ფრიდრიხ ველერი
| ფრიდრიხ ველერი | |
| გერმ. Friedrich Wöhler | |
 ფრიდრიხ ველერი 1856 წანას | |
| დაბადებაშ თარიღი: | |
|---|---|
| დაბადებაშ აბანი: | |
| ღურაშ თარიღი: |
ეკენია 23, 1882 (82 წანერი) |
| ღურაშ აბანი: | |
| მენოღალობა: | |
| ომენცარე სფერო: | |
| სამუშაშ აბანი : |
ბერლინიშ პოლიტექნიკური სკოლა |
| ალმა-მატერი: | |
| ომენცარე ხემანჯღვერი: | |
| ჯოხოშინელი მოგურაფეეფი: |
ვილჰელმ რუდოლფ ფიტიგი |
| ჯილდოეფი დო პრემიეფი: |
საპატიო ლეგიონიშ ორდენიშ კავალერი |
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
ფრიდრიხ ველერი (გერმ. Friedrich Wöhler; დ. 31 კვირკვე, 1800, ეშერსჰეიმი, ჰესენ-კასელი, საღორონთო რომიშ იმპერია — ღ. 23 ეკენია, 1882, გეტინგენი, გერმანიაშ იმპერია) — გერმანალი ქიმიკოსი, ნამუთ უმოსო მოღალენდჷ ვაორგანულ ქიმიას. ვილერი რდჷ პირველი ქიმიკოსი ნამუქჷთ აკეთჷ ქიმიური ელემენტეფიშ ბერილიუმიშ დო იტრიუმიშ იზოლაცია მეტალური ფორმათ.
ორგანული ქიმიაშ დარგის ველერი შინელი რე სინთეზით, ნამუქჷთ შელებუ შარდოვანაშ მეღება ამონიუნიშ ციანიტიშე. ორგანული ნიფთიერებაშ სინთეზი ვაორგანული სუბსტანციეფიშე ჸათე პერიოდიშო რევოლუციური რდჷ, მუშენდა მერჩქინელი რდჷ ნამდა ორგანული ნიფთიერებეფიშ გოჭყაფა შილებედჷ ხვალე თელარაშ ნძალა-თ. ჸათე კონცეფციას ვიტალიზმის უძახუდეს.
ფრიდრიხ ველერი გურაფულენდჷ ფრანკფურტიშ გიმნაზიას. ჸათე პერიოდის დეინტერესჷ ქიმიათ დო ქიმიური ექსპერტიმენტეფით, ნამუეფსჷთ თინა ატარენდჷ მუშ ჸუდეს მონწყილ ლაბორატორიას. 1820 წანას მიშელჷ მარბურგიშ უნივერსიტეტიშა. უკულ გურაფა გაგინძორჷ ჰაიდელბერგიშ უნივერსიტეტის, სოდეთ მიპალუ მედიცინაშ დოქტორიშ ხარისხი. ველერიშ ომენცარე ხემანჯღვერეფო რდეს გიშარჩქინელი ქიმიკოსეფი: ლეოპოლდ გმელინი დო იენს იაკობ ბერცელიუსი.
1826-1831 წანეფს ველერი ოგურუანდჷ ქიმიას ბერლინიშ პოლიტექნიკურ სკოლას, 1831-1836 წანეფს კასელიშ პოლიტექნიკურ სკოლას. 1836 წანაშე რდჷ გეტინგენიშ უნივერსიტეტიშ ქიმიაშ პროფესორი. ჸათაქ თიქ 21 წანას ქიმუშუ.
ფრიდრიხ ველერი რდჷ შხვადოშხვა პრემიეფიშ დო ჯილდოეფიშ ლაურეატი. 1872 წანას მიპალუ პრესტიჟული ჯილდო კოპლიშ მენდალი დო 1880 წანას კოტენიუსიშ მენდალი. 1854 წანაშე რდჷ ლონდონიშ ომაფე ჯარალუაშ ურცხოალი მაკათური.
ლიტერატურა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- Georg Schwedt: Der Chemiker Friedrich Wöhler. Hischymia 2000.
რესურსეფი ინტერნეტის
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- ფრიდრიხ ვილერი ენციკლოპედია ბრიტანიკას
- გიშნაგორა ნახანდეფი Internet Archive-ის