ქართიშ გუბერნია

ვიკიპედიაშე
(გინოწურაფილი რე ტფილისიშ გუბერნია-შე)

ტფილისიშ გუბერნია
გუბერნია








14 ქირსეთუთა 18461917





გერბი

ტიფლისიშ გუბერნია 1900 წანას
ნანანოღა ტფილისი

ქართიშ გუბერნია, ტფილისიშ გუბერნია (რუს. Тифлисская губерния; Тифліская губернія) — რუსეთიშ იმპერიაშ ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ართული 1846-1917 წანეფს. ადმინისტრაციული ცენტრი — ტფილისი.

ისტორია[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

ადმინისტრაციული დორთუალა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

დირსხუ 1846 წანას[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

ქართიშ გუბერნიაშ ფორმირაფაქ დემტკიცჷ ნიკოლოზ I-შ ზოჯუათ[1] 1846 წანაშ 14 ქირსეთუთას. აკიქიმინჷ საქორთუო-იმერეთიშ გუბერნიაშ აკოცჷმაშ შედეგო.

1846 წანას ქართიშ გუბერნია აკმოდირთუდჷ[2]:

განობეფი ადმინისტ. ცენტრი
1 ქართიშ მაზრა ქართი
2 გორიშ მაზრა გორი
3 თელავიშ მაზრა თელავი
4 სიღნაღიშ მაზრა სიღნაღი
5 ელიზავეტპოლიშ მაზრა ელიზავეტპოლი
6 ერევანიშ მაზრა ერევანი
7 ნახიჩევანიშ მაზრა ნახიჩევანი
8 ალექსანდროპოლიშ მაზრა ალექსანდროპოლი
9 ოსეთიშ ოკრუგი ?
10 თუშ-ფშავ-ხევსურეთიშ ოკრუგი ?
11 გვალაშ ოკრუგი ?

თირუა 1849 წანას[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

1849 წანაშ 9 მანგის[3] ქართიშ გუბერნიაშე გეგშერთჷ ერევანიშ, ნახიჩევანიშ დო ალექსანდრაპოლიშ (ახალქალაქიშ განობაშ მოხ) მაზრეფქ, ნამუეფით აკიქიმინჷ ერევანიშ გუბერნიაქ[4].

1900 წანას ქართიშ გუბერნია აკმოდირთუდჷ:

მაზრეფი, ოკრუგეფი, განობეფი
(1900 წანა)
მოსახლეობა[5]
ქართიშ მაზრა 66377
I. სართიჭალაშ განობა (რეზიდ. მარიენფელდი) 30373
II. ტფილისიშ განობა (რეზიდ. ელისავეტინსკოე) 30950
III. ყარაიაზიშ განობა (რეზიდ. ყარა-ტაპა) 5054
ახალქალაქიშ მაზრა 71003
I. ბარალეთიშ განობა (რეზიდ. ბარალეთი) 37834
II. ბოგდანოვკაშ განობა (რეზიდ. ბოგდანოვკა) 33169
ახალციხეშ მაზრა 51273
I. ქობლიანიშ განობა (რეზიდ. უდე) 16459
II. აწყურიშ განობა (რეზიდ. აწყური) 16171
III. ურაველიშ განობა (რეზიდ. ზურდალი) 18643
ბორჩალოშ მაზრა 100675
I. ბორჩალოშ განობა (რეზიდ. შულავერი) 20640
II. ეკატერინენფელდიშ განობა (რეზიდ. ეკატერინენფელდი) 13869
III. ლორეშ განობა (რეზიდ. ჯელალ-ოღლი) 32776
IV. თრიალეთიშ განობა (რეზიდ. ალექსანდერსგილფი) 34562
გორიშ მაზრა 167310
I. ბორჯომიშ განობა (რეზიდ. ბორჯომი) 5379
II. მეჯვრისხევიშ განობა (რეზიდ. მეჯვრისხევი) 29575
III. სურამიშ განობა (რეზიდ. მიხაილოვო) 38744
IV. ხიდისთავიშ განობა (რეზიდ. ქარელი) 39690
V. ცხინვალიშ განობა (რეზიდ. ცხინვალი) 53562
დუშეთიშ მაზრა 67472
I. ბაზალეთიშ განობა (რეზიდ. ბაზალეთი) 16178
II. მცხეთიშ განობა (რეზიდ. მცხეთა) 14144
III. ქსანიშ განობა (რეზიდ. ახალგორი) 19628
IV. ქვეშეთიშ განობა (რეზიდ. ქვეშეთი) 17522
სიღნაღიშ მაზრა 76028
I. ბაკურციხეშ განობა (რეზიდ. გურჯაანი) 18684
II. კოდალოშ განობა (რეზიდ. კოდალო) 22255
III. მაჩხაანიშ განობა (რეზიდ. მაჩხაანი) 33259
IV. შირაქიშ განობა (რეზიდ. დედოფლის-წყარო) 1830
თელავიშ მაზრა 52472
I. ყვარელიშ განობა (რეზიდ. ყვარელი) 19788
II. წინანდალიშ განობა (რეზიდ. წინანდალი) 32684
თიანეთიშ მაზრა 35417
I. ფშავ-ხევსურეთიშ განობა (რეზიდ. ბარისახო) 9778
II. ერწოშ განობა (რეზიდ. გულელები/ამტნისხევი) 14900
III. თუშ-კახეთიშ განობა (რეზიდ. ახმეტა ზოთონც, ომალო ზარხულს) 10739
ზაქათალაშ ოლქი 72582
I. ალიაბადიშ განობა (რეზიდ. ალიაბადი) 13987
II. ბელაქანიშ განობა (რეზიდ. ბელაქანი) 15807
III. ჭარ-მუხახიშ განობა (რეზიდ. ზაქათალა) 20764
IV. კახიშ განობა (რეზიდ. კახ-მუღალი) 22024

ქართიშ, ახალქალაქიშ, ახალციხეშ, ბორჩალოშ, გორიშ, დუშეთიშ, სიღნაღიშ, თელავიშ, თიანეთიშ მაზრეფო დო ზაქათალაშ ოკრუგო. ფართობი 44607 კმ2, მახორობა 1.040943 ადამიერი. თაჸურეშე ნოღეფს (ზაქათალაშ ოკრუგიშ უმუშო) ოხორანდჷ 207294 ადამიერი (XX ოშწანურაშ დაჭყაფუშ მუნაჩემეფით). ერუანული აკოდგინალუა: ქორთუეფი, სომეხეფი, რუსეფი, აზერბაიჯანალეფი დო შხვა. ქართიშ გუბერნიაქ გეუქვუ 1917 წანას.

ლიტერატურა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

  • საქართველოს ისტორიის ნარკვევები, ტ. 5-6, თბ., 1970-1972;
  • ცინცაძე ზ., ქსე, ტ. 4, გვ. 605, თბ., 1979

სქოლიო[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

  1. Полное собрание законов Российской империи, собрание 2-е, т. XXI, ук. 20.701, ст. 647
  2. § 2. Тифлисская губерния образуется из следующих уездов теперешней Грузино-Имеретинской губернии: 1) Тифлискаго, 2) Горийскаго, 3) Телавскаго, 4) Сигнахскаго, 5) Елисаветполскаго, 6) Эриванкаго, 7) Нахичеванскаго и 8) Александрапольскаго. К этому последнему уезду присоединяется от уезда Ахалцихскаго участок Ахалкалакский. принадлежащие к этой губернии округи: Горских народов, Осетинский и Тушино-Пшаво-Хевсурский остаются на прежнем основании. Губернским городом остается Тифлис.
  3. Полное собрание законов Российской империи, собрание 2-е, т. XXIV, ბრძ. 23.303, გვ. 311
  4. Образование в закавказском крае эриванской губернии. Положением, утвержденным Нами в 14 декабря 1846 года (20.701), Закавказский край разделен на 4 губернии: Тифлисскую, Кутаисскую, Шемахинскую и Дербентскую. Ныне, во внимании к представлению Наместника Кавказского, рассмотревшему Кавказским Комитетом, признавая полезным и необходимым, для успешного движения дел и удобнейшего управления, образовать в Закавказском краееще новую губернию, Мы Повелеваем: 1) В состав этой, вновь учреждаемой губернии, отделить: от Тифлисской губернии уезды: Эриванский, Нахичеванский и Александрапольский, кроме участка Ахалкалакского, а от Шемахинской губернии участок Мигринский и селение Канак Шушинского уезда
  5. «Кавказский календарь» на 1902 год: 57-й год - Тифлис, 1901