა რდჷ. ჭიჭე ძუკუ იშო ოხვარუდჷ ფანიას — ვით წანერქ რკინაშარაშ ორსანტიეს შაგირდო ქოდიჭყჷ მუშობა. ლოლუეფიშ ფანიაქ ჭიი-ჭიეთ მიჭყანიერჷ - ფუთის დორხველი ხორუა ხოლო გაგმინწყიის.

1888 წანას ძუკუ ბათუმს, ფაფრიკეფს მუშენდჷ, სოდეთ ჟირხოლო კუჩხიშ კითეფქ დეღამაკჷ. 1891 წანას ძუკუ ლოლუა გურია-სამარგალოშ ეპისკოპოსშა, გრიგოლ დადიანშა მიდეჸონეს დავითნიშ დაგურაფუშა. თი ბორჯის თექ რდეს გიშნაგორა ოხვამეშ მაბირეეფი: ანტონ დუმბაძე, დიმიტრი ჭალაგანიძე, გახა ჩიქოვანი, ალექსანდრე მგელაძე, ჯიმალეფი კონტრიძეეფი, დავით ჯინჭარაძე; დიაკონეფი: კალისტრატე სალაძე, სერაპიონ კალანდაძე დო შხვეფი. 1892 წანას ეპისკოპოსიქ ძუკუ ოოხვამე წინგობუაშ დო ბირაშ დაგურაფალო ხობიშ მონასტერშა, ბერმალაზონ დავით ჯაშშა გოუტუ. მონასტერს ამშვი თუთაშ დორინაშ უკული „ოსქვებური მონჭობუაშ“ მოწმობუათ ძუკუქ ფუთიშ ოკათედრე ოხიდას „პონომარო“ ქენირიცხჷ.

1893 წანას ძუკუ, მონასტერიშ ხარჯით, ახალი ათონიშ მონასტერშა მიდაჯღონეს ჯვეში სლავურ ნინაშ დაგურაფუშა. ვითოსუმ თუთაშ გურაფაშ უკული „გოფშა მონჭობუაშ“ მოწმობუათ ხეგოსქვამაფილ ძუკუქ ფუთშა დიირთჷ. 1894 ეპისკოპოსიქ თინა დიო კოკის, უკულ ჭალადიდს ქოდარინუ მედავითნეთ. თე ოფუტეეფს რინაშ ბორჯის ძუკუ ოკვირუდჷ კუნთხუშ წესი დო ანგარიას, გურაფულენდჷ კათურ ბირეფს. თეშ გეშა ბრელს გილეშჷ დო კათური ობირეშეფს მითმირჩქილუანდჷ. თის მუშ გიმაწურაფალეფო დიმიტრი ჭალაგანიძე დო მანუჩარ დგებუაძე მიორჩქუდჷ. გიშაკერზაფილი რჩქილაშ დო სქვამი ხონარიშ მაღვენჯი ძუკუს მალას გოუოლჷ ჯოხოქ დო თიშ უმუშო ნოდის ვაკოკათუნდეს: თინა მერეთი ჭიფეს ეუძახანდჷ ჸვანაშ ობირეშის. 1895 წანას ძუკუქ ფუთიშ ოეპარქიე სკოლას ქოდიჭყჷ მუშობა ოოხვამე ბირაშ მაგურაფალო. 1896 წანას ქუთეში ქომოურჩქილუ სანდრო კავსაძეშ ბუნას, ნამუქუთ ძუკუშ ქვერსემი მოწონა გიმიჭანუ. ათე კონცერტიქ მეჩჷ სტიმული ძუკუ ლოლუას მუშიბუნაშ დარსხუაფალო: 1897 წანაშ 28 ფურთუთას ძუკუქ 24 კოჩიშე აკორინელი ბუნა გეგშეჸონჷ ქუთეშიშ თეატრიშ სცენაშა, მარა უფარობაშ გეშა მალას გაკოცუ. თეშ უმკუჯინუო, ძუკუ მუშ მაბირეეფწკჷმა ართო ქვერსემ ჭყანას მუკმალიენდჷ ბირეფიშ აკონწყუალა-მოფაჩუას, გილეშჷ ოფუტეშე ოფუტეშა, შაყარანდჷ მობირეეფს, ნამნეფსით ერუანული არხამაშ მუკოლუაფა დო მინჯობუას გითმიოწურუანდჷ.

1899 წანას ძუკუ ლოლუას უნელი უბადობაქ ქოგიოტირხჷ დუც: ქუთეშის მოხვალამირი გოხონარაფილი ჩხუპიშ მაკათურალაშ გეშა, სოდეთ კოჩიქ ხოლო ღურუნ, დოხვილეს დო 8 წანა ქიმუსარჯელეს. 1904 წანას ოხვილაშეშე გოუტეს დო შალვა დადიანიშ დაქ, მაშო ანჩაბაძექ, სოხუმშა ქიჭანუ ბუნაშ დარსხუაფშა. მარაშინათუთას 80 კოჩი ქორდჷ შაყარელი. ჟაშხაშ მოხ, ბუნა ირ დღას იშაყარუდჷ დო მეცადინენდჷ, თიშ უმკუჯინუო, ნამდა არძა მოეღებეეფი ორდეს დო ხეშქირა მითინს ვერზიებუდჷნ. ბუნა სცენაშა გიშაულარო ოხვილუდჷ მჷკაქუნალს. მაშოქ ქიმიხვარუ ვაჭარეფი - ჯიმალეფი ფილიპე დო ნიკიფორე ერქომაიშვილეფი, აფხაზა ვაჭარი ბადრი ანუა დო ბახვა გაბუნია. 1904 წანაშ 25 ეკენიას სამშე თოფურიაშ ჸუდეს, სოდეთ ბუნა მეცადინენდჷნ, მაართა კონცერტიქ გაკინწყუ. თე ბუნაშ მაკათურეფი რდეს უკულნე შინელი ლოტბარეფი: კიწი გეგეჭკორი, კირილე პაჭკორია, ვანო კოზმავა, მაქსიმე ანუა, ძღიკი ძიაფშიფა, რემა შელეგია.

თინეფი არსულენდეს ქორთულ, მარგალურ დო აფხაზურ ობირეშეფს, მიოგანდეს აფხაზურ ინსტრუმენტეფს - აფხიარცას, აჭარპანს, აიუმას... 1910-1911 წანეფს ბუნაშ რეპერტუარქ გვარიანო გიიფშჷ - ხალიწერქ იჸუ იმერულ, გურულ დო შონურ ობირეშეფქ დო ბუნაშ ჯოხოთ ქოგიადჷ „ბჟადაალი საქორთუოშ ოკათე მობირეეფიშ ბუნა“. 1914 წანას ძუკუ ლოლუაშ ბუნაქ დიდი ოკონცერტე შარობუა მანწყუ ბჟადაალ საქორთუოშ ნოღეფს: ბათუმს, ფუთის, ქუთეშის, ჭიათურას, ზესტაფონს, საჩხერეს. რჩქინელიე, ნამუდა აკაკი წერეთელს ძუკუ ლოლუაშ ბუნა მუშ იუბილეშა მეუჭანუაფჷ. თექ სცენას ართიანწკჷმა ქომოხვადეს ბჟაეიოლ დო ბჟადაალ საქორთუოშ ლოტბარეფქ: სანდრო კავსაძე დო ძუკუ ლოლუაქ. 1917 წანაშ 26 მარაშინათუთას ძუკუ ლოლუაშ ბუნაქ ქართის გაგმანწყუ კონცერტი. 1919 წანას ძუკუ ლოლუაქ, ძალამ გვიანო, 42 წანერ რდჷნ თეშ დაშა ჩიქოვანი ქომიჸონჷ ჩილო დო კინე ფუთშა გინილჷ დარინუშა. 1921 წანას ძუკუქ ბჟადაალ საქორთუოშ ოკათე ბუნეფიშ ინსტრუქტორო იჸუ დორინაფილქ. 1923 წანას ძუკუ ლოლუაქ ჭარუეფიშ სხუნუშ ქუთეშიშ გჷნართიშ ნოთხირო ქუთეშიშ ბუნა ქჷდარსხუ. 1924 მესის თე ბუნაქ ქართიშა მიდართჷ სანდრო კავსაძეშ იუბილეშ ონჯუას ქოკათაფუდჷკონ. მეულა დო ხათე ძუკუქ გლახათ გინირთჷ, მუშ გეშათ ბუნაქ კონცერტის თიშ უმუშო გიშელჷ. ექიმეფქ ტიფიშ დიაგნოზი ქოგეუშქვეს. თიმ წანაშ 9 მარაშინათუთას ძუკუ ლოლუაქ დოღურჷ. თინა ვერაშ საფულას დონთხორეს, სოჸურეშეთ 1958 წ. ფუთშა იჸუ გინოსვანჯაფილქ.

გალენი რცხუეფი

ქ. ფოთის ფოლკლორი, სოფიო ჭაჭია. 2009^{[ღურელი რსხილი]}
ძუკუ ლოლუა on ქართიშ სახენწჷფო კონსერვატორიაწკუმა რსხუაფილი ტრადიციული მიარეხონარუაშ რკვიებაშ ოერეფოშქარე ცენტრი ((ქორთ.))
ძუკუ ლოლუა on .::მარგალურ მედია::. მარგალურ მედიაშ გალერეა ((ქორთ.))
საქართველოს ფოლკლორის სახელმწიფო ცენტრი, მუსიკა: მომღერლები, ლოტბარები (ქორთ.)