რუანდაშ გენოციდი
რუანდაშ გენოციდი — მასობური ჸვილუა-ჟილიტუა რუანდას (რესპუბლიკა ცენტრალურ აფრიკას, გერმანიაშ ჸოფირი კოლონია), ნამუშ ბორჯისჷთ 100 დღაშ გოძვენას, 1994 წანაშ 6 პირელშე თიმ წანაშ კვირკვეშ შხვა რიცხუეფშახ, დოხოლაფირო 800 000-შე 1 071 000-შახ ადამიერქ იჸუ გოჭყვიდილქ ჰუტუშ ტომიშ ექსტერმისტული ბუჯგუეფიშით. გენოციდიშ ნაკიბირეფი თარი ტუტსიშ ეთნიკური ბუნაშ წჷმმარინაფალეფი დო ზჷმიერო მორინელი ჰუტუშ ტომალეფი რდეს.
ისტორიაშა რუანდაშ გენოციდიქ გენშართ ვა ხვალე მუჭოთ თეჯგურა კუნტა პერიოდის ჸვილირი ადამიერეფიშ რიცხუთ, თაშნეშე გოეროშ დო ბჟადალიშ ქიანეფიშ ვა ადეკვატურო დოგვიანაფილი გამაშ გეშა.
თიშ უმკუჯინალო, ნამჷ-და წიმიწორეთ რდჷ ჩინებული დოგეგმილი ჸვილუა-ჟილიტუაშ გეშა, აკა სახენწჷფოს თეშ აწმარენჯი ვართ პროტესტი გუმუხანტუ დო ვართ მუთუნნერი ზჷმეფი მეუღებჷ.
1993 წანაშ გერგობათუთას, გოეროქ ქჷდარსხუ ორგანიზაცია UNIMAR-ი (გოართოიანაფილი ერეფიშ რუანდაშ მოხვარაშ მისია), თიშ გეშა,ნამჷ-და შეუსრულებუდუკო თი ოთინჩალე ხეკულუა, ნამუთ 1993 წანაშ 4 მარაშინათუთას რუანდაშ პარტიეფს შქას დიდვინჷნ, ტანზანიაშ ნოღა არუშას. ორგანიზაციას მანდატიქ მეუჭყორდჷ 1996 წანას. გოეროს ვემუჩამჷ ნება/დავალება UNIMAR-იშო, ნამჷ-და გენოციდიშ დოჭყაფაშეხ გუკეთებუდკო პრევენცია დო ვართ უკული მეუღებჷნა ზჷმეფი, ნამჷ-და აკა ადამიერიშ თელარა ვარა გინუსქილადუდესკონ. გოეროშ მისიაა მადუდე რდჷ კანადარი გენერალ-ლეიტენანტი რომეო დალერი.
გენოციდიშ დოჭყაფაშახ მუსხირენ მარაშ კინოხ, გოეროს წჷმარინეს ანგარიშეფი ჰუტუშ ბუჯგუაშ აკოანჯარაფაშ დო გეგმეფიშ გეშა, გოეროს შური ვამუკვირჷ თე ჩინებეფშა დო ვარი თქუ პრევენციული ღონისძიებეფიშ მანჯებაშენ. დალერიშ ანდაშიანი გორთხილაფაშ უმკუჯინალო, გეაროქ გუხურგჷ ოთინჩალე მისიაშ წჷმმარინაფალეფს კონფლიქტიშა კათაფა.
გენოციდიქ გეთუ, მუჟანსჷთ ტუტსიშ ტომიშ ბუჯგუაქ, რუანდაშ პატრიოტულ ფრონტიქ, ნამუსჷთ დუდენდჷ პოლ კაგამე, ჰუტუშ თარობა გეგმარაგჷ დო ხეშა ქეშეჸოთჷ ხემანჭუაფა. ოში ვითოშობათ ჰუტუქ გეგნორთჷ ბჟაეიოლ ზაირშა (ასე კონგოშ დემოკრატიული რესპუბლიკა) ტუტსიშ ტომიშ ნჯარიშ ეშაღალაშ დუდშე აღებელო. რუანდაშ ამბეეფქ გულა იღვენუ მეძობელ ქიანეფშათ დო გჷმიჭანუ ჟირი ლჷმა კონგოს, ბურუნდიშ ომენოღალე ლჷმა.