გენოციდი
გენოციდი (ბერძენ. γένος — ჯიში, თემი დო ლათ. caedo — ბჸვილჷნქ) — რასობური, ეროუანული დო რელიგიური მოტივეფით მახორობაშ ზოხოიანი ბუნეფიშ ფიზიკური ეშაჸოთამა ვარ-და რინაშ თიჯგურა პიჯალეფიშ აკოქიმინუა, ნამუთ თინეფიშ გოჭჸვიდუას გჷმიჭანუანსჷნ. გენოციდი კოჩიშობაშ სააწმარენჯოთ მეწურაფილი ართ-ართი უმონკაში დჷნოშებუ რე. თინა ორგანულო მითმიარსხუ რეაქციულ „თეორიეფს“, ნამუეფით ქადაგენა რასობურ დო ერუანულ გოჯოგაფას, თ. ჯ. „უმაღალაში“ რასაშ გოპატჷნალას „დაბალ“ რასაშა დო შხვა. 1948 წანაშე ოერეფოშქაშე დჷნოშებუთ იკოროცხუ.
მოსოფელიშ კოჩობურობაშ ისტორიას რე გენოციდიშ მიარე მოხვალამა დოჭყაფილი უჯვეშაში ბორჯიშე ასეიან ბორჯიშა. არძაშე უმოსო გენოციდი დჷმახასიათაფალი რე მუმაჯალიგარი ლჷმეფშო დო გენთხაფეფშო, დჷმაჸნაფალეფშო, დინოხოლენი ეთნიკური დო რელიგიური აწორინალეფშო, ქიანაშ გორთუალაშ პერიოდის, გორთილი მოსოფელიშ გინოშხვაფერებაშ პროცესიშო უკონწარაშ ბურჯაფეფს, ნამუეფქჷთ ჟირ მოსოფელიშ ლჷმაშახ გიშართჷ.
ტერმინ „გენოციდიქ“ გჷმორინაფაშა XX ოშწანურაშ 30-იანი წანეფიშ დაჭყაფუს მიშართჷ. თინა, პოლონარი იურისტიშ რაფაელ ლემკინიშით იჸუ მიშაღალირქ (სომეხური დო ურიული წყუშ ოსხირშა) დო საირქიანო სამართალიანობაშ სტატუსი ხვალე მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმაშ უკული, გოეროშ გენერალური ანსამბლეაქ 1948 წანაშ 9 ქირსეთუთას მიღჷ, მუჭოთ უმონკაში დჷნოშური ადამიერიშოთ.
გენოციდი აღიარაფილი რე ოერეფოშქაშე დჷნოშურო. კონკრეტულო, რუსეთის რე სამართალებური გამამინჯალა გენოციდიშო, მუჭოთ დჷნოშურიშ მოსოფელიშ დო კოჩობურობაშ უშქურანჯობაშ წჷმი (357-ა ბირგული)
მუსხირენი მოარზაფაშ მეჯინათ, გენოციდი სახენწჷფოს ვარჷნ, ხეშუულებას მიაჭარუ.
XX ოშწანურაშ არძაშე ჩინებული გენოციდიშ ფაქტეფი:
- ნაცისტური გერმანიაშით ურიეფიშ ჭყვიდუა (ჰოლოკოსტი), სლავეფიშ, ჩაჩანეფიშ (პარაიმოსი) დო გერმანიაშით ევროპას ოკუპირაფილ ქიანეფს შხვა მახორუეფი, მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმაშ პერიოდის.
- სუმი მილიონი კამბოჯარიშ ჭყვიდუა პოლ პოტიშ დო იენ სარიშ რეჟიმიშ ბორჯის, 1974-79 წანეფიშ კამბოჯას.
- 1994 წანა — მასობური ჭყვიდუა რუანდას, მუშ შედეგოთ ჰუტუშ ტომიშ წჷმმარინაფალეფქ გოჭყვიდეს 800 ვითოში ტუტსიშ ტომიშ წჷმმარინაფალი.
ლიტერატურა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- ქორთული სხუნუეფიშ ენციკლოპედია, ტ. 3, ხს. 57, ქართი, 1978 წანა.
- Kakar, M. Hassan. Afghanistan: The Soviet Invasion and the Afghan Response, 1979–1982. Berkeley: University of California Press, 1995. ISBN 0-520-08591-4.
- Lemkin, Raphael (1944). Axis Rule in Occupied Europe: Laws of Occupation – Analysis of Government – Proposals for Redress. Washington, D.C: Carnegie Endowment for International Peace.
- Andreopoulos, George J., ed. (1994). Genocide: Conceptual and Historical Dimensions. University of Pennsylvania Press. ISBN 0-8122-3249-6.
- Ball, P., P. Kobrak, and H. Spirer (1999). State Violence in Guatemala, 1960–1996: A Quantitative Reflection. Washington, D.C.: American Association for the Advancement of Science.
- Chalk, Frank; Kurt Jonassohn (1990). The History and Sociology of Genocide: Analyses and Case Studies. Yale University Press. ISBN 0-300-04446-1.
