დიდგორიშ ლჷმა
დიდგორიშ ლჷმა | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
ქორთულ-სელჯუკური ლჷმეფიშ ნორთი | |||||||
| |||||||
კუნთხუეფი | |||||||
ფაილი:Buyuk selcuklu devleti.gif თურქი სელჯუკეფი | საქორთუოშ ომაფე | ||||||
მადუდეეფი | |||||||
ილღაზი | დავით აღმაშენებელი | ||||||
ნძალეფი | |||||||
25.000-150.000 | 55 600
| ||||||
ნოდინაფეფი | |||||||
აბსოლუტური უმენტაშობაქ გოჭყორდჷ ვარდა ჭკორო გჷნირთჷ | უშანულამო |
დიდგორიშ ლჷმა (1121 წანაშ 12 მარაშინათუთა) ქორთუ გიმახვენჯეფიშ უდიდაშ გომორძგუა რე. საჩემარი გერიება, ათაშ უძახჷ თე ლჷმას ისტორიკოსი. თე ლჷმა დიდგორიშ ტერიტორიას რდჷ (ქართიშ ხოლოს) დო მუსულმანეფიშ აკოშაყარელი ჯარიშ ედომუშამო მოსირუათ ითუ.
სამანჯელი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]მავითაართა-მავითოჟირა უკუნემს ქორთუეფიშ მაფაშ დავით აღმაშენებელიშ გებენი პოლიტიკაქ ჭიე-ჭიეთ გაგშეჸონჷ ქიანა გლახა დგომარებაშე. 1099 წანას დავით მაანთხაქ ხარკიშ მეჩამა მეუჭყვიდჷ სულთანს დო უკული ქორთული დიხეფიშ აკოძინას დო დორთინას მიკადირთჷ. გეჭოფჷ ზედაზენი, ქიმირცხუ კახეთი-ჰერეთი, სამშვილდე, გიში, რუსთავი, ლორე. ტერეფიშ ხეს ქართი დო დმანისი კინე სქიდუდუ. ოორუეს, საქორთუოშ, ათე ახალი გიმახვენჯური დო პოლიტიკური ძალაშ გორჩქინა, მუჟამს ბჟადაალს თურქეფი ახალგორჩქინელი ჯვაროსნული სახენწჷფოეფს ოლჷმუდეს, დიდო ოშკურანჯი რდჷ თინეფშო. სელჩუკ დო არაბული სახენწჷფოეფქ ართიანწკჷმა რსხუალა დოდვეს, მაართათ საქორთუოშა გეუშკუმალუდესკონ. მუჭოთ რჩქჷ, სულთან მაჰმუდი მაჟირას დო მუშ მორსხუეფს ოკოდეს კაპინერო მუსპუდესკო დავით მაანთხა, უკული ოორუეშე თხილერეფი, აკოძინელი ნძალეფით ჯვაროსანეფიშ წინაანდეგ მიდეშეს.
ლიმა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]სელჩუკეფს ართუკიდ ნაჯმ ად-დინ ილღაზი უნჩაშენდჷ, ნამუსჷთ დიდი ჯოხო უღუდუ ჯვარნეფწკჷმა ლჷმას. მუსულმანეფიშ ჯარი არაბული, თურქული დო სპარსული წყუეფით 100-150 ვითოში, ქორთული, ევროპული დო სომხური წყუეფით 600-800 ვითოში რდეს. მორსხუეფიშ გეშკუმალა კაპინერი ოკო ჸოფედკო. ათეშენი აკოშაყარეს უჯგირაშ ცხენამი ჯარიშკოჩეფი ეგვიპტეშე კავკასიაშახ. თურქული კავალერია თიმ ბორჯის უმანგარაშ გიმახვენჯური ნძალა რდჷ. დავით მაანთხას 56 ვითოში ჯარიშკოჩი ჸუნდჷ. თაურეშე 40 ვითოში ქორთუ რდჷ, 15 ვითოში ყივჩაღი, 500 ოსი დო 300 ფრანგი (ევროპალი). მუჭოთ რჩქჷნ, ლჷმაქ თექ მოხვადჷ, სოდე ქორთუეფქ დოგეგმესჷნ. ომაფე ჯარიშ პოზიციეფი თექი რდჷ გომანგარაფილი. ჯარიშ თარი ნორთი, ნამუთ მაართათ ოკო ახვალამედუკო ლიმას, დავითი უნჩაშენდჷ. დოსქჷლადირი ნორთი დავითიშ სქუაშ, დემეტრეშ უნჩაშალათ გვალას რდჷ ტყობინელი დო თეურე ოკო გეუშკუმალუდუკო ტერშა. ლჷმაშ დოჭყაფაშ წოხოლე ქორთუეფქ 200 ჯარიშკოჩი გუტეს ტერიშ ბანაკშა. მუსულმანეფს ინეფი მოღალატეეფი უჩქუდეს დო მუნეფიშ ბანაკშა მინაშკვეს, სოდე თინეფქ ტერიშ ჭყვიდუა ქიდიჭყეს. კოალიციური ჯარიშ დონწყუალაქ აკიფაჩჷ. ათე ბორჯის ქორთუეფიშ ჯარქ ტერს ჟირ ხუჯშე ქიგიაშქუ. ბჟადალშე დავითიქ დო დიდგორიშ გვალაშე დემეტრექ მოლართჷ. ქორთუ დო მუშ მახუჯე ჯარიშკოჩეფქ წოხოლენი აზიაშ უჯგირაშ არმიას არაგვეს. ზისხერიშმაბუნალი ლჷმაქ სუმ საათის გიზინდჷ. ილღაზიშ ჯარქ დემარცხჷ დო ინტჷ. ლჷმა ათეთ ვაგათებე, ნტებულეფს ვარზენდეს თიშ საშუალებას, ქართიშა დო დმანისშა მინულებდესკონ. თხოზინქ 8 დღას გიზინდჷ. საქორთუოწკჷმა ლჷმაქ მუსულმან ჯარიშკოჩეფიშ 90% ქეკიდინუ. ჭყოლირ ილღაზიქ მუზმარენი სარდალწკჷმა დო ეჩი ჯარიშკოჩწკჷმა ართო ინტჷ.
მოღალუეფი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]დიდგორიშ ლჷმას უდიდაშ პოლიტიკური დო გიმახვენჯური შანულობა უღუდუ: მუსულმანეფიშ დიდი კოალიციაქ აკიფაჩჷ, მუშ ჯარქ მისპჷ. საქორთუოქ თეშ კილარჩქინდჷ, მუჭო რეგიონიშ უძალიარაშ სახენწიფოქ. თე გომორძგუაქ დაჭყაფუ ქიმეჩჷ ქიანაშ ოეკონიე გადუდმაფებას (1122 წანას ქართიქ დო 1123 წანას დმანისიქ საქორთუოშ ტერიტორიაშა გემშართეს) დო საქორთუოშ ისტორიას ორქოშ ხანაქ ქიდიჭყჷ. ათეშ უკული საქორთუო ხოლო ოშ წანაშ მანგის ნამთინ ლჷმას ვაწმაგენს.
ოინტერესე ჩინებეფი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- დიდგორიშ ლჷმას ჯვაროსანეფი ხოლო ოკათჷდეს (მეხოლაფირო, ოშ კოჩშახ).
გჷმორინაფილი ლიტერატურა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- „ქართლის ცხოვრება“, ტომ. I-IV, თბილისი, 1955-1973.
- მარგიშვილი ს. მითები და რეალობა დავით აღმაშენებლის მეფობის შესახებ, თბ., „სიესტა“, 2006
რესურსეფი ინტერნეტის
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- საქორთუოშ ისტორიაშ დუდი თარიღეფი Archived 2007-09-27 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- დიდგორიშ ელ-მოლუეფი დო მონუმენტი - ფოტოგალერეა Archived 2009-09-08 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.