ჯაბირ იბნ ჰაიანი
| ჯაბირ იბნ ჰაიანი | |
| არაბ. جابر بن حيان | |
 | |
| დაბადებაშ თარიღი: |
დოხოლაფირო 721/722 |
|---|---|
| დაბადებაშ აბანი: |
თუსა, არაბეფიშ ხალიფატი |
| ღურაშ თარიღი: |
დოხოლაფირო 808/815 |
| ღურაშ აბანი: |
ქუფა, არაბეფიშ ხალიფატი |
| ომენცარე სფერო: |
ქიმია |
| ომენცარე ხემანჯღვერი: | |
| ჯოხოშინელი მოგურაფეეფი: | |
აბუ მუსა ჯაბირ იბნ ჰაიანი, თაშნეშე ჩინებული რე მუჭოთ ალ-სუფი, ალ-აზდი, ალ-ქუფი, ვარდა ალ-თუსი, თაშნეშე ლათინიზებული ჯოხოთ გებერი (არაბ. جابر بن حيان, დ. დოხოლაფირო 721/722, თუსა, არაბეფიშ ხალიფატი — ღ. დოხოლაფირო 808/815, ქუფა, არაბეფიშ ხალიფატი) — არაბი მენცარი. თიში ნახანდეფი, ნამუეფქჷთ თეხანური ბორჯიშა მაჭირინუ, ორხველჷ ქიმიას, ალქიმიას, მაგიას, ფილოსოფიას, შიიზმიშ ფილოსოფიას, მედიცინას, ზოოლოგიას, ბოტანიკას, ასტრონომიას, კოსმოლოგიას, ასტროლოგიას დო შხვა დისციპლინეფს.
იბნ ჰაიანიშ ნაჭარეფი იკათუანს ქიმიური ნიფთიერეფიშ უჯვეშაშ სისტემურ კლასიფიკაციას. თაშნეშე ჸეთი ქიმიურ მეთოდეფს, ნამუეფიშ გიმორინაფათ შილებე ვაორგანული ნიფთიერეფიშ (მაგალთო ნიშადურიშ, ამონიუმიშ ქლორიდიშ) მეღება ორგანული სუბსტანციეფიშე (მაგალთო ჩანარეფიშე, ზისხერშე, თუმაშე). იბნ ჰაიანიშ ნახანდეფს, თაშნეშე ეჭარილი რე მეტალეფიშ წურწუფა-ვარჩხილწყარიშ თეორიაშ ორდოიანი ვერსია. ჸათე თეორია დომინირენდჷ მენცარობას XVIII ოშწანურაშახ.
იბნ ჰაიანიშ ფილოსოფიური ნახანდეფიშ უმენტაშობა გერსხილი რე ჸეთი ფილოსოფიურ თეორიას, ნამუსჷთ "ბალანსიშ მენცარობა"-ს უძახჷნა. თეოლოგიურ ნახანდეფს იბნ ჰაიანი ეთმოჭარუნს შიიზმიშ ესქატოლოგიურ, სოტერიოლოგიურ დო იმამოლოგიურ დოქტრინეფს.
თეხანური მენცარობას საართო აზრი ვაარსებენს იბნ ჰაიანიშ გეშა. ნამთინე მენცარს იბნ ჰაიანი ლეგენდარულ, გჷმოგონილ ფიგურათ მიოჩქჷ, ნამუთ რეალურო ვართ არსებენდჷ. ჸათე მეჯინათ, იბნ ჰაიანი რდჷ მაჩხორა დო მავითა ოშწანურეფიშ ანონიმი შიიტი ალქიმიკოსეფიშ ფსევდონიმი.
შქა ოშწანურეფს იბნ ჰაიანიშ ნახანდეფქ ითანგჷ ლათინურ ნინაშა, ლათინიზებული ჯოხოთ გებერი.
ლიტერატურა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- (2008) "Jābir Ibn Hayyān", New Dictionary of Scientific Biography. Detroit: Thomson Gale, 19–20 ხს.. ISBN 978-0-684-31320-7.
- (1981) "Jābir Ibn Hayyān", Dictionary of Scientific Biography. New York: Charles Scribners’s Sons, 39–43 ხს..