გლენ თეოდორ სიბორგი

ვიკიპედიაშე
გლენ თეოდორ სიბორგი
ინგლ. Glenn Theodore Seaborg

გლენ თ. სიბორგი 1964 წანას
დაბადებაშ თარიღი:

19 პირელი, 1912

დაბადებაშ აბანი:

იშპემინგი, მიჩიგანი, ააშ

ღურაშ თარიღი:

ფურთუთა 25, 1999 (86 წანერი)

ღურაშ აბანი:

ლაფაიეტი, კალიფორნია, ააშ

მენოღალობა:

ამერიკაშ აკოართაფილი შტატეფიშ შილა ააშ

ომენცარე სფერო:

ბირთვური ქიმია

სამუშაშ აბანი :

კალიფორნიაშ უნივერსიტეტი (ბერკლი)
მანჰეტენიშ პროექტი
ააშ-იშ ატომური ენერგიაშ კომისია

ალმა-მატერი:

კალიფორნიაშ უნივერსიტეტი (ლოს-ანჯელესი) (BS)
კალიფორნიაშ უნივერსიტეტი (ბერკლი) (PhD)

ომენცარე ხემანჯღვერი:

ჯორჯ ერნესტ გიბსონი
გილბერტ ნიუტონ ლუისი

ჯოხოშინელი მოგურაფეეფი:

რალფ ართურ ჯეიმსი
ჯოზეფ უილიამ კენედი
ართურ ვალი
მარგარეტ მელჰეისი

ჯილდოეფი დო პრემიეფი:

ACS-იშ პრემია ქიმიას (1947)
მენცარობეფიშ ერუანული აკადემიაშ მაკათური (1948)
ნობელიშ პრემია ქიმიას (1951)
პერკინიშ მენდალი (1957)
ენრიკო ფერმიშ პრემია (1959)
ფრანკლინიშ მენდალი (1963)
უილარდ გიბსიშ პრემია (1966)
პრისტლიშ მენდალი (1979)
ომაფე საზოგადოებაშ მაკათური (1985)
ვენივარ ბუშიშ პრემია (1988)
მენცარობაშ ერუანული მენდალი (1991)

ხეშმოჭარუა:

გლენ თეოდორ სიბორგი (ინგლ. Glenn Theodore Seaborg; დ. 19 პირელი, 1912, იშპემინგი, მიჩიგანი, ააშ — ღ. 25 ფურთუთა, 1999, ლაფაიეტი, კალიფორნია, ააშ) — ამერიკალი ქიმიკოსი, ნობელიშ პრემიაშ ლაურეატი ქიმიაშ დარგის (1951).

ბიოგრაფია[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

გლენ თეოდორ სიბორგიქ დებადჷ 1912 წანაშ 19 პირელს, შვედი იმიგრანტეფიშ ფანიას. გურაფულენდჷ ქიმიას, კალიფორნიაშ უნივერსიტეტის (ლოს-ანჯელესი), სოდეთ მიპალუ ბაკალავრიშ ხარისხი. უკულ გურაფა გაგინძორჷ კალიფორნიაშ უნივერსიტეტის (ბერკლი), სოდეთ ჯორჯ ერნესტ გიბსონიშ დო გილბერტ ნიუტონ ლუისიშ ხემანჯღვერობათ თხილუ ოდოქტორე დისერტაცია 1937 წანას. გურაფაშ თებაშ უკულ ქუდოსკიდჷ კალიფორნიაშ უნივერსიტეტის (ბერკლი), სოდეთ რდჷ პროფესორი დო 1958-1961 წანეფს უნივერსიტეტიშ მაჟირა კანცლერი. 1961-1971 წანეფს გლენ თეოდორ სიბორგი მუშენდჷ ააშ-შ ატომური ენერგიაშ კომისიაშ დირექტორო. სიბორგი რდჷ მანჰეტენიშ პროექტიშ მაკათური ხოლო. სიბორგიქ ძირუ დო დიგურუ შხვადოშხვა ქიმიური ელემენტეფი: პლუტონიუმი, ამერიციუმი, კიურიუმი, ბერკელიუმი, კალიფორნიუმი, აინშტაინიუმი, ფერმიუმი, მენდელევიუმი, ნობელიუმი დო ელემენტი 106, ნამუსით გიადჷ სიბორგიუმიშ ჯოხოქ. გლენ თეოდორ სიბორგიქ ძირუ 100-შე უმოსი იზოტოპი. მანჰეტენიშ პროექტიშ ბორჯის სიბორგი გურაფულენდჷ პლუტონიუმიშ ექსტრაქცია-იზოლაციაშ პროცესის. კარიერაშ დაჭყაფუს სიბორგი ხანდენდჷ ბირთვულ მედიცინას ხოლო დო ძირუ შხვადოშხვა ელემენტეფიშ იზოტოპეფი, ნამუთ გიმირინუაფჷ ლახარეფიშ დიაგნოსტიკაშო. სიბორგი თაშნეშე შინელი რე მუჭოთ აკტინოიდური კონცეფციაშ დუმარსხუაფალი. 1951 წანას სიბორგის გინოჩეს ნობელიშ პრემია ქიმიაშ დარგის (ედუინ მატისონ მაკ-მილანიწკჷმა ართო). 1991 წანას სიბორგიქ მიპალუ მენცარობაშ ერუანული მენდალი. რდჷ მენცარობეფიშ ერუანული აკადემიაშ დო ომაფე საზოგადოებაშ მაკათური. სიბორგი რე 500-შე უმოს ომენცარე სტატიაშ, წინგიშ დო პუბლიკაციაშ ავტორი. სიბორგიშ ჯოხო გიოდვეს ართ-ართ ელემენტის დო ართ-ართ ასტეროიდის. ლოს-ალამოსიშ ერუანულ ლაბორატორიას რე დორსხუაფილი გლენ თ. სიბორგიშ ინსტიტუტი, ნამუთ გურაფულენს პლუტონიუმს დო მონკა მეტალეფს. კალიფორნიაშ უნივერსიტეტიქ (ლოს-ანჯელესი) დარსხუ გლენ თ. სიბორგიშ პრემია, ნამუთ გინმაჩამუ გიშარჩქინელ ქიმიკოსეფს დო ბიოქიმიკოსეფს. პრემიას, გომორძგვილ მენცარს გინმოჩანს უნივერსიტეტიშ ქიმიაშ დო ბიოქიმიაშ დეპარტამენტიშ კომიტეტი.

პერსონალური რინა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

გლენ თეოდორ სიბორგიშ ოსური რდჷ ჰელენ გრიგსი. ჸუნდეს შკვითი სკუა. გლენ სიბორგიქ ღურუ 1999 წანაშ 25 ფურთუთას, 86 წანერქ.

ლიტერატურა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

  • Coffey, Patrick (2008). Cathedrals of Science: The Personalities and Rivalries That Made Modern Chemistry. Oxford University Press.

რესურსეფი ინტერნეტის[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]