ტრიფონ ხუხუა
ტრიფონ ხუხუა (დ. 1911 – ღ. 1975[1]) — ქორთუ ლოტბარი, ფოლკლორისტი. დებადჷ 1911 წანაშ 5 გჷმათუთას მარტვილიშ რაიონიშ ოფუტე კიწიას. ტრიფონიშ ნანა ვარდო ჩავლეიშვილი, ასკანარი ოსური, გურული ბირაშ ჯგირი მარჩქენჯი დო მარსულაფარი ჸოფე, ათეშენ ტრიფონს ხვალე მარგალური ვარინ, გურული ბირათ ბაღანობაშე ჸოფჷ მიშარდილი. ხუხუეფიშ საგვარეულო შინელი ჸოფე, მუჭოთ ჯგირი მაბირეეფი დო მაგალობერეფი. ტრიფონი ოკათაშური ბირას მინშა ჸვანას გურაფულენდჷ, თის ჯგირი პირველი ხონარი უღჷდ დო ჸვანაშ მახაჩქალეფი შხირას გჷმირინუანდეს ბირას მიშახვარაფალო. 1925 წანას ოფ. კიწიას ოშქაშე სკოლას, რემა შელეგიაშ არძაშე უჯგუში მოგურაფექ - ვალიკო ჭუბაბრიაქ ბუნა ქჷდარსხჷ, ნამუსუთ ტრიფონ ხუხუა ხოლო იბირდჷ. წორეთ თე ბუნას ბირაქ ენუჸოთ ტრიფონს გურშა ოლოტბარე საქვარუაშე ინტერესი. დოღურჷ ვალიკო ჭუბაბრიაქ დო თიში ბუნაშ ლოტბარობა 15 წანერი ტრიფონ ხუხუას ქუდავალეს. 1930 წანას ტრიფონქ გურაფა გაგინძორჷ სანაკიშ პედაგოგიური ოგურაფუს, თაქ დარსხუ ბუნათ. თე ბუნაწკჷმა მუშებაშ პერიოდის ტრიფონქ ობაღინაფალო მირდჷ მუჭოთ ლოტბარი. ოგურაფუშ თებაშ უკული ეჩდოჟირი წანერი ტრიფონი ოდაბადური ოფუტეს დართჷ დო სკოლას ორსხუანს ჟირ ბუნას. ჟირხოლო ბუნაქ სერიოზული წჷმოძინას მიოჭირინუ რაიონული ოლიმპიადეფს თუ დათოლიერებეფს. ტრიფონ ხუხუა ბრელშა რდჷ რეპრესირაფილი, ჟირშა უცბაშო დერსხეს, მარა 1952 წანას "მეგრელიზაციაშ" აკნანწყუმა კამპანიაშ ჟამს ტრიფონ ხუხუა კინეშე ოჭოფეს, თის 10 წანა ქიმუსარჯეს, დო გეგნახორეს კრივოი როგიშ რკინაშ მაღაროეფშა ომუშებელო. თიქ თექჷთ ქჷდარსხუ ქორთული ოკათაშური ბირაშ ანსამბლი, 1953 წანას თინა გადუდიშალეს.
მონკა შურიელი სტრესეიშ უმკუჯინუო, თიქ ქიმიკორობ ღარჯილი დო კინე ქეშუდირთ მუში ოჸოროფული საქვარს დო სამარგალოშ შხვადოშხვა ოფუტეეფს ქჷდარსხუ ბუნეფი. ტრიფონ ხუხუას დიდი ფანია უღჷდ. თიშ ფანიას არძო იბირდჷ. თინეფს გოსოფური ოფანიე ანსამბლი უღუდეს. ტრიფონ ხუხუაშ ქარანუაშ თარი შანი-მეშება რდჷ ჯვეში ბირეფიშ აკონწყუალა დუდშეიანი სახეთ, თინეფიშ შერსულება ირინერი გინომუშებაშ დო გეძინელი გოსქვამაფაშ უმშო. თის ნაქიმინა აფჷ მუსხირენ ბირა დორხველი ტექსტშე: "მარულა", "სი ვარდისუ ვაუჯგუდე", "მუხაშგვარი", "ზარმაცი ბექია", "მარებელი", "ბურდღუ დო კესარია" დო ბრელი შხვა. 1975 წანაშ 14 მანგის ტრიფონ ხუხუაქ უნელო დოღურუ.
გურგაჩამალი თარიღეფი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- 1911 წანაშ 5 გჷმათუთა - დებადჷ მარტვილიშ რაიონიშ ოფუტე კიწიას.
- 1925 წ. – გურაფულენს დო იბირს კიწიაშ ოშქაშე სკოლაშ მაბირეეფიშ ბუნას.
- 1930 წ. – გურაფას აგინძორენს ნ. ცხაკაიაშ პედოგურაფუს. თე ოგურაფჷსჷთ ორცხუანს გოართიანაფილი ბუნას.
- 1933 წ. – პედოგურაფუშ თებაშ უკული ართუ ოდაბადური ოფუტეს დო ჟირი ბუნას ორცხუანს სკოლას.
- 1934 წ. – მაართა რაიონული ოლიმპიადას ჟირხოლო ბუნა მაართა აბანს იკინენს.
- 1936 წ. – გინმოჸუნა გეგეშკორიშ (მარტვილიშ) რაიონული კულტურაშ ჸუდეშ დირექტორო დო ანსამბლიშ ხემანჯღვერო.
- 1937 წ. – ოჭოპეს მარა მალას გადუდიშალეს.
- 1938 წ. – მახუთა რესპუბლიკური ოლიმპიადას მარტვილიშ რაიონული კულტურაშ ჸუდეშ ანსამბლიქ საპატიო სიგელი მიშუ, ტრიფონ ხუხუა დაჯილდოვეს ძივთუანი ძღვინით.
- 1940 წ. – აკონწყუმათ კინე ოჭოპეს. ჟირ თუთაშ უკული გადუდიშალეს.
- 1941-43 წანეფი – ტრიფონ ხუხუაშ დუნარცხუეფი ბუნა, ხვალახე მოქიმინე კოლექტივიე გეგეჭკორიშ რაიონს.
- 1943 წ. – არძთუ ოფუტე კიწიას.
- 1943 წ. – კიწიას ორცხუანს ვითოხუთკოჩამი მაბირეეფიშ ბუნას. (მიოჭირინუ 1946 წანაშახ)
- 1946 წ. – ტრიფონ ხუხუა კინე მარტვილიშ რაიონიშ კულტურაშ ჸუდეშ დირექტორი დო ბირაშ დო სხპუაშ ანსამბლიშ ხემანჯღვერიე.
- 1950-52 წანეფი. – მარტვილიშ ბირაშ დო სხაპუაშ ანსამბლი რესპუბლიკური ოლიმპიადეფს ოკათ.
- 1953 წ, – „მეგრელიზაციაშ“ ფარანს კინე ჭოპუნა. გინოხორაფა.
- 1953 წ. – ვადაშე ორდო ადუდიშალენა.
- 1953 წ. – კინე რაიონული ანსამბლის ხემანჯღვერენს.
- 1955 წ. – მუშენს ოფ. გოჭკადილიშ საკომეურნეო კულტურაშ ჸუდეშ დირექტორო დო ბირაშ დო სხაპუაშ ანსამბლიშ ხემანჯღვერო.
- 1957 წ. – გოჭკადილიშ კულტურაშ ჸუდეს დილაგარი დიხაშ ნწალუა აკმარღვანს. ანსამბლი აკმოცენს.
- 1958 წ. – ოფ. სალხინოს ორცხუანს აგიტ-ხანტური ბრიგადას დო ბირაშ ანსამბლის.
- 1961 წ. – ახაზირენს IX რესპუბლიკური ოლიმპიადაშ გეგეჭკრიშ რაიონული კულტურაშ ჸუდეშ ბირაშ დო სხაპუაშ ანსამბლის.
- 1961 წ. – მუშენს კიწიაშ ოშქაშე ნწუფულაშ დოჭყაფური კლასეფიშ მაგურაფალაო, სკოლაშ დირექტორო, თე ოფუტეშ საკოლმეურნეო ანსამბლიშ ხემანჯღვერო, ოფ. დიდი ჭყონიშ დო კიწიაშ სკოლეფიშ მოგურაფეეფიშ მაბირეეფიშ ბუნეფიშ ხემანჯღვერო.
- 1974 წ. – კინე რაიონული ანსამბლიშ ხემანჯღვერო იჭანუანა.
- 1975 წანაშ 15 მანგი – ღურუ.
- 2002 წანაშ 2 მესი - მარტვილიშ ტრიფონ ხუხუაშ ჯოხონობაშ სარაიონო კულტურაშ ჸუდეს იტარჷ ტრიფონ ხუხუაშ 90 წანაშდუდიშ იუბილექ.
ტრიფონ ხუხუაშ დუნარცხუეფი ორიგინალური ბირეფიშ ერკებული:
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- 1. მარულა
- 2. ირინე დო სიკოია
- 3.საპატარძლო აცა-ბაცაციარე
- 4. ომგადახდილი
- 5. მუხვაში გვარი
- 6. დობჭვიო (სატრფიალო)
- 7. მარებელი
- 8. სქანი ჭირიმა
- 9. ჩქიმი ცირა
- 10. ეშმაკი დო მაზაკვალი
- 11. ზარმაცი ბექია
- 12. ამსერი სო დომირჩანქ
- 13. მტკიცე სიყვარული
- 14. ბოჩია დო მარია
- 15. ჩვენი დოვლათი
- 16. სატრფიალო
- 17. ოროფილიშ მუნაჭარა
- 18. ჩქინი ჩაი
- 19. პატონი დო ჭკორი
- 20. ჩქინი ჯვეში ყათ ხონუნდუ
- 21. სიმღერა სალხინოზე
- 22. სი ვარდისუ ვაუჯგუდე
- 23. ჩქიმი ცოდა
- 24. შ. რუსთაველზე (800 წ.)
- 25. დიდი თამარი
- 26. სიმღერა დ. გურამიშვილზე
- 27. კაპიტანი ბუხაიძე.
- 28.სიმღერა წურწუმიაშე
- 29. ამხანაგო მიშაკოვ, ძმაო შალამბერიძე
- 30. ეჩიდოჟირი მანგი, 1941 წ.
- 31. მათეია.
- 32. ჩქინი ბეხვერია ტრიფო
წყუეფი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- ↑ ბუკია, გოდერძი (editor). ქართული ხალხური სიმღერის ოსტატები. A: ნინო ჭალისური. „ტრიფონ ხუხუა“ (pdf 4.4 MB). თბილისი: „საქართველოს მაცნე“, 2005, სამეგრელო, III, ხხ. 215-240 ((ქორთ.)), 276 ((ინგლ.))..
რესურსეფი ინტერნეტის
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]გალენი რცხუეფი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- ტრიფონ ხუხუა on .::მარგალურ მედია::. მარგალურ მედიაშ გალერეა ((ქორთ.))
- საქართველოს ფოლკლორის სახელმწიფო ცენტრი, მუსიკა: მომღერლები, ლოტბარები (ქორთ.)