თეოდოსიუს I
| თეოდოსიუს I ლათ. Flavius Theodosius | ||
 თეოდოსიუს I-შ ბიუსტი | ||
 რომიშ იმპერატორი | ||
|---|---|---|
| პოსტის გერინაშ ბორჯი | ||
| 19 ღურთუთა, 379 წანა – 17 ღურთუთა, 395 წანა | ||
| წიმოხონი | ვალენტი | |
| მონძე | არკადიუსი (ბჟაეიოლი) ჰონორიუსი (ბჟადალი) | |
| დუნაბადი | 11 ღურთუთა, 347 კოკა, ესპანეთი, რომიშ იმპერია ვარდა იტალიკა, ესპანეთი, რომიშ იმპერია | |
| ნაღურა | ღურთუთა 17, 395 (48 წანერი) მედიოლანუმი, რომიშ იმპერია | |
| ნთხორუ აბანი | წიმინდე მოჩქვაფირეფიშ ოხვამე, სტამბოლი, თურქეთი | |
| მუმა | თეოდოსიუს უნჩაში | |
| ნანა | თერმანცია | |
| ალმასქუ | 1. ელია ფლაცილა 2. გალა | |
| სქუალეფი | არკადიუსი ჰონორიუსი პულხერია გრაციანე გალა პლაციდია | |
| რელიგია | ნიკეაშ ქირსიანობა | |
თეოდოსიუს I დიდი (ლათ. Flavius Theodosius, ბერძ. Θεοδόσιος; დ. 11 ღურთუთა, 347 — ღ. 17 ღურთუთა, 395) — რომიშ იმპერატორი 379-395 წანეფს, თეოდოსიუსეფიშ დინასტიაშ წჷმმარინაფალი. თიში ხვისტაშა ეშულაშ ბორჯის იმპერიას იბურჯანდჷ გოთური ლჷმეფი დო ომენოღალე ლჷმეფი. თეოდოსიუს I-ქ მიშეღჷ კაბეტი თია ნიკეაშ რწუმაშ, მუჭოთ მართლმადიდებელობაშ ოფიციალური დოგმატიშ დორსხუაფაშა. თეოდოსიუსი რდჷ ეკონია იმპერატორი, ნამუთ მართუნდჷ ართოიანი რომიშ იმპერიას.
დებადჷ რომიშ პროვინცია ესპანეთის. რდჷ გიშარჩქინელი ოურდუმე მანჯღვერთარიშ თეოდოსიუს უნჩაშიშ სქუა. მუმაშ ალარინათ დო პროტექციათ, თეოდოსიუსიქ მიოჭირინუ შანულამი წჷმოძინეფს რომიშ არმიას. 374 წანას ნინალენდჷ მეზიას, სოდეთ სარმატეფს ოლიმუდჷ. 376 წანას დოჸვილეს თეოდოსიუს უნჩაში. მალას თეოდოსიუსის, ოურდუმე კარიერაქ მიოტებელქ აჸუ. ბჟადალი რომიშ იმპერატორი გრაციანეშ ალარინათ, თეოდოსიუსიქ კინ დართჷ აქტიური ოურდუმე დო პოლიტიკური რინას. 378 წანას, ადრიანოპოლიშ ლჷმას, გოთეფიწკჷმა ბურჯაფის დოჸვილეს ბჟაეიოლი რომიშ იმპერატორი ვალენტი. 379 წანას, გრაციანექ ვალენტიშ მონძეთ წჷმარინუ თეოდოსიუსი დო თის ქუდავალჷ გოთეფიშ პრობლემაშ გინოჭყვიდუა. თეოდოსიუსის იმპერიაშ სანძღოეფიშე გოთეფქ ვეგშარაჸუ, მუშენდა ვაუღუდჷ საჭირო ოურდუმე რესურსეფი. 382 წანას, იმპერიაქ გოთეფს ქიმეჩჷ დოხორინიშ ნება, წყარმალუ დუნაიშ ობჟათეშე. 386 წანას თეოდოსიუსიქ გაფორმჷ ოთინჩალე ხეკულუა სასანიანეფიშ იმპერიაწკჷმა. ხეკულუაშ ნძალათ რომქ დო სასანიანეფქ გირთეს სომხეთიშ ტერიტორია.
თეოდოსიუსი რდჷ ართარსებაშ ქირსიანული დოქტრინაშ ნძალიერი ოპონენტი დო ოლიმუდჷ არიანალობას. 381 წანას თიქ მანწყუ კონსტანტინოპოლიშ მაართა საეკლესიო კათუა, სოდეთ ოფიციალურო დანტკიცეს ართარსებაშ რწუმა დო ერესო გეგმაცხადეს არიანალობა.
ხეშულობაშ დაჭყაფური წანეფს, თეოდოსიუსი მართუნდჷ რომიშ ბჟაეიოლი პროვინციეფს, იმპერიაშ ბჟადალი ნორთის მართუნდეს გრაციანე დო ვალენტიანე II, ნამუშ და გალა თეოდოსიუსიქ ოსურო ქიმიჸონჷ 387 წანას. გრაციანეშ დო ვალენტიანეშ ღურაშ უკულ, 388 დო 394 წანეფს თეოდოსიუსიქ ჟირშა გემშეჭკირჷ ბჟადალი პროვინციეფიშა დო დამარცხჷ იმპერატორობაშ პრეტენდენტი უზურპატორეფი მაგნუს მაქსიმუსი დო ევგენიუსი. 394 წანაშ 6 ეკენიას, ფრიგიდუსიშ ლჷმას, თეოდოსიუსიშ ჯარეფქ მოჯალაგეს ევგენიუსიშ ნძალეფი, ევგენიუსი ოჭოფეს დო თეოდოსიუსიშ ზოჯალათ დოჸვილეს. ჸათე მოლინაშ უკულ, თეოდოსიუსიქ გინირთჷ იმპერიაშ ხვალახე მამართალო.
თეოდოსიუსიქ ღურუ 395 წანაშ 17 ღურთუთას. თიში ღურაშ უკულ იმპერიაქ გირთჷ ბჟადალი რომიშ იმპერიათ დო ბჟაეიოლი რომიშ იმპერიათ. ბჟაეიოლს მართუნდჷ თეოდოსიუსიშ უნჩაში სქუა არკადიუსი დო ბჟადალს უკულაში სქუა ჰონორიუსი.
ლიტერატურა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- King, N.Q. The Emperor Theodosius and the Establishment of Christianity. London, 1961