აბიოგენეზი
აბიოგენეზი (ჯვ. ბერძ. α — ვა, ვარი, βίος — თელარა, Γένεσις — გოჭყაფა) — თელარაშ გორჩქინა ორთაშობური პროცესეფით ვაორგანული სუბსტანციეფიშე. ჸათე იდეათ, თელარაქ დიხაუჩას გიჭყჷ დოხოლაფირო 3.5 მილიარდი წანაშ კინოხ უჯაჭული ფორმათ დო უკულ, ბორჯიშ გოძვენას, გინირთჷ კომპლექსურო.
ოპარინი-ჰოლდეინიშ თეორია[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
1920-იან წანეფს ბრიტანალი მენცარქ ჯონ ბერდონ სანდერსონ ჰოლდეინიქ დო რუსი ბიოქიმიკოსიქ ალექსანდრე ოპარინიქ ზოხორინელო აკიმუშეს თეორიეფი ჸეთი კონდიციეფიშ გეშა სოდეთ შილებედჷ თელარაქ გიჭყუკო. ჟირხოლოს ჯერდჷ ნამდა ორგანული მოლეკულეფიშ ფორმირაფა შილებე აბიოგენური მასალეფიშე, მუჟამსჷთ არსებენს ფაქტორეფი: გალენი ენერგიაშ წყუ დო პრიმიტიული ატმოსფერო, ნამუთ იკათუანდჷ ჭიჭე მუდანობათ ჟანგბადის, ამიაკის, წყარიშ ორქის დო შხვა აირეფს. მენცარეფიშ აზრით თელარაშ მაართა ფორმეფქ გორჩქინდჷ ტიბუ, პრიმიტიულ ოკიანეს დო ჸათე ფორმეფი ჰეტეროტროფული რდჷ.
ოპარინიშ არზით თელარაქ გიჭყჷ კოაცერვატიშე. ჰოლდეინიშ არზით დიო, დუდშე იფორმირჷ მარტივი ორგანული მოლეკულეფქ დო უკულ, ულტრაიაშფერი სინთეთ, ბორჯიშ გოძვენას ჸათე მოლეკულეფქ გინირთეს კომპლექსურ თოლეფო.
მილერი-იურიშ ექსპერიმენტი[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
1953 წანას ამერიკალი ქიმიკოსეფქ ჰაროლდ იურიქ დო სტენლი მილერიქ აკეთეს ექსპერიმენტი დო შელებეს მეღება ორგანული მოლეკულეფიშ ვაორგანული კომპონენტეფიშე. მენცარეფქ ტიბუ წყარიწკჷმა აკოწყორეს ოთხი აირი: წყარიშ ორქი, მეთანი, ამიაკი დო მოლეკულური წყარბადი დო ჸათე ნაკათას გალეშე ქიგუძინეს ელექტრონული მუხტი. მენცარეფიშ არზით ჸათე კომპონენტეფიშ მიქსტურა პრიმიტიული ოკიანეშ, პრებიოტიკური ატმოსფეროშ დო სიტიბაშ იმიტაცია რდჷ. დოხოლაფირო ჸათე კონდიციეფი არსებენდჷ პრებიოტიკურ დიხაუჩას. ექსპერიმენტიშე ართი მარაშ უკული, მენცარეფქ მიოგორეს ორგანულ მოლეკულეფს, ამინობჟეეფს (ნამუეფით ითვალუ ცილეფიშ ოშენებელი მასალათ).
აბიოგენეზიშ თეხანური კონცეფციეფი[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
თეხანური აბიოგენეზიშ ჰიპოთეზეფი გერსხილი რე ოპარინი-ჰოლდეინიშ თეორიეფიშ დო მილერი-იურიშ ექსპერიმენტიშ მანგურ პრინციპეფს, მარა ჭიჭე შხვადოშხვანერობეფი იშენი არსებენს. მენცარეფს ვაუჩქუნა ზუსტას მუჭო დო სო მოხვადჷ აბიოგენეზიქ. ართი ვერსიათ აბიოგენეზიქ მოხვადჷ ოკიანეშ ქვინჯიშ ჰიდროთერმულ ხვირის. მარა აბიოგენეზიქ შილებე შხვადო ხოლო მოხვადუკო, მაგალთო დიხაუჩაშ ჟინპიჯიშ თუდო.
ნამთინე მენცარეფი ანტკიცენა ნამდა აბიოგენეზიქ შილებე მოხვადუკო ბრელშა დო თელარაშ შხვადოშხვანერი ფორმაქ გორჩქინდუკო. მარა საბოლას, გიფაჩჷ თელარაშ ჸეთი ფორმაქ ნამუთ გერსხილი რდჷ ფოსფატეფს, ევოლუციურო ჸათე ტიპიქ გევითარჷ დო დიხაუჩას დომინანტურო გინირთჷ.