ქოძირით წყუ ხასჷლაშო გაგრა

<center>[[File:Stop hand.svg|40პქ]] {{აბრ|საქორთუოშ ოკუპირაფილი ნოღა|საქორთუოშ კანონდვალუათ, თე ტერიტორია რუსეთიშ ფედერაციაშით რე ოკუპირაფილი.}}</center>
{{ინფოდაფა დოხორინი
|სტატუსი = ნოღა
|მარგალური ჯოხო = გაგრა
|ოდაბადური ჯოხო  = Гагра
|ქიანა = საქორთუო
|დუდალაშ თუდო = 
|პანორამა = Gagra.jpg
|პანორამაშ სიგანა = 
|მუკნაჭარა = გაგრაშ წყარპიჯი
|შილა                = 
|შილმუკნაჭ           = 
|გერბი               = 
|გერბმუკნაჭ          = 
|გერბიშ სიგანა       = 
|შილაშ სიგანა        = 
|ჩარჩო              = 
|ქიანაშ რუკა2 = 
|ქიანაშ რუკაშ ზჷმა2 = 
|მუკნაჭარა2 = 
 |lat_dir = N |lat_deg = 43 |lat_min = 19 |lat_sec = 
 |lon_dir = E |lon_deg = 40 |lon_min = 15 |lon_sec = 
 |CoordAddon = type:city(40361)_region:
 |CoordScale = 
|ქიანაშ რუკაშ ზჷმა = 300
|ქიანაშ რუკა = 
|რეგიონიშ რუკაშ ზჷმა = 300
|რეგიონიშ რუკა = 
|რაიონიშ რუკაშ ზჷმა = 300
|რეგიონიშ ტიპი        = ავტონომიური რესპუბლიკა
|რეგიონი              = აფხაზეთიშ ავტონომიური რესპუბლიკა
|რეგიონი ცხირს        = აფხაზეთიშ არ
|დინოხოლენი დორთუალა =
|რაიონიშ ტიპი         = მუნიციპალიტეტი
|რაიონი               = გაგრაშ მუნიციპალიტეტი
|მადუდეშ ტიპი        = ნოღაშ მერი
|მადუდე                  = 
|დორსხუაფაშ თარიღი      = 
|მაართა შინუა       =  1308
|წოხოლენი ჯოხოეფი       = 
|სტატუსი-შე              = 
|ფართობი                 = 
|სიმაღალაშ ტიპი=
|დოხორინიშ ცენტრიშ სიმაღალა=
|კლიმატი =
|ოფიციალური ნინა =
|მახორობა              = 24 061
|ეჭარუაშ წანა           = 1989
|მეჭედალა              = 
|აგლომერაცია           = 
|ერუანული აკოდგინალუა = 
|ორწუმობური აკოდგინალუა =
|ეთნოქორონიმი =
|ბორჯიშ ორტყაფუ = +3
|DST = 
|ოტელეფონე კოდი = +995 443<ref>[http://silknet.com/storage/uploads/wysiwyg/file/kodebi.pdf საქართველოს სატელეფონო კოდები — „სილქნეტი“]</ref>
|ოფოსტე ინდექსი = 6700<ref>[http://georgianpost.ge/index.php?page=101&lang=geo საქართველოს საფოსტო ინდექსები — „საქართველოს ფოსტა“]</ref>
|ოავტომობილე კოდი = 
|საიტი = 
|კატეგორია ვიკიოწკარუეს = Gagra
|add1n= 
|add1=
}}
'''გაგრა''' — ნოღა [[საქორთუო]]ს, [[აფხაზეთიშ ავტონომიური რესპუბლიკა]]შ [[გაგრაშ მუნიციპალიტეტი]]შ ცენტრი. იფაჩუ 5 კილომეტრის [[უჩა ზუღა]]შ ოორუე-ბჟაეიოლ წყარპიჯიშე. ნოღაშ სტატუსით რგებაფულენს 1933 წანაშე. მუშ სუბტროპიკული კლიმატიშ ჭყოლოფათ, გაგრა რდჷ პოპულარული კურორტი [[რუსეთიშ იმპერია]]შ დო [[სხუნუეფიშ სოციალისტური რესპუბლიკეფი რსხუ]]შ ბორჯეფს. რე ჩინებული ბალნეოლოგიური კურორტი. 1989 წანას, გაგრაშ მახორობა რდჷ 26,636 კოჩი. გაგრას რე ონიშოლი დო რკინაშშარაშ ვაგზალი. 1992-93 წანეფიშ აფხაზეთიშ კონფლიქტიშ ბორჯის მოხვადჷ [[ქორთუეფი]]შ ეთნიკურ წიმინდუაქ.

გაგრა იდვალუაფუ აფხაზეთიშ რეგიონიშ ბჟადალ მუხურს დო წყარმალუ [[ფსოუ]] რთჷნს [[კრასნოდარიშ აკანი|კრასნოდარიშ აკანშე]] (რუსეთიშ ფედერაცია).

== ეტიმოლოგია ==
ქორთუ  მენცარეფიშ მეჯინათ, გაგრაშ ეტიმოლოგია მოურს „გაკრაშე“ დო [[შონური ნინა|შონურო]] „ნეძის“ ჯოხო. აფხაზი მენცარიშ, ვ.კვარჭიაშ მეჯინათ, გაგრა წყარპიჯის ჯოხო აფხაზურო (ჯვეშ რუკეფს გაგრა შინელი რე, მუჭოთ კაკკარა, კაკარი).

== ისტორია ==
ნოღა დუდშე ბერძენული კოლონია რდჷ დო ტრიგლიტი (Triglite) ჯოხოდჷ. თექ [[კოლხეთიშ ომაფე|კოლხაშ ომაფეშ]] კათაწკჷმა ართო [[ბერძენეფი]] ხოლო ოხორანდეს. ჯვ.წ. I ოშწანურას გაგრაქ [[პონტოშ იმპერია]]შ ხეშა გინილჷ, სოიშახ თის [[რომიშ იმპერია]] ეჭოფუნდუნ. რომიშ იმპერიაშა მიშულაშ უკული, ნოღას ნიტიკაქ (Nitica) ქიგიადუ. გეოგრაფიული დვალაფაშ გეშა რომალეფქ ნოღას ფორტიფიკაციეფი გეუკჷდეს, ნამუეფსჷთ გიანთხუდეს [[გოთეფი]] დო შხვა ბარბაროსი კათეფი. რომიშ იმპერიაშ დონთხაფაშ უკული, ნოღაქ გინილჷ [[ბიზანტიაშ იმპერია]]შ ხეშა. IX ოშწანურას შხვა აფხაზურ ტერიტორიეფწკჷმა ართო, ნოღა [[იმერეთიშ ომაფე]]ქ ქჷდეკჷნ. მალას გაგრაქ ოვაჭარებელ ცენტრო გინირთჷ. ჯოხო გაგრაქ მაართათ პიეტრო ვისკონტიშ რუკას, 1308 წანას გორჩქინდჷ. თი რუკა ასე სან-მარკოშ ბიბლიოთეკას რე ჩუალირი. ნოღას [[გენუარეფი|გენუარეფქ]] ოვაჭრებელი ფაქტორიეფი, „სანტა-სოფია“ დო „პიცუნდო“ ქჷდარსხეს.

XVI ოშწანურას გენუარეფი დო [[ვენეციარეფი]] [[უჩა ზუღა]]შ პიჯიშე [[ოსმალეფი|ოსმალეფქ]] გეგნორაჸეს.

XVIII ოშწანურაშე ონიშოლი ვანჭარეფქ ქჷდიტეს დო თინეფიშ აბანი მეკობრეეფქ ქჷდეკჷნეს. ფშხირას არაგუდეს ართიანს [[აბაზგეფი]] დო [[საძეფი]].

== გაგრა რუსეთიშ იმპერიაშ ბორჯის ==
[[ფაილი:Oldenburg palace.jpg|thumb|200px|ოლდენბურგიშ დოხორე]]
[[ფაილი:Gagry.jpg|thumb|200px|გაგრაშ ონიშოლი მეხ. 1905-15 წანეფს]]
1801 წანას ბჟაეიოლ [[საქორთუო]] რუსეთიქ ქიმკირსხჷ. აფხაზეთიშ თარიშ თხუალათ [[სოხუმი]]შ ჯიხა რუსულ ფლოტიქ ქჷდეკჷნჷ. აფხაზეთიქ, [[ინგირწყარი|ინგირიშე]] [[ზუფუ|ბზიფიშა]] რუსეთიშ ნორთო გჷნირთჷ. თარო საფარ-ბეი შერვაშიძე (ჩაჩბა) ქჷდარინეს, მარა მორჩილ აფხაზეთიქ, [[ზუფუ|ბზიფიშე]] ხოსტაშა, ნამუშ ნორთი რდჷ გაგრა, საფარ-ბეი ვაღიარჷ დო 20 წანას დუდიშულო ქჷდოსქჷდჷ.

თე პერიოდეფს გაგრა გლახა კლიმატურ პიჯალეფს რდჷ. ჯიხა-ნოღაშ მუკი-მუკის ოლონტყეშეეფი რდჷ, ნამუთ მალარიაშ გოფაჩუას უნწყჷნდჷ ხეს. 1841 წანას ტყაშ ჭკჷრუა დო ოლონტყეშეშ სქჷრაფა ქჷდიჭყეს. [[ყირიმიშ ლჷმა]]შ ბორჯის ნოღა აფეთქეს [[ფრანგეფი]]შ ესკადრილიაშ შიშით. ლჷმაშ თებაშ უკული რუსეფქ კჷნ დირთეს დო ჯიხა კჷნ გეკჷდეს.

[[XIX ოშწანურა]]შ 60-იან წანეფშე გაგრა მოკვანწილი ნოღა რე.

1817-78 წანეფიშ რუსეთი-თურქეთიშ ლჷმაშ ბორჯის ნოღა თურქეფქ გეჭოფეს დო თაქიანი მახორუეფი [[თურქეთი|თურქეთშა]] გეგნახორეს.

XIX ოშწანურაშ ეკონიაშე თაქ ოკურორტე ეკიდუეფქ ქჷდიჭყჷ. 1911 წანაშო გაგრას ელიტარული კურორტიშ სტატუსი უღუდჷ დო თაქ მასვანჯებუშა [[ევროპა]]შ ქიანეფშე ხოლო მიშეს.

== სხუნუეფიშ ნწყილობა ==
[[ფაილი:View of new Gagra.jpg|thumb|180px|ახალი გაგრა]]
1921 წანაშ [[ფურთუთა]]შე გაგრაქ ჭითა არმიაშ ხეშა გინილჷ. 30-იან წანეფშე გაგრა თელ წანაშ კურორტი რე, [[ვლადიმერ ლენინი]]შ ინიციატივათ. 
[[მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმა]]შ ბორჯის გაგრაშ არძა სანატორიუმი ოურდუმე ჰოსპიტალო გინაშქვეს. ლჷმაშ უკული ნოღა გაახალეს. თაქ ქოძირეს თერმულ-მინერალური წყარი დო ბალნეოლოგიური კურორტი გეკჷდეს.

== რესურსეფი ინტერნეტის ==
* [http://burusi.wordpress.com/2009/10/17/gagra-old-photo/ ჯვეში გაგრაშ ფოტოეფი ვებ-ხასჷლას "ბურუსი"]
* [http://www.fcgagra.ge/geo/index.php ოკუჩხბურთე კლუბიშ — "გაგრაშ" ვებ–ხასჷლა]

== სქოლიო ==
{{reflist}}

{{საქორთუოშ ნოღეფი}}

[[კატეგორია:აფხაზეთიშ ავტონომიური რესპუბლიკაშ ნოღეფი]]
[[კატეგორია:საქორთუოშ ნოღეფი]]
[[კატეგორია:უჩაზუღაპიჯიშ ნოღეფი]]