ნერვული სისტემა
ნერვული სისტემა (ლათ. nervus — ნერვი) — ბიოლოგიური სისტემა, ნამუთ აკმოდირთუ ცენტრალური (დუდიშ დო გაგაჩიშ ტვინი) დო პერიფერიული ანუ ვეგეტატიური ნორთეფშე. ცენტრალურ ნორთის ორხველჷ დუდიშ დო გაგაჩიშ ტვინი; პერიფერიულს – ნერვული ნოსქვეფი, თინეფშე გიშულირი ნერვეფი დო ნერვული ბეჭილეფი. ვეგეტატიური ნერვული სისტემა წჷმორინაფილი რე სიმპატიკური დო პარასიმპატიკური ნაორთეფით. თინეფიშ ქიმინჯალა ურთიართსააწმარენჯო რე, სამანგათ სიმპატიკური ნერვული სისტემა აჭყანიერენს დო აშხირენს გულიშ რიტმულ მუშობას, პარასიმპატიკური — თის მჷთმოჩალუნს. დუდიშ ტვინი წჷმორინაფილიე მოგჷრძე ტვინით, ხინჯით, ნათხემით, შქა ტვინით, შქამადვალუ ტვინით დო დიდი გვერდოსფეროეფით. დუდიშ ტვინს შქირუ ღვანდი ზოხო ნაშაყარაშ სახეთ მუთმოფხვადჷნა ჩე ღვანდიშ დინოხოლე. შქირუ ღვანდი ტვინს დო ნათხემს მუკი-მუკი გოძჷ დო აკმოქიმინჷნს დუდიშ ტვინიშ ხოკოს, ედომუშამი ნერვული სისტემა წჷმორინაფილი რე ნერვული ნორშვეფით. თინა ონინალჷ ორგანიზმიშ ელმოლწკჷმა მერგეშუას დო დინოხოლენი ართიანობაშ გარზებას. ნერვული სისტემა აკოგაფათ ურთულაში რე დო მიარეჸურე ფუნქციეფს არსულენს: ოგინაფე ორგანოეფიშ მეშქაშობათ მეთმურსხუანს ორგანიზმის ელმოლწკჷმა, არეგულირენს ირ ორგანოშ ფუნქციეფს, აკმანწყჷნს შხვადოშხვა ორგანოეფიშ მუშობას ართიანწკჷმა, გჷთმოპიჯანს არზუანობას, ზიტყვებას, შვენას, ემოციეფს დო შხვა ფიზიკურ პროცესეფს.
აკოდგინალუა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
ნერვულ ნორშვის აკმოქიმინჷნს ნერვული თოლეფი, ნამუეფსჷთ ნეირონეფი ჯოხო. ნეირონეფს ელმოლს გოძჷ მორჩილი თ.ჯ. ალმაშარე თოლეფი, ნამუეფით არსულენა ოჩამურ ფუნქციას, თინეფს გლიური თოლეფი ჯოხო. თინეფი ნეირონეფშე ვითშახ უმოსი რე. ნეირონი აკმოდირთუ რსხულშე დო თიშე ეშანთირელი ალნაფალეფშე. ალნაფალეფი რე ჟირი სახეშ: დენდრიტეფი, ნამუეფით ჯაშნერ დოჸალერი სტრუქტურას აკმოქიმინუნს დო ართი ნეირონიშ შვანს შილებე მიარე რდასჷნ; მაჟირა სახეშ ალნაფალა რე აქსონი. ირ ნერვულ თოლს ხვალე ართი აქსონი უღუ დო უმოსი გჷრძე რე ვინდარო დენდრიტეფი.
ნერვული იმპულსი, ნამუთ რსხულიშ შხვადოშხვა ნორთის შხვადოშხვანერი ანალიზატორით აღიქმებუ, დენდრიტეფიშ მეშქაშობათ მეურს ნეირონიშ რსხულშა, სოდე მუთმოხვადუ თე ინფორმაციაშ გოანალიზაფა დო ომანგე ფიზიოლოგიური გამაშ ფორმირეაფა, ნამუთ პერიფერიას გიფაჩუ აქსონეფიშ მეშქაშობათ. აქსონეფს შხირ შვანს მუკი-მუკი გოდგჷ ჩე ფერიშ დაცხი, ნამუსჷთ მიელინიშ დაცხი ჯოხო. ნერვულ სისტემას შქირუ ფერი გოპიჯელი რე დენდრიტეფიშ დო ნეირონეფიშ რსხულეფიშ გვერთეფო, ჩე ფერი — აქსონეფიშ გვერთეფო.
ნეირონეფი, მუნეფიშ ფუნქციაშ ომანგეთ რე მაგინე ვარდა მაყარე. მაგინე ნერვეფი გინაფეფიშ ორგანოეფშე გაგაჩიშ ტვინს გინმოჩანა იმპულსეფს, თიშენ ნამჷ-და გაგაჩიშ ტვინს ქჷმოხვადას ომანგე გამაშ ფორმირაფაქ დო გეხორციელას პერიფერიას ეტე დო თი მოტორული გამა. მაყარე ნეირონეფს იმპულსეფი გაგაჩიშ დო დუდიშ ტვინშე, კუთეფშა დო დინოხოლენ ორგანოეფშა მეუღუ. ნერვეფი, ნერვული თოლეფიშ გვერთეფი რე, ნამუთ გალეშე ფორილი რე მიელინიშ დაცხით. თინეფი ხოლო მუნეფიშ ფუნქციაშ ომანგეთ შილებე ორდას მაგინე ვარდა მაყარე.
რესურსეფი ინტერნეტის
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- The Human Brain Project Homepage Archived 2017-07-08 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.