ფსიქოლოგია

ფსიქოლოგია

ფსიქოლოგია — მენცარობა ადამიერიშ ფსიქიკური კანონზჷმიერაფეფიშ გეშა. თის ხვალე ადამიერიშ ფსიქიკაშ მოქიმინჯალა ვაინტერესჷნ, ადამიერიშ თელი პიჯი ხოლო, თიშ ერთი-მორთიშ სმება.

ტერმინი ფსიქოლოგია მოურს ბერძენულ ზიტყვეფშე „ფსიქე“, ნამუთ შანენს შურს დო/ვარ-და ჩქიმით (Self) დო „ლოგოს“, ნამუთ შანენს მონძღვარუას. ბერძენეფი თე ტერმინით გჷთმოხურგანდეს თის, მუთ ადამიერიშ რჯებაშ პიჯალას წჷმარინუანსჷნ. მაართა ფსიქოლოგიურ ნახანდათ მერჩქინელ რე არისტოტელეშ „შურიშენი“, ნამუსჷთ ადამიერიშ შურიშ ოქიანუშ კანონზჷმიერაფა რე ენწყჷმილი.

ფსიქოლოგიური გითოგორუა მუშ დუდის გურიშხონარენს თიცალ მენცარულ მოთხუალეფს, მუნერით რე ფაქტეფიშ ეჭარუა, გითოგორუა დო აწოჩამა.

თაშ ნამჷ-და თე მენცარობაშო ორთაშობური რე კითხირეფი: მუ? მუჭო? მუშენი?

კონკრეტული მენცარობაშ მელე ქოსკიდუდჷ კითხირი „მუშენი?-და“, თენა ფსიქოლოგიაშო ძალამი გურგაჩამალი ასპექტი რე, რახან ადამიერიშ ერთი-მორთიშ გჷმორჩქინუეფიშ მინი იტყობუ გარკვიული მოტივეფი-ათნაშუშეფი, ნამუეფიშ სმება თე კითხირიშ გეშკუმალას ვანათ გურიშხონარენს.

ისტორია

„ფსიქოლოგიას განწეხანიშ ულირი, მარა კუნტა ისტორია უღჷ“ - ჭარუნდჷ ჰერმან ებინჰაუსი. ფსიქოლოგია, მუჭოთ თაშინ, მითაჟამშე იჭყაფუ, მარა მუჭოთ მენცარობა მა-19 ოშწანუაშე ეთმოჭოფუნს ოდუდალეს.

პიჯალურო გიშართჷნა ფსიქოლოგური მენცარობაშ გეჸვენჯი ჯინჯიერი ეტაპეფს:'

უწოხმენცარული ეტაპი

უჯვეშაშ ბორჯის გორჩქინელი პრიმიტიული წჷმორინაფეფქ ადამიერიშ რსხულიშ დინოხოლე რინელი მაჟირა სქილედიშ - „შურიშ“ გეშა ფსიქოლოგიაშ ოსხირო გჷნირთჷ. ჩქინი უჯვეშაში წიმოხიანეფს წანდეს, ნამჷ-და შური ვარ-და „ორო“ თიშ გითოგორუათ რე დაკებული მუსჷთ თოლი ორწყენი, მუთ არჩქილე ჸუჯის დო მუსჷთ ფერჩი გინაფულენსჷნ. თინეფს მიორჩქჷდეს, ნამჷ-და ლურიშ ბორჯის შური გიშმეშუ რსხულშე დო მუში რინათ ორდჷ სისმარს. ჯვეში ცივილიზაციეფქ გეგმიგონეს ფულირი ნძალათ მაღვენჯი ღორონთეფი დო ოსურღორონთეფი, ნამუეფჷთ გჷშმეჭანუანდეს ადამიერეფიშ შურიშ ოქიანუშ არძო ეუნწყუმუ გჷმორჩქინას: ადამიერიშით რეალობაშ გჷნაფას, ფსიქიკურ მოლასუას, ჸოროფას, გურამობას, ზურებას დო შხვას.

მეტაფიზიკური ფსიქოლოგია

ჯვეშ საბერძნეთის მაართა ფილოსოფიურ სისტემეფიშ აკოქიმინუაშე მოჸუნაფილი ადამიერიშ შურიშ ოქიანუშ გაარზებაქ ფილოსოფიურ წჷმორინაფეფიშ ფარგანეფიშ დინოხოლე მოხვადჷ. ბერძენი ფილოსოფოსეფიშ აკნაკორობეფს (პლატონი, სოკრატე, არისტოტელე) მოჩამილი რე ფსიქიკური პროცესეფიშ ართინერი სმება: თინეფი თიცალი ჸოფირებეფი რე, ნამუეფჷთ მუდგარენი ჟიორთანული, „ემეთიშ მელე რინელიშ“, მეტაფიზიკური არსიშ - „შურიშ“ გჷმოლინაფას წჷმარინუანს. ჯვეშ ფსიქოლოგიაშ წუმოძინაშ თე ეტაპის მეტაფიზიკური ფსიქოლოგიაშ ეტაპის უძახჷნა. პირველი სპეციალური ფსიქოლოგიური ნახანდი, ტრაქტატი შურიშ გეშა გაჭყჷ არისტოტელექ ჯვ. წ. ეე. მანთხა ოშწანურას. თის მიოჩქუდჷ, ნამჷ-და შური რსხულიშ ჸოფუ რე, ანუ თინა მუთი რსხულს შურდგჷმილო გინმართინუანსჷნ. ირფელი, მუთ შურდგჷმილი სქილედის მუთმოხვადუნი, შურიშ ქიმინჯალაშ გჷმოლინაფა რე. არისტოტელექ მუჩეს ადამიერიშ შურიშიელი გჷმოლინაფეფიშ, ალმახანური ტერმინით ფსიქიკური პროცესეფიშ (გინაფა, მიკოწონაფა, აზრუანება, ემოციეფი, ნებელობა) ეჭარუა, ნამუთ ამდღა ხოლო აჸონებას გჷშმეჭანუანს დოკვირაშ სიწვანითირეთ დო ანალიზიშ აიწორალათ.

ემპირიული ფსიქოლოგია

ოშწანურეფიშ მალობას ფსიქოლოგია შურიშ გეშა მონძღვარიათ მიორჩქჷდეს. მა-17 ოშწანურაშე ორთაშებურ მენცარობეფიშ ინტენსიურ გოვითარაფაქ ფსიქოლოგიაშა გოლინა ქჷმახვამილუ, გჷშაკერძაფილო, ფსიქიკაშ გაგებაშე. შური, ნამუთ დაკვირებადი მოლინეფიშ მელე არსებენს დო ეუნწყჷმუ ნძალათ სქჷდუ, გეგმირიცხჷ მენცარობეფშე. თ.გ. ემპირიულ ფსიქოლოგიაშ ბორჯის ფსიქოლოგია გურაფულენს რეალურ ფსიქიკურ ემეთის, ემპირიულ ანუ გჷმოცადილუას მოჩამილ ფსიქიკურ მოლინეფს. თე კონცეფციაშ მეჯინათ ფსიქიკა ჯინჯიერო გაგებული რე, მუჭოთ მატერიალურ ოქიანუშე მოსოფილი, ჯარალუობურ მოლინეფშე ზოხორინელი დორშვილი ფსიქიკური ოქიანუ. თეწკჷმა ართო მელახფსიქიკური მოლინეფს გურაფულენდეს ადამიერიშ, ედემუშამო პიროვნებაშე ზოხორინელო. მიორჩქუდეს, ნამჷ-და ფსიქიკური პროცესებიშ დაკვირება ხვალე კჷნ სუბიექტის შეულებუდუ დო თეში გურშენი მუში დუდიშ დაკვირა ანუ ინტროსპექია მიორჩქუდეს ხვათახვალე ჩინებული მეთოდო, ნამუთ ხშირაშე სუბიექტივისტურ მეჩილათაშ სამანჯელი რე.

ვუნდტიშ ფსიქოლოგიური ლაბორატორია

მა-19 ოშწანურაშ მაჟირა გვერდის აქტუალურო გინირთჷ ფსიქოლოგიაშ ზოხორინელ მენცარობათ დოკვირდაფაქ. თეშა გჷშაკერძაფილი არჩი ხანდა მიშუძჷ გერმანალ ექიმს, ფიზიოლოგის, ვილჰელმ ვუნდტის, ნამუქჷთ 1887 წანას ლაიპციგის დარსხუ მაართა ფსიქოლოგიური ლაბორატორია. თის ოკოდჷ ქუდუგურუაფუდჷკო გჷნაფაშ დო აღქმაშ ჯინჯიერი პროცესეფი დო ეფი ფსიქიკური პროცესეფიშ სიჩქარა. თინა ეფი ფსიქიკური პროცესეფიშ გჷთოგორუათ ოცადჷდჷ გეგჷშურთუდჷკო დო ქჷდუხასიათებუდჷკო რთული ფსიქიკური მოლინეფიშ აკმადგინალი ელემენტეფი. ვუნდტიშ სისტემა ემელენტარისტური რდჷ, თიშენი, ნამჷდა თიშ სისტემას ჩინიერაფა ეფი ელემენტეფშე აკოდგინელო მირჩქინუაფუდჷ.

გეშტალტფსიქოლოგია

გერმანული ზიტყვა “გეშტალტი“ შანენს ფორმას ვარ-და კონფიგურაციას. გეშტალტფსიქოლოგიაშ მეჯინათ ელმოლს ჩქი ვაღიბქვენთ ზოხოიანი ელემენტეფიშ კომბინაციასალო, ჩქი გენიფცადენთ კონკრეტულ ორგანიზებულ ედომუშამობას დო ვართ თიშ ელემენტეფიშ უბრალე აკნაძინას. გეშტალტფსიქოლოგიაშ დჷმარსხუაფალი რდჷ გერმანალი ფსიქოლოგი მაქს ვერტჰაიმერი. თიში არზით, მიარე მოლინეფს ფსიქიკა ეღიქვენს, მუჭოთ გეშტალტისნ-ორგანიზებულ ედომუშამობას დო ვართ უკაჭული ორთიეფიშ ედომუშამობას. მუჟანს სამანგათ, ნახანტას ეღიბქვენთ, თინა უმოსო მეტი რე ვინდარო ოღაფჷლაშ ზოხოიანი მუნაჩემეფიშ ედომუშამობა.

ბიჰევიორიზმი

(ინგლ. behavior ერთიმორთი) კჷნე რე, მუთ მენცარობა ართიმორთიშ გეშა. ბიჰევიორიზმიშ დჷმარსხუაფალი ამერიკელი მენცარი ჯონ უოთსონი ოცადუდუ ფსიქოლოგია გინურთინუაფუდკო ზუსტ ორთაშმეტყველებაშ მენცარობათ, თინა ვარიას იჩიებუდჷ სუბიექტური ოქიანუშ, ჩინებულებიშ დოგურუაფაშენი დო ათენაშ საპირისპიროთ ფოკუსირებული რდჷ ობიექტურო მოჩამილი ართიმორთიშ დოგურაფაშენ. ათე მიმდინარებაშ მეჯინათ ირი ერთიმორთი, რეაქცია გამა რე მუდგაინ გუმღიზიანებელშენ: S—R თეჯგუა რე ბიჰევიორიზმიშ ფორმულა,სოდეთ S რე მოჩამილი გუმაღიზიანებელი დო R ორგანიზმიშ გამა, რეაქცია. ბიჰევიორიზმიშ თარი ამოცანა რე ერთიმორთიშ აწოჩამუა დო თიშ კონტროლი. S-R ფორმულას ვარე გოთოლწინაფილი ფსიქიკაშ მაკათურობა - გჷმაღიზიანაფალი უოშქარეთ გიშმეჭანუანს რეაქციას, თენა ვათანხმჷ ირდღერი დაკვირაფაშ მუნაჩემეფს. ბიჰევიორისტების უკულიან გამნარყეფქ თ.გ. ნეობიჰევიორისტეფქ ერთიმორთიშ პროცესიშ ეჭარუაშ ბორჯის ქიმემართეს დინოხოლენ ოქიანუწკჷმა მებუნაფილ მოლინეფს (მოთხუალეფს,განწყობა დო შხვა) დო ოშქაშე ოთირალიშნერო ქაშახუნეს სტიმულ დო რეაქციაშ შქას.

ფსიქოანალიზი

ათე მონძღვარუაშ მაქიმინალი ავსტრიალი მენცარი ზიგმუნდ ფროიდი ანტკიცენდჷ, ნამჷ-და ჩინებულება ფსიქიკაშ ხვალე ჭიჭე ორთია რე. ჩქინი ერთიმორთი ვართ ხვალე დო ვართ თისხით პიჯალერი რე ჩინებულით, მუსხით ვაჩინებული კორნებათ. თენა თი ნჭუაფეფი რე, ნამდგაშ არსებობას ადამიერი მუშ დუც ხოლო ვაურაგად დო ნამუთინ მუშ „ვემეღალაშ“ გეშა ვარენა ჩინებულს მოშკუმალირი. თინებ გუმორაილ რე ვაჩინებულს. ვაჩინებულ ტენდენციეფი შენიღბულო შილებე გეგმევლინას სისმარს, ფანტაზიეფს, შემოქმედებას, ჩილათუებს დო შხვ. მდიდარი კლინიკურ პრაქტიკაშ გენჯირათ ფროიდიქ გეჭარ ფსიქიკურ შინაარსიშ ჩინებულშე ვაჩინებულშა დო პირიქით, ვაჩინებულშე ჩინებულშა მოძრაობაშ პროცესი. თიშ დებულებაშ უმენტაშიშ შემოწმება ამდღარდღას უშულებუ რე. ფროიდიშ იდეეფს ქიგირსხუ ნეოფროიდიზმიქ დო ეგოფსიქოლოგიაქ, ნამუშ ფარგანეფს ოსხირამო დემუშუ ფსიქოანალიზიშ კანკალე ოკითხირექ. სამანგათ, ართიმორთიშ მაყარე ნძალაშ ორთა, მა-შ ფუნქცია პიროვნებაშ სტრუქტურას დო შხვ.

კოგნიტური ფსიქოლოგია

გურაფულენს დოგურაფაშ ფსიქიკურ პრცესეფს. ფსიქოლოგიაშ თე გემაჸვენჯობაშ დორსხუაფას დო მოდვალას ხე შეუნწყუ კიბერნეტიკაშ დო ინფორმატიკაშ წუმოძინაქ. კიბერნეტიკა ეშმურს თი იდეაშე, ნამჷ-და დუდალაშ დო ინფორმაციაშ გინომუშებაშ პროცესეფი ირნერი რთული სისტემას - კომპიუტერს დო თელი სქილედის ხოლო, დოჸუნს ართამი კანონზჷმიერებას. კომპიუტერიშნერო ადამიერს ინფორმაცია ეისახებუ, იშიფრებუ, იკლასიფიცირებუ, იჩუალუაფუ, გიმირინუაფუ ანუ მუთმოხვადუ ინფორმაციაშ გინომუშება. კომპიუტერიშ მეტაფორა კოგნიტურ (დოგურაფონ) პროცესებიშ გურაფაში ახალი საშვალება რე. თეხანური ბორჯის კოგნიტური ფსიქოლოგია ირდიხას რე მოდვალირი.

ჰუმანისტური ფსიქოლოგია

თე ფსიქოლოგურ გემაჸვენჯობაქ მაეჩა ოშწანურას 60-იან წანეფშე მუკორჩქინდჷ. თინა აქცენტის ინდივიშ ფენომენოლოგიურ აკარენშა, რაციონალურ სხუნაფაშა დო მაქსიმალურ პოტენციალიშ წუმოძნაშ ათოჸუნაფილი უნარეფშენ ორთუ. ჰუმანისტური ფსიქოლოგია გერსხჷ წანაფას, ნამჷ-და ირი პიჯის შეულებუ მუში დორხველ დუდიხეშა პიანი ორსხათ მიდეუნას მუში ართიმორთი დო ედემუშამო, გოთანჯას მუში ყვაიჭარა.

თეხანური ფსიქოლოგია

ზოხორინელ მენცარობათ დორსხუალაშე მოჸუნაფილი ამდღარი დღაშა ფსიქოლოგია წჷმარინუანს ჸოფურო შხვადოშხვანერ მოსარზებეფიშ ნირზიშ ასპარეზის. ირდიხას მეღებული, ართიანი ფსიქოლოგიურ სისტემა დიო ხოლო ვაარსებენს. ამდღარდღას ფსიქოლოგია გერსხჷ ჩინებულიშ, ვაჩინებულიშ, ართიმორთიშ დო პიჯიშ კატეგორეფს.

რესურსეფი ინტერნეტის

• (ქორთული) ადამიერიშ რესურსეფიშ გოვითარაფაშ ფონდი^{[ღურელი რსხილი]}
• დიმიტრი უზნაძე, რინა, მოღალობა, ნახანდეფი

ათე სტატია მერკე რე. თქვა შეგილებუნა ქიმეხვარათ ვიკიპედიას დო გაგშათინათ დო გახვეიანათინ.