პერსი ბიში შელი

პერსი ბიში შელი
პერსი ბიში შელი
დაბადებაშ თარიღი:	4 მარაშინათუთა, 1792
ღურაშ თარიღი:	8 კვირკვე, 1822
ერუანობა:	ინგლისარი
საქვარუა:	პოეტი
მიმალუობა:	რომანტიზმი

პერსი ბიში შელი (ინგლ. Percy Bysshe Shelley; დ. 4 მარაშინათუთა, 1792 – ღ. 8 კვირკვე, 1822) — გიშარჩქინელი ინგლისარი პოეტი, რომანტიკოსი. ჩინებული, მუჭოთ ართ-ართი არძაშე უჯგუში ლირიული პოეტი ინგლისურნინამი პოეზიას. შელიშ წორომოარზეეფი დო უხოლაში მაჸალეფი რდეს ჯონ კიტსი დო ჯორჯ გორდონ ბაირონი. თიშ ჩილი რდჷ ჩინებული ნოველისტი მერი შელი.

ორდოშიანი მოღალობა

შელიქ დებადჷ ფილდ ფლეისის, ინგლისის. შელიშ მუმა - თიმოთი შელი რდჷ პარლამენტიშ მაკათური, დიდას - ელისაბეთ ფილფორდის მუმალონი უღუდჷ სასექსის. დოჭყაფური განათება ეჭოფჷ ჸუდეს, ოდო 1802 წ. ქენირიცხჷ ბრენთფორდიშ აკადემიას, სოდეთ თის გამწაშე დარუნდეს. 1810 წ. გინილჷ ოქსფორდიშ უნივერსიტეტიშ კოლეჯიშა. შელიშ მაართა პუბლიკაცია რდჷ გოთური ნოველა ”ზასტროზ”, სოდეთ ათეისტური მოსოფელიშ მეჯინალა გიმოხანტჷ. კინ თი წანას პერსიქ მუშ დაწკჷმა ელიზაბეტწკჷმა წორო გიშაშქჷ ”ვიქტორიშ დო კაზირიშ ორიგინალური პოეზია”. 1811 წ. შელიქ გიშაშქჷ მუშ მაჟია გოთური ნოველა ”წმ. ირვინი, ვარა როზენკრეიცელი” დო პამფლეტი ”ათეიზმიშ ვანათობა”. შელიშ არზეფქ დაშქურინუ კოლეჯიშ ხემანჯღვერალა დო თინა ქიჭანეს სხუნუშა, სოდეთ ახალმორდუ პოეტის ვაუვარებჷ მუშ პოზიცია. 1811 წ. შელი დო მუშ წორომოარზე ჰოგი კოლეჯიშე გეგშაჸათეს. ჭე ხანიშ უკული საქვარშა პერსიშ მუმაქ მიშელჷ. კოლეჯიშ ხემანჯღვერალა პერსის ნებას არზენდჷ კოლეჯშა დირთუკონ, ქინარღენდჷ მუშ ნაქიმინას-და, მარა შურერზამილი პოეტიქ ივარჷ თენა ხოლო. შელიშ რადიკალიზმიქ მუმა-სქუაშ შარეფი აკორთჷ. ოთხი თუთაშ უკული შელიქ ოსურო ქიმიჸუნჷ 16 წანერი ჰარიეთ ვესთბრუქი. მალას, შელიქ ირლანდიაშ ნაციონალისტეფს აკოხვადჷ დო გიმაბჟინუ მეწურაფა ”ირლანდიარი კათას”, ნამუქუთ ინგლისიშ თარობაშ ჸუჯიშახჷთ ქიმიოჭირინუ. შელი რევოლუციური პოეტი რდჷ. თიშ მაართა დიდი პოემა ”დიაფალი მაბი” (1813) ოწაწჷ დარაფილი კათაშ რინას ინდუსტრიულ ქიანობას. წიგნი ვალეგალურო გეგმაცხადეს დო შელიშ ხეშე გინმიშ ხვალე ნაჩინებუეფ შქას. 1821-1830 წფს. ანდა პირატული ვერსიაქ გიმიბჟინუ დო გიფაჩჷ ჯინჯიერო მოხანდეეფიშ კლასის. პოემაქ მალას გინირთჷ პოლიტიკური ყარაფიშ - ჩარტიზმიშ ართგვარი ბიბლიათ. 1814 წ. შელიქ მუშ უხენო ჩილი დო წულუ ოსურსქუა მიოტუ დო იტალიურ ნინაშ დაგურაფალო ლონდონშა გინილჷ, უილიამ გოდვინიშ ფანიაშა. თაქ თიქ გეჩინებაფუ მუშ მუმალ ჩილი მერი გოდვინი. მალას თინეფქ საფრანგეთშა დო ჭე ხანიშ უკული შვეიცარიაშა გინილეს ოშარალუშა. სოდგარენ ჟირი თუთაშ უკული კინ ლონდონშა დირთეს. 1815 წ. შელიქ დოჭარჷ ”ალასტორ, ანუ ხვალახობაშ შური”. თიშ უმუკუჯინუო, ნამდა ამდღა კრიტიკოსეფი თე პოემას კოროცხუნა მუჭოთ შელიშ მაართა დიდი მეჭირინაფათ მუშ პოეზიასჷნ, თე ნაჭარას თი ბორჯის კათაშ დიდ თოჸუჯი ვემკუჭოფაფჷ. ღვაწაფაშ თე პერიოდის შელიშ ნაჭარეფს მიშიძირე ჩინებული ინგლისარი პოეტიშ უილიამ უორდსვორთიშ ძალიერი გოლინა.

ბაირონი

1815 წ. აფუნს პერსი დო მერიქ მაჟირაშა ქიშარეს შვეიცარიაშა, სოდეთ ჟირი რომანტიკოს პოეტიქ ართიანს აკოხვადჷ დო დემაჸალეს. ჟენევაშ ტობაშ პიჯიწკჷმა, მეძობელო მახორუ შელი დო ბაირონი შხირას იჩიებუდეს ანდა თემეფშენ. ჟენევაშ ტობას ბაირონწკჷმა წორო ნიშით გილანჩურუაშ ბორჯის ეჭოფილი ინნახანტეფიშ გეშა შელიქ ჭარუ მუშ ჩინებული ოდა ”ჰიმნი იტელექტუალურ შვენებას”.

ინგლისიშა დორთა

1816 წ. მერი დო პერსიქ ინგლისიშა დირთეს. თე წანასჷთ პერსიშ ოსურქ ჰარიეთიქ დუდი ქეგთიშქვიდუ ჰაიდ პარკის. პერსიქ გეგნოჭყვიდჷ მერიშ ოსურო მოჸონაფა, თი მოტივით ხოლო, ნამდა უკული მუშ სქუალეფიშ მეურვეობაშ ნება ნოღვედუკონ, მარა სასამართლოქ ვარია უწუ თეშენ. ახალფანიაფილი პერსი დო მერიქ ბუქინგემშირშა გინილეს, სოდეთ მუნეფიშ მაჸალე თომას ფიქოქი ოხორანდუნჷ. თე პერიოდის შელიქ გეჩინებაფუ ჯონ კიტსი. 1818 წ. შელიქ დოჭარჷ ”ლაონი დო ციტნა, ანუ ორქოშ ნოღაშ რევოლუცია”, ნამუთ უკულნეშის გეგნაკეთჷ დო გიშაშქჷ ახალი დუდჯოხოთ ”ისლამიშ არყება”.

იტალია

შელიშ ნთხორუა ლ.ე. ფურნიე, 1889.

1818 წ. პერსი დო მერიქ მუშ დაწკჷმა კლერ კლერმონტწკჷმა წორო იტალიაშა გინილეს. კლერს ბაირონშე ოსურ-სქუა ჸუნდჷ ჯოხოთ ალეგრა. ნამუქჷთ 5 წანერი რდჷნ თეშ ტიფიშ გეშა დოღურჷ. შელიქ თე პერიოდის ჭარჷ ”გოდუდიშალაფირი პრომეთე”. 1818 დო 1819 წფს. შელიშ ფანიას უბედრობაქ ქიგიოტირხჷ; თინეფს რომს დუღურეს დიო ბოში ვილიქ, დო უკული ლილუ კლარა ევერინაქ. პერსიშ ოსურსქუა ელენა ადელაიდაქ ნეაპოლს დებადჷ 1818 წ. მარა წარმოწანერი დო გვერდი რდჷნ თეშ დოღურჷ. 1819 წ. შელიქ დოჭარჷ მუშ ჩინებული პოლიტიკურ პოემა ”ანარქიაშ მარშიმი” დო ესსე ”რეფორმაშ ფილოსოფიური რწყება”. 1821 წ. ლეხუანობაშ გეშა დოღურჷ ჯონ კიტსიქ. შელიქ თიშ ჯოხოშა ჭარჷ ელეგია ”ადონისი”. 1822 წ. შელიქ დო მუშ ინგლისარ ხუჯიშ დუმაკინეეფქ, პოეტი დო გიშმაშქუმალარი ლეი ჰანთიქ გეგნოჭყვიდეს ბაირონწკჷმა წორო გეგშუშქუმალუდესკო ჟურნალი ”ლიბერალი”, ნამუთ ქაწუდირთუდჷ თი ბორჯიშ კონსერვატიულ ინგლისურ პერიოდიკას. 1822 წ. 8 კვირკვეს შელიქ ლივორნოშ გოხოლუას შტორმიშ ბორჯის დოღურჷ. რსებენს ვერსია, ნამდა შელიშ ერქემამ ნიშის ”დონ ჟუანს” არაგჷ უმოსი დიდ ზჷმაშ ხვამარდიქჷნ. შელის ალაღურჷ ჟირ ადამიერქ. გინოჩამათ, ღურაშახ მუსხირენ დღათ ორდო შელის უთქუალჷ, ნამდა თის უძირჷ მუშ ჟირული, ნამუქჷთ თის მონჭაფილ ღურაშენ ოგინაფუ. შელიშ ცხედარი მუსხირენ დღაშ უკული ზუღაქ გეკაჸოთჷ. შელიშ ცხედარს ზუღაპიჯის კრემაცია უღოლეს. პროცესიას ოსურუდეს ლეი ჰანტი დო ლორდი ბაირონი. შელიშ ნაჭვი დონთხორეს რომს. საფულაშ ქუას ეშაკვათილჷ რე ლათინურ ასოეფით მუკნაჭარა Cor Cordium (გურეფიშ გური).

შელიშ მემორიალი ოქსფორდის. ე. ფორდიშ სკულპტურა, 1892.

შანულამი ნაჭარეფი:

• 1810 - ზასტროზი
• 1810 - ვიქტორიშ დო კაზირიშ ორიგინალური პოეზია
• 1811 - წმ. ირვინი, ვარა როზენკრეიცელი
• 1811 - ათეიზმიშ ვანათობა
• 1813 - დიაფალი მაბი
• 1814 - დეიზმიშ ვარაფა
• 1815 - ალასტორი, ანუ ხვალახობაშ შური
• 1816 - მონ ბლანკი
• 1817 - ჰიმნი ინტელექტუალური შვენებას
• 1817 - ლაონი დო ციტნა, ანუ ორქოშ ნოღაშ რევოლუცია
• 1817 - ისლამიშ არყება
• 1818 - ფრანკენშტეინი, ანუ ამუდღანერი პრომეთე
• 1819 - ოდა ბჟადალიშ ბორიას
• 1819 - ანარქიაშ ნიღაბი
• 1819 - ინგლისი 1819 წ.
• 1820 - გოდუდიშალაფირი პრომეთე
• 1821 - ადონისი
• 1821 - პოეზიაშ ოთხილარო
• 1822 - რინაშ ტრიუმფი (უგუთებუ)
• 1822 - მუნაფა

ლიტერატურა

• Edmund Blunden, Shelley: A Life Story, iking Press, 1947.
• James Bieri, Percy Bysshe Shelley: A Biography, Johns Hopkins University Press, 2008, ISBN 0-8018-8861-1.
• Altick, Richard D., The English Common Reader, Ohio: Ohio State University Press, 1998.
• Holmes, Richard. Shelley: The Pursuit, New York: E. P. Dutton, 1975.

რესურსეფი ინტერნეტის

• პერსი ბიში შელიშ ლერსეფი (ქორთულ ნინაშა) Archived 2011-05-21 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
• პერსი ბიში შელი - ნებეფიშ დეკლარაცია - ქორთულ ნინაშა^{[ღურელი რსხილი]}
• ნახანდეფი პერსი ბიში შელიშ/შე (ინგლისური ნინაშა) ინტერნეტ არქივს
• რესურსეფი პერსი ბიში შელიშე (ინგლისური ნინაშა)
• შელიშ გიშნაგორა ლერსეფი (ინგლისური ნინაშა