ვულკანი
ვულკანი (ლათ. Volcanus, Vulkan, ვულკანუს) — გეოლოგიური გუნაჭყეფი, ნამუთ გორჩქინელიე დიხაუჩაშ ჟიდოხის დიხაუჩაშ ქერქიშე ეშაგორგოთელი ლავაშ გჷნოაბანუაშ დო გორგილაფაშ გეშა. აშხვანერენა მოქიმინჯე დო ჩქირატილ ვულკანეფს. ვულკანუსი რომაული მითოლოგიათ დაჩხირიშ დო ოჭკადუე საქვარიშ მათხილარ ღორონთც ჯოხოდჷ.
ორთაშობური კატასტროფეფშე ვულკანური ჸოფირებეფი არძოშე ოშქურანჯი მოღალუეფით გჷშმეგორუ. ვულკანური რელიეფი ჯგირო გჷმოხანტილ მუსხირენ ნორთიშე აკმოდირთუ. თინეფშე კარაკანი ვულკანური კონუსი დო კრატერი რე (ჟიდონი ნორთის ჸოფილ ქართული გეტომბია), ნამუდგაშ დინოხოლეთ ვულკანიშ კერა დო ჸალი იდვალუაფუ. თიში დიამეტრი მუსხირენი კილომეტრისჷთ შილებე ოჭირინუანდასჷნ. ვულკანიშ ჸალი, მუჭო თაშინ, ვერტიკალური გეზაშ რე, მორო ძალამი ოშქურანჯი რე მუჟამცთ თინა გეზას ითირანს დო ვულკანი მუში კონუსიშ ფერდიაშე გეშაგორგოთანს ლავას.
აფეთქებაშ სინძალიერაშ მეჯინათ ვულკანი სუმი ბუნაშ რე: ალაზიმაფათ თინჩი, ნძალიერი დო ძალამ ნძალირი.
ვულკანშე ნიფთუანობა სუმი დგომარებას ეშმიგორგოთუ: ქვანთირი - ლავა, ბერჯეკი რე - ვულკანური ფუთქი, ნტვერი, ლეტა დო ქუალეფი, გაზობური - წყარიშ ორქი, ნახშირორჟანგი დო შხვა. გოვარვალერ ლავა ნჭაფიერო მითმეურს ვულკანიშ გვალაშ ფერდის, მუთმოჯილიკანს ირფელი შურდგჷმილს, ფორუნს დო თინუნს სქირონაშ ჟიდოხის. ვულკანიშ ეშაგორგოთუაბორჯის, ფუთქიწკჷმა დო ნტვერიშ უჭიფანაშ ნორთიეფწკჷმა ართო, შხირას დიდი ასა-გასაშ დო მუდანობაშ ბერჯეკი მოღე ხოლო ეშასოფუნს, მუთ ლავაშე ნორკებო ოშქურანჯი ვა რე.
დიხაუჩას ოშობათ (1300-ე უმოსი) მოქიმინჯე ვულკანიე, ნამუეფიშ უმენტაშობა მოსოფელიშ ოკიანეშ წყართუდოლე რე. სქირონას ვულკანეფიშ მუდანობათ გჷშმეგორუ ინდონეზიაშ კოკეფი. თაქ 200 ვულკანი რე, ნამუეფიშ 2/3 ქიმინჯენს კოჩიშობაშ ედომუშამი ისტორიაშ განწხანც. ინდონეზიას, ზონდიშ კოკეფს სუმატრა დო იავაშ შქას, იდვალუაფუ ვულკანური გოჭყაფაშ კოკი კრაკატაუ. 1883 წანას კრაკატაუქ გეშიგორგოთჷ. ვულკანიშ ხონარი ავსტრალიასჷთ ირჩქილუაფუდჷ, ნამუთ კრაკატუშე 5 000 კმ-ით რე დოჩილითაფირი. ამუდღა თიშ აბანს ახალი ვულკანი რე, ნამუსჷთ კრაკატაუშ სქუას უძახჷნა.
დიხაუჩას ვულკანეფიშ მუსხირენი ორტყაფუ რე, ნამუეფით ჯინჯიერო აკმუხვადუ დიხაშნწალუეფიშ გოფაჩუაშ არეალს. ვულკანიშ ეშაგორგოთიშ პროგნოზირაფა ძალამი ძნელი ირე. ეშაგორგოთის შხირას უწორუანს დიხაშნწალუა, მორო ჩინებული რე თიცალი სიტუაციეფი ხოლო, მუჟამცჷთ ვულკანიშ ქიმინჯალა უნელო ქჷდოჭყაფენ.
ვულკანეფიშ ქიმინჯალა ხვალე კატასტროფული ხასიათიშ ვა რე. თინეფიშ ქიმინჯალაშ გეშა რე დიხაუჩას სქჷლადირი ლითონური, თაშნეშე დიდფასი დო გვერდოდიდფასი ქუალეფიშ ობადოეფი. ვულკანური ფუთქი დიდი მუდანობათ იკათუანს მინერალურ ნიფთუანობეფს. თეშ გეშა, ვულკანიშ გოხოლუაშ ტერიტორიაშ დიხალეფი დიდი ჸოფირებეფით გჷშმეგორუ.
ქოძირით თაშნეშე
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]რესურსეფი ინტერნეტის
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- ვულკანეფი - რღია ოხემანჯღვერე პროექტი Archived 2011-02-10 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- ვულკანეფიშ ეშაგორგოთუეფი ულირს დო ამუდღა Archived 2010-04-17 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- ვულკანი, U.S. Federal Emergency Management Agency (FEMA)
- ვულკანური მოსოფელი