შრი-ლანკა
| შრი-ლანკაშ დემოკრატიული სოციალისტური რესპუბლიკა |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| ჰიმნი: "Sri Lanka Matha" ශ්රී ලංකා මාතා (სინჰალური) ஸ்ரீ லங்கா தாயே (ტამილური)[კომ. 1] (მარგ. "ნანაია შრი-ლანკა") |
||||||
.svg) |
||||||
| ნანანოღა | შრი-ჯაიავარდენეპურა-კოტე (კანონმადვალუ) | |||||
| უკაბეტაში ნოღა | კოლომბო (ემაჸონაფალი დო სასამართალო) | |||||
| ოფიციალური ნინა(ეფი) | სინჰალური ტამილური |
|||||
| რელიგია | * 70.2% ბუდიზმი (ოფიციალური)
|
|||||
| თარობა | უნიტარული გვერდო ოპერზიდენტე რესპუბლიკა | |||||
| - | პრეზიდენტი | ანურა კუმარა დისანაიაკე | ||||
| - | პრემიერ-მინისტრი | ჰარინი ამარასურია | ||||
| ფართობი | ||||||
| - | გვალო | 65,610.2 კმ2 (120-ა) | ||||
| - | წყარი (%) | 4.4 | ||||
| მახორობა | ||||||
| - | 2022 ფასებათ | 22,037,000 (60-ა) | ||||
| - | მეჭედალა | 337.7 ად/კმ2 (43-ა) | ||||
| ედპ (ჸუპ) | 2023 ფასებათ | |||||
| - | გვალო | $318.6 მილიარდი (60-ა) | ||||
| - | ართ მახორუშე | $14,234 (101) | ||||
| აგი (2022) |  0.780 (ოშქაშე) (78-ო) |
|||||
| ვალუტა | შრი-ლანკური რუპია (LKR) |
|||||
| ბორჯიშ ორტყაფუ | UTC+5:30 | |||||
| ქიანაშ კოდი | LK | |||||
| Internet TLD | .lk · .ලංකා · .இலங்கை | |||||
| ოტელეფონე კოდი | +94 | |||||
შრი–ლანკა (სინჰ. ශ්රී ලංකා, ტამილ. இலங்கை), ოფიციალური ჯოხოდვალა შრი–ლანკაშ დემოკრატიული სოცილისტური რესპუბლიკა (სინჰ. ශ්රී ලංකා ප්රජාතාන්ත්රික සමාජවාදී ජනරජය, ტამილ. இலங்கை சனநாயக சோசலிசக் குடியரசு) — კოკი სახენწჷფო ობჟათე აზიას, იდვალუაფუ მეთე ჯოხოშ კოკის, ინდოსტანიშ ობჟათე–ბჟაეიოლშე. ოზუღე ხურგი უღჷ ინდოეთწკჷმა. პორტუგალიაშ მინოკათუაშ ბორჯიშე დო 1972 წანაშახ ევროპულ ნინეფშა ჯოხოდჷ ცეილონი (პორტ. Ceilão-შე). შრი-ლანკა — სანსკრიტიშე „დიდებული, ხვამილი დიხა“.
1982 წანაშდე ოფიციალური ნანანოღა რე შრი-ჯაიავარდენეპურა-კოტე (პარლამენტიშ დო უჟინაშ სასამართალოშ ორენი). კინოხიანი ოფიციალური, თაშნეშე ასეშო ფაქტიური ნანანოღა — კოლომბო (თარობაშ, პრეზიდენტიშ დოხორეშ ორენი). ქიანას უღჷ ჟირი ოფიციალური ნინა — სინჰალური, სანსკრიტიშ მოჯგირე დო დრავიდული ტამილური. შრი-ლანკაშ კონსტიტუციაშ მეჯინათ, ინგლისურს უღჷ ოფიციალური სტატუსი ეთნიკური ურთიართობეფშო[1].
ეტიმოლოგია
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]ჯვეშ ბორჯის შრი-ლანკა ჩინებული რდჷ მოშარეეფშო შხვადოშხვა ჯოხოთ. ისტორიული პოემა „მაჰვამსაშ“ მეჯინათ, ლეგენდარული მაფასქირი ვიჯაიაქ კოკის გიოდჷ ტამბაპანი (ნამუთ შანენს „ლინჯიშნერ-ჭითა ხელეფს“ ვარ-და „ლინჯიშნერ-ჭითა დიხას“), თიშ გეშა, ნამჷ-და თიში მალიმორეფს კოკიშ ჭითა დიხათ აფჷდეს ხელეფი მოთხიპორილინ. ინდუისტურ მითოლოგიას — კერზოთ, „რამაიანას“ — კოკი მიშინუაფუ მუჭოთ ლანკა („კოკი“). ტამილური ჯოხო Eelam (ტამილ. ஈழம், Īḻam) სანგამურ ლიტერატურას გჷმირინუაფუდუ ედომუშამი კოკიშ ეიოშანალო.
ჯვეში ბერძენი გეოგრაფეფს კოკიშა უჯოხოდეს ტაპრობანა (ჯვ.-ბერძენ. Ταπροβανᾶ) ვარ-და Taprobanē (Ταπροβανῆ)[2] — ზიტყვაშე ტამპაბანი.
სპარსალეფი დო არაბეფი კოკის უძახჷდეს სარანდიბის — ზიტყვაშე სერენტივუ' ვარ-და სიმჰალადვიპა, სანსკრ. Siṃhaladvīpaḥ[3][4].
პორტუგალიარეფქ, ნამუეფქჷთ კოკი 1505 წანას ეჭოფესჷნ, გიოდვეს ჯოხო Ceilão, ნამუქჷთ ინგლისურ ნინაშა გინოღალირქ იჸუ მუჭოთ „ცეილონი“[5]. მუჭოთ ბრიტანეთიშ კოლონია კოკი ჩინებული რდჷ მუჭოთ „ცეილონი“, 1948 წანას ზოხორინლაას მიოჭირინჷ მუჭოთ ცეილონიშ დომინიონი.
ჯოხოდვალა „შრი-ლანკაშ რესპუბლიკა“ ოფიციალურო რდჷ ემღებული მუჭოთ ქიანაშ ჯოხო ქიანაშ 1972 წანაშ ახალ კონსტიტუციას[6] დო დითირჷ ჯოხოთ „შრი–ლანკაშ დემოკრატიული სოცილისტური რესპუბლიკა“ 1978 წანაშ კონსტიტუციას.
გეოგრაფია
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]კოკი შრი–ლანკა ობჟათე აზიას მილარე, ინდოსტანიშ ობჟათე ჩქონიშ ონდეთ ბჟაეიოლშე ომძღჷ ინდოეთიშ ოკიანე დო ბენგალიშ ჸუჯი. ინდოსტანშე გჷშართილი რე მანარიშ ჸუჯით დო პოლკიშ საროტით. თაშ ჯოხოდვალირი ადამიშ ხინჯიქ — პოლკიშ საროტის გეგნორჩხჷ — ართ ბორჯის შრი–ლანკაშ მატერიკშა მიმარსხუაფალი დიხაშ ნორთი, მარა ხენაჭარეფიშ მუნაჩამუეფით თე დიხაშ ნორთი აკოპანჯჷ დოხოლაფირო 1481 წანაშ დიხაშ ნწალუაქ.
რელიეფი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
ტერიტორიაშ უმენტაში ნორთი უკინებუ წყარპიჯ რზენეფს. გვალეფი, ქიანაშ ცენტრალურ ნორთის მილარე; არძაშე უმაღალაში კონკა რე — გვალა პინდურუტალაგალა (2524 მ), მაჟია ჩინებული კონკა რე — შრი პადა (ჩინებული რე ხოლო მუჭოთ ადამიშ კონკა).
კლიმატი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]სუბეკვატორული მუსონური: ოორუე–ბჟაეიოლური მუსონი იგჷნძორებუ გჷმათუთაშე მელახშა, ობჟათე–ბჟადალური მუსონი — ივანობაშე გჷმათუთაშა.
დინოხოლენი წყარეფი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
რზენეფიშ წყარმალუეფი კუნტა რე. გვალაშ წყარმალუეფს დიდ ჰიდროენერგოშილებუა უღუნა. წყარმალუეფიშ უმენტაშობას წყარი – ტიბუ რე. ქიანაშ უდიდაშ წყარმალუეფი რე - მახაველი–განგა, კელანი, კალუ, არუვი–არუ.
მახორობა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]მახორობაშ მუდანობა — 21,3 მლნ კოჩი (2009 წანაშ კვირკვეშ მუნაჩემეფით).
წანმოწანური ძინა — 0,9 %.
დაბადება — 16,2 1000–შე (ფერტილურჷოფა — 1,99 დაბადება ართ ოსურშე);
ღურალა — 6,1 1000–შე;
ემიგრაცია — 1,1 1000–შე;
ჩქჷჩქჷუეფიშ ღურალა — 18,5 1000–შე;
თელარაშ ოშქაშე სიგჷნძა — 73 წანა კოჩეფწკჷმა, 77 წანა ოსურეფწჷკუმა.
სინჰალარეფი დოხოლაფირო ნთელ მახორობაშ 75% რე, ტამილეფი — დოხოლაფირო მახორობაშ 18% რე, უმენტაშო ქიანაშ ოორუე დო ბჟაეიოლ რაიონეფს. თაქ ხოლო ოხორანა ლანელი მავრეფი (ლარაკალა - არაბეფიშ გამნარყეფი) — დოხოლაფირო მახორობაშ 7% რე, ბიურგერეფი (ევროპალწკჷმა კათაფილი ფანიაშ გამნარყეფი) — დოხოლაფირო მახორობაშ 0,3% რე, ვედეფი (კოკიშ უჯვეშაში მახორუეფიშ გამნარყეფი) — დოხოლაფირო 1000 კოჩი.
მახორობაშ დოხოლაფირო 70 % (უმენტაშო, სინჰალარეფი) ბუდისტი რე, 15 % რე — ინდუზმიშ (თამილეფი), 8 % რე — ქირსიანობაშ, 7 % რე — ისლამიშ (ლანელი მავრეფი).
ჭარუა–კითხირიშ რჩქინაშ დონე — 92 % ქომოლკოჩეფწკჷმა, 89 % ოსურკოჩეფწკჷმა (2001 წანაშ მუნაჩემეფით).
გალერეა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
რესურსეფი ინტერნეტის
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- შრი–ლანკაშ თარობაშ ოფიციალური ვებ–ხასჷლა
- შრი–ლანკაშ პარლამენტიშ ოფიციალური ვებ–ხასჷლა
- შრი–ლანკაშ თარობაშ ახალ ამბეფიშ ოფიციალური ვებ–ხასჷლა Archived 2015-08-10 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- შრი–ლანკაშ პრეზიდენტიშ ოფიციალური ვებ–ხასჷლა Archived 2011-07-25 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- შრი–ლანკაშ უჟინაშ სასამართლოშ ოფიციალური ვებ–ხასჷლა
- შრი–ლანკაშ სტატისტიკაშ ოფიციალური ვებ–ხასჷლა
- Annual Report 2010 შრი–ლანკაშ ფინანსეფიშ ომინისტრე Archived 2011-12-01 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- Sri Lanka ბრიტანიკაშ ენციკლოპედია
- Introducing Sri Lanka შრი–ლანკაშ რუკა Lonely Planet–იშ მუნაჩემეფით
- Mahavamsa 6–ა ოშწანურაშ ჯვეშ შრი–ლანკაშ ქრონიკეფიშ ხეჭარუეფი
- შრი–ლანკაშ რუკა Google Maps–ის
სქოლიო
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]{{სქოლიო
ციტირაფაშ ჩილათა ჯგუფი „კომ.“ არსებული ტეგებისათვის <ref> ვერ მოიძებნა შესაბამისი ტეგი <references group="კომ."/>, ან გამოტოვებულია დამხურავი ტეგი </ref>
- ↑ Конституция Шри-Ланки, глава IV. დოარქივაფილი რე ორიგინალშე 2016-03-04-ს. კითხირიშ თარიღი: 2015-10-15.
- ↑ Abeydeera, Ananda. In Search of Taprobane: the Western discovery and mapping of Ceylon. კითხირიშ თარიღი: 2018-10-15.
- ↑ Hobson-Jobson. Dsalsrv02.uchicago.edu (2001-09-01). კითხირიშ თარიღი: 2018-08-15.
- ↑ Serendipity - definition of serendipity by The Free Dictionary. Thefreedictionary.com (2017-11-10). კითხირიშ თარიღი: 2018-08-15.
- ↑ Zubair, Lareef. Etymologies of Lanka, Serendib, Taprobane and Ceylon. დოარქივაფილი რე ორიგინალშე 2007-04-22-ს.
- ↑ Articles 1 and 2 of the 1972 constitution: «1. Sri Lanka (Ceylon) is a Free, Sovereign and Independent Republic. 2. The Republic of Sri Lanka is a Unitary State.»