ქოძირით წყუ ხასჷლაშო ევროპაშ რსხუ

{{ინფოდაფა ევროპაშ რსხუ}}
'''ევროპაშ რსხუ''' ([[ინგლისური ნინა|''ინგლისურო'']] - '''European Union''', [[ფრანგული ნინა|''ფრანგულო'']] - '''Union européenne'''), კუნტარაფილო ''ევრორსხუ'' — [[ევროპა|ევროპაშ]] სახენწჷფოეფიშ შხუ პოლიტიკური დო ეკონომიკური გოართოიანაფა, [[1993]] წანაშახ [[ევროპული წორომაჸალობა]] ([[ინგლისური ნინა|''ინგლისურო'']] - '''European Community''', [[ფრანგული ნინა|''ფრანგულო'']] - '''Communauté européenne''') ჯოხოდჷ. ორგანიზაციაშ მაკათური რე ევროპაშ 27 სახენწჷფო, ნამუეფიშ ედომუშამი ფართობი 3 892 ვითოში კვ. კმ რე, მახორობა - 455 მლნ. ართობური ერუანული პროდუქტიშ დო გალენური ვაჭარუაშ მასშტაბეფით ევროპაშ რსხუ გჷწმულუანს [[ააშ|ააშ-ს]] დო [[იაპონია]]ს.

== ევრორსხუშ დორსხუაფა ==

ევროპაშ ტერიტორიას, ევრორსხუშ მასშტაბეფიშ მანგური ართოიანი სახენწჷფოეფი რდჷ: [[ბჟადალი რომიშ იმპერია]], [[ფრანკეფიშ სახენწჷფო]], [[საღორონთო რომიშ იმპერია]]. ულირი ვითოშწანურეფიშ გოძვენას ევროპა დორთილი რდჷ, მარა თიშ გოართოიანაფაშ გეშა იდეა ირო რდჷ. ამერიკული რევოლუციაშ უკული გორჩქინდჷ იდეაქ ''ევროპაშ აკოართაფილი შტატეფიშ'' გეშა, ნამუქჷთ ხეახალშო გორჩქინდჷ მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმაშ უკული.

მა-20 ოშწანურაშ მაართა გვერდის ევროპაქ ჟირი მოსოფელიშ ლჷმა გეგნიღჷ, მუქჷთ არძა ქიანას ქჷდიტუ ნოქური - ქეკიდინუ ვითობათ მილიონიშ შური, მოჯალაგერი ნოღეფი, აკოცჷმილი ეკონომიკა, მოლასირი კომუნიკაციეფი. ევროპაშ სახენწჷფოეფქ დიჭყეს შარეფიშ გორუა მუმალს რჩქალ რინაშ გარანტიეფშო. თინეფქ ჭიი-ჭიეთ დოგორეს ართოიანალაშ დო მეჭედას წორომოხანდალაშ იდეა დო ქჷგიოდირთეს პრინციპულ პოლიტიკას, ნამუშ ღანკი ეკონომიკური დო პოლიტიკური ინტეგრაცია, თინჩალა დო უშქურანჯობა რდჷ.

დოდგინელი ღანკეფიშ ეჸონაფაშ შარას [[ევროპა|ევროპაშ]] სახენწჷფოეფქ ქეშილებეს ხასჷლას ალულუაფუდესკო სერიოზულ კრიზისეფი დო აკმაბორკალ ფაქტორეფშა. ევრორსხუშ დუდ მეჭირინდაფათ შილებე იკოროცხას ხანგინძე თინჩალაშ უნარღელჸოფაქ მაკათურ ქიანეფ შქას, ნამუეფით რდეს ინოჸუნაფილეფი შხვადოშხვა აკოანჯარაფილ კონფლიქტეფშან დო დემოკრატიული აპიჯაფა, ნამუშ მოხვარათ ეიჸონაფუაფუ საართო ღანკეფი.

== ევრორსხუშ ლეგალური ოსხირი ==

ევროპაშ რსხუ ეგაფილი რე ევროპული წორომაჸალობაშ ურთიართალეფიშ თელი ართობურალაშ ოსხირშა:

* [[ქუანოშქერიშ დო ბულათიშ ევროპული გოართოიანაფა]] - 1951 წანას თე ორგანიზაციაშე დიჭყჷ ევროპაშ რსხუშ დორსხუაფაქ;
* [[ევროპული წორომაჸალობა]] - დირსხუ 1957 წანას თ.გ. რომიშ აპიჯაფათ დო ჯოხოდჷ ევროპაშ ეკონომიკური წორომაჸალობა ანუ „საართო ბაზარი“;
* [[ატომური ენერგიაშ ევროპული წორომაჸალობა]] - დირსხუ 1957 წანას.

ევროპაშ რსხუს ინტეგრაციული პროცესეფიშ თარი ღანკეფი გოხურგილი რე შხვადოშხვა დოკუმენტეფით:

* [[რომიშ აპიჯაფა]] - ხექ მოჭარილქ იჸუ 1957 წანას;
* [[ართოიანი ევროპული აქტი]] - ხექ მოჭარილქ იჸუ 1987 წანას;
* [[მაასტრიხტიშ აპიჯაფა]] - ხექ მოჭარილქ იჸუ 1992 წანას;
* [[ამსტერდამიშ აპიჯაფა]] - ხექ მოჭარილქ იჸუ 1997 წანაშ გჷმათუთას;

ევრორსხუშ ჯინჯიერი დოკუმენტი ამდღარშო რე 2003 წანაშ „მეართაფაშ აპიჯაფა“ (Treaty of Accession), ნამუქჷთ ნძალაშა მიშართჷ 2004 წანაშ [[1 მესი]]ს. ჟიმოჸონაფილი აპიჯაფეფით გოხურგილი ევრორსხუშ მაკათური სახენწჷფოეფიშ სამართალობური, პოლიტიკური, ეკონომიკური დო შხვა სახეშ ვალდვალირაფეფქ იფორმირჷ ართოიან დოკუმენტის, ევრორსხუშ კონსტიტუციაშ პროექტის, ნამუშ ეჭოფუაშ პროცედურა თეჟამო ხოლო მეურს.

<gallery>
Image:Quai d'Orsay.jpg
Image:Eurotower in Frankfurt.jpg|ევროთაუერი
Image:Belgique - Bruxelles - Schuman - Berlaymont - 01.jpg|ევროპაშ კომისია
</gallery>

== ევრორსხუშ კომპეტენციეფი ==

ევრორსხუ რე მიარესექტორამი ინტეგრაციაშ გოვითარაფილი ფორმა, ნამუშ კომპეტენცია იფაჩუ ევროპაშ 28 სახენწჷფოშ ეკონომიკაშა, რეწუალაშა, მენოღალეფიშ ნებეფშა, დინოხოლენ დო ოგალენე პოლიტიკაშა. ევროპულ აპიჯაფეფიშ დოდვალაშ ბორჯის მაკათური სახენწჷფოეფი სუვერენიტეტიშ ნორთის გინმოჩანდეს თი ზოხორინელ ინსტიტუტეფს, ნამუეფით თხილანა ერუანულ დო საართო ინტერესეფს. ევრორსხუშ დუდალაშ თუდო  რე საართო ეკონომიკური ბაზარი, საბაჟო რსხუ, ართოიანი ვალუტა, საართო საოფუტო-სამეურნო პოლიტიკა დო შხვა. 

* [[ევროზონა]]
* [[შენგენიშ ზონა]]

== ევრორსხუშ ინსტიტუტეფი ==

ტრადიციული ოერეფოშქაშე ორგანიზაციეფშე ევროპაშ რსხუს გჷშმაგორჷნს მუში უნიკალური ინსტიტუციური სტრუქტურა. აკოქიმინელი რე ზოხორინელი ინსტიტუტეფი, ნამუეფით აკმაფშანა ართმაჟირას დო ირს გარკვიული როლი უღჷ  გინოჭყვიდირუაშ ეჭოფუაშ პროცესის. 

ევროპაშ რსხუშ სისტემაშ საართო ორგანოეფი დო ინსტიტუტეფი:

▪ [[ევროპაშ რსხუშ სხუნუ]] 
* [[ევროპული სხუნუ]]
* [[ევროპაშ პარლამენტი]]
* [[ევროკომისია]]
* [[ევროპულ წორომაჸალობეფიშ სასამართალო]]
* [[ევროპაშ აუდიტორეფიშ სასამართალო]]

ევრორსხუშ საფინანსო ორგანიზაციეფი:

* [[ევროპაშ ცენტრალური ბანკი]]
* [[ევროპაშ საინვესტიციო ბანკი]]

ევრორსხუშ შხვა მოხვარე ორგანოეფი: 

* [[ევროპაშ რეგიონეფიშ კომიტეტი]]
* [[ევროპაშ ეკონომიკური დო სოციალური კომიტეტი]]
* [[ევროპაშ პოლიტიკაშ დო უშქურანჯალაშ კომიტეტი]]

ევრორსხუშ შხვადოშხვა ინსტიტუტეფი შხვადოშხვა ქიანეფს დო ნოღეფს რე: [[ბრიუსელი]] ([[ბელგია]]), [[სტრასბურგი]] ([[საფრანგეთი]]), [[ლუქსემბურგი (ნოღა)|ლუქსემბურგი]] ([[ლუქსემბურგი]]), [[მაინიშ ფრანკფურტი]] ([[გერმანია]]). ევრორსხუს ოფიციალური პოლიტიკური ცენტრი ვა უღჷ, მარა დე-ფაქტო „ნანანოღათ“ [[ბრიუსელი]] იკოროცხუ.

== ევრორსხუშ სიმბოლოეფი ==

* [[ევრორსხუშ დევიზი]]
* [[ევრორსხუშ შილა]]
* [[ევროპაშ დღა|ევრორსხუშ დღასანწალი]]
* [[ევრორსხუშ ნინეფი]]
* [[ევრო|ევრორსხუშ ვალუტა]] 
* [[ევრორსხუშ კონსტიტუცია]]
* [[ევრორსხუშ ჰიმნი]]

== ევრორსხუშ მაკათურეფი ==
{{თარი|ევრორსხუშ მაკათური ქიანეფი}}
ევრორსხუშ დჷმარსხუაფალი სახენწჷფოეფი:
{{ევრორსხუშ მუკნაჭარეფამი რუკა|right}}
* [[1950]]: {{flag|ბელგია}}, {{flag|გერმანია}}, {{flag|იტალია}}, {{flag|ლუქსემბურგი}}, {{flag|ნიდერლანდეფი}}, {{flag|საფრანგეთი}}

ევრორსხუშ შხვა მაკათური სახენწჷფოეფი:

* [[1973]]: {{flag|დანია}}, {{flag|გოართოიანაფილი ომაფე}}, {{flag|ირლანდია}}
* [[1981]]: {{flag|საბერძნეთი}}
* [[1986]]: {{flag|ესპანეთი}}, {{flag|პორტუგალია}}
* [[1995]]: {{flag|ავსტრია}}, {{flag|ფინეთი}}, {{flag|შვედეთი}}
* [[2004]]: {{flag|ესტონეთი}}, {{flag|კვიპროსი}}, {{flag|ლატვია}}, {{flag|ლიეტუვა}}, {{flag|მალტა}}, {{flag|პოლონეთი}}, {{flag|სლოვაკეთი}}, {{flag|სლოვენია}}, {{flag|უნგრეთი}}, {{flag|ჩეხეთი}}
* [[2007]]: {{flag|ბულგარეთი}}, {{flag|რუმინეთი}}
* [[2013]]: {{flag|ხორვატია}}

ევრორსხუშ მაკათურალაშ კანდიდატი სახენწჷფოეფი:

{{flag|თურქეთი}}, {{flag|ოორუე მაკედონია}}, {{flag|ისლანდია}}, {{flag|სერბეთი}}, {{flag|მონტენეგრო}}, {{flag|ალბანეთი}}

ევრორსხუშ მაკათურო შილებე გინირთას ევროპაშ ნამუდგა ქიანაქ, ნამუთ აღიარენს პლურალისტურ [[დემოკრატია]]ს, კანონიშ უჟინაშალას, თხილანს მუში მენოღალეეფიშ კონსტიტუციურ ნებეფს, გაჩქჷ გენწყილი დო კონკურენტუნარიანი [[საბაზარო ეკონომიკა]], აკმირზიენს ევრორსხუშ პოლიტიკურ დო ეკონომიკურ ღანკეფს.

[[2020]] წანაშ [[31 ღურთუთა]]ს, [[გოართოიანაფილი ომაფე|გოართოიანაფილი ომაფექ]] ოფიციალურო გეგშართჷ ევრორსხუშ აკოდგინალუაშე.

==მაკათური ქიანეფიშ გერბეფი==
{{ევროპაშ რსხუშ გერბეფიშ რუკა}}
==ქოძირით თაშნეშე==
* [[ევრორსხუშ გოფართანაფა]]

== რესურსეფი ინტერნეტის ==
*[http://europa.eu/index_en.htm EUROPA] ოფიციალური პორტალი
*[http://europa.eu/institutions/index_en.htm ინსტიტუციეფი]
*[http://european-council.europa.eu/home-page.aspx?lang=en ევროპაშ კონსული] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141229214734/http://www.european-council.europa.eu/home-page.aspx?lang=en |date=2014-12-29 }}
*[http://www.ec.europa.eu/index_en.htm ევროპაშ კომისია]
*[http://consilium.europa.eu/showPage.aspx?id=242&lang=EN კონსული] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120202145944/http://consilium.europa.eu/showPage.aspx?id=242&lang=EN |date=2012-02-02 }}
*[http://www.europarl.europa.eu/news/public/default_en.htm ევროპაშ პარლამენტი]
*[http://www.ecb.europa.eu/home/html/index.en.html ევროპაშ ცენტრალური ბანკი]
*[http://curia.europa.eu/ ევროპაშ რსხუშ სასამართალო] 
*[http://eca.europa.eu/portal/page/portal/eca_main_pages/home აუდიტორეფიშ სასამართალო] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091222231135/http://eca.europa.eu/portal/page/portal/eca_main_pages/home |date=2009-12-22 }} 
*[http://europa.eu/agencies/index_en.htm სააგენტოეფი]
*[http://eur-lex.europa.eu/en/index.htm EUR-Lex] – [[EUR-Lex|EU Laws]]
*[http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained Eurostat – European Union Statistics Explained]
*[http://ckan.net/tag/read/eutransparency Datasets related to the EU on CKAN] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100315151022/http://www.ckan.net/tag/read/eutransparency |date=2010-03-15 }}
*[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ee.html CIA World Factbook: European Union entry at The World Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200611111527/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ee.html |date=2020-06-11 }}
*[http://www.britishpathe.com/workspace.php?id=2537&display=list/ British Pathé] Online newsreel archive of the 20th century

{{commons|European Union|ევროპაშ რსხუ}}
{{ევროპაშ რსხუშ მაკათურეფი}}
{{ევრორსხუშ ნანანოღეფი}}

[[კატეგორია:ოერეფოშქაშე ორგანიზაციეფი]]
[[კატეგორია:ევროპაშ რსხუ]]