ბინეხი

ბინეხი (ლათ. Vitis) — ჩანარიშ გვარი ბინეხიშობურეფიშ ფანიაშე. აკმაართიანეფს 70-შახ გვარობას, ნამუეფით უმენტაშო დიხაუჩაშ ტიბუ დო ზჷმიერ ჰეერიშ ქიანეფს რე გოფაჩილი. ორთაშობურო მარდუ ბინეხი (ტყარი) კარკატია რე, გიოპონუს ოშმეშეფით მიკმაღანკუ, უღუ დინცხფერიში ნახვაცა, ნამუთ ღოზ-ღოზით ეთხიებუ.

გომიარაფა

ბინეხიშ ჯინჯი ჸურით (თასით) გომიარაფაშ ბორჯის თარღერძამი რე, თარი ჯინჯი უკული ივითარენს გეძინაფონ ჯინჯეფს. ჸარშუათ გომიარაფაშ ბორჯის ნაჸარშუშ აბანს მიარე ჯინჯი წჷმიქიმინუაფუ. ბინეხი შილებე ორდას ბართვიშნერი ანუ უშტამბე დო შტამამი. შტამს დვალირი რე მიარეწანიანი ნოჸელეფი ანუ ხუჯეფი დო ართწანიანი ჸალეფი დო გუნაფალეფი. ბინეხიშ ჸას, ფურცელიშ ყერწიშ რღიას, იდვალუაფუ რთული აკოგაფაშ გვიგვილი, ნამუთ თარი დო მათირე გვიგვილეფშე აკმოდირთუ. მიარეწანიან ღერს ივითარებუ ლურენჯი გვიგვილი.

ვეგეტაცია

ვეგეტაციაშ პერიოდის ბინეხიშ გუნაფალას წჷმიქიმინუ გეძინაფონი გუნაფალა ანუ ნაფალა, ნამუთ ელაზჷმაფონო დაღარას ირდუ. ოშმეში ბინეხიშ მიკაღანკალი საშუალება რე. თინა გუნაფალას, ფურცელიშ აწმარენჯი აბანს მა-3-მა-5 ბირგულშე ივითარებუ. ბინეხიშ ფურცელი მოკვარკვალე, ოვალური, გურიშნერი ვარდა მარქვალიშობური რე; უდუწეწუ ვარდა 3-5-ომანამი, ოშა-გოშათ მიარეომანამი (შასლა მაკინდოლიშობური), ფურცელიშ ფირფიტელაშ დო ყერწიშ ეშნამანეფი რღია ვარდა ფორილი რე დო მიარე გინმალი ფორმა უღუ. ფირფიტელაშ ძგოპეფს შხვადოშხვა ზჷმაშ დო მოჸონაფილობაშ კიბირეფი რე. ჯიშიშ მეჯინათ შილებე ფურცელი ორდას ბირტყა, ღარიშობური, ძაბრიშობური, გიმე ვარდა ჟილე ძგოპაკოკიჩილი დო შხვა. ფირფიტელა უქიქე ვარდა ქიქამი რე, შხირას ფსქელი, ქეჩიშობური ქიქით, ფერო ღილე ვარდა რუმე წვანე რე, მოჭითე ვარდა მოჸვინთალე ფერი გინოძჷ დო ტერტეფი უღუ. პიოლი ჭიფე აკოშაყარელი რე ფენჯგირე ბიბლათ, ჟირსქესამი ვარდა ფუნქციურო აკასქესამი (გიმე მოღულე უგუმნაღელე ტვერიანეფით ვარდა უგუვითარაფილი ბუტკოთ).

პიოლიშ ნორთეფი რე: ატარი, გურგინიშ ფურცელეფიშ, ტვერიანეფი დო ბუტკო. ატარი უგუვითარაფილი რე, გურგინი - ხუთფურცელამი. ტვერიანეფი თარო ხუთი რე. ბინეხიშ გუმნაღელი ჟირბუდამი, წვენამი, შხვადოშხვა ფერიშ ლაწკარი რე. ბინეხიშ ტიანი შილებე ორდაშ ჭიჭე, ოშქაშე ვარდა დიდი ზჷმაში; ცილინდრული, ცილინდრულ-ცეკური, ცეკური, სუამი, უფორმე ვარდა ყალერი; ძალამ თხითხუ, ოშქაშე სიკუმსეშ, კუმსი დო ჭყანიერი კუმსი; ლაწკარი რგვალი, მოკვარკვალე, ოვალური, მარქვალიშობური, მოგჷნძე ვარდა გჷნძე რე, ფერო რღია წვანე, წვანე, რღია ვარდიშფერი, რუმე ვარდიშფერი, მოჸვინთალე-ამარტიშფერი (ქრავაშფერი), მოჭითე-ამარტიშფერი, მოჭითე-ღვინიშფერი, კუმაშფერი ვარდა უჩა ფერშა გინმალი რუმე ლენი. წკური ლაწკარიშ დინახალე რე (1-4 ცალი). წკურიშ ნორთეფი რე: ნინძგი, ქალაძა დო ქვარაშ ღარეფი. წკური იკათუანს ცილამ ნიფთიარობეფს, ნამუეფით ოხვილური რე ჩანარიშ ხუჭუჭიშ გოვიტარაფალო.

ბინეხიშ ვეგეტაცია

ბინეხი პირანს მეს-მანგის; გუმნაღელი მარაშინათუთა-გჷმათუთას მონდიდუ. ტიბუ, ზჷმიერი დო კონტინენტური ჰეერიშ პიჯალეფს, ბინეხიშ თელუანობაშ ციკლი პასიურ დო აქტიურ ხანო ირთუ. პასიური ხანა ფურცელეფიშ დოცჷმათ იჭყაფუ დო ორდოშიან აფუნს ბინეხიშ გოკურცხინაფათ ითებუ. აქტიურ ხანო იკოროცხუ ჩანარს წვენიშ ყარაფიშ დოჭყაფა (ჩილამურუა), ნამუთ დამორჩილს ფურცელცჷმათ ითებუ. აქტიური ხანა ანუ ვეგეტაციაშ პერიოდი იკათუანს 6 ფაზას:

• ბინეხიშ ნგარაშე გვიგვილიშ გოფაჩუაშა;
• გვიგვილიშ გოფაჩუაშე გოპირუაშა;
• ხინებიშ გოპირუა;
• გუმნაღელიშ გიშაკაკალუაშე მონდინაფაშა;
• მონდინაფა
• ფურცელცჷმა.

თაშნეშე ქოძრით

ბინეხი მონტონს, საფრანგეთი

• ბინეხიშ გომიარაფა
• ისრიმი
• ბინეხიშ ოჸონაფალი
• ბინეხი ეჯონჯუა-ფორმირაფა
• მებინეხობა
• ბინეხიშ ცაშ გონწყუმა
• ქორთული ბინეხიშ ჯიშეფი

ლიტერატურა

• კეცხოველი ნ., რამიშვილი მ., ტაბიძე დ., საქართველოს ამპელოგრაფია, თბ., 1960;
• რამიშვილი მ., ამპელოგრაფია, თბ., 1970;
• ქანთარია ვ., რამიშვილი მ., მევენახეობა, გამოც. მე-4, თბ., 1965
• ქსე, ტ. 4, გვ., 268, თბ., 1979