საფრანგეთიშ მასუმა რესპუბლიკა
|
საფრანგეთიშ მასუმა რესპუბლიკა | |||||||||
| |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| დევიზი დუდშულობა, ართმანგობა, ჯიმალობა | |||||||||
| ჰიმნი მარსელიეზა | |||||||||
 საფრანგეთიშ რესპუბლიკა 1939 წანას | |||||||||
| ნანანოღა | პარიზი | ||||||||
| ნინა | ფრანგული (ოფიციალური), თაშნეშე შხვა ნინეფი | ||||||||
| რელიგია | კათოლიციზმი (სახენწჷფო რელიგია 1905 წანაშახ), ლუთერანიზმი, კალვინიზმი, იუდაიზმი, ისლამი | ||||||||
| ფარაშ ართური | ფრანკი | ||||||||
| ფართობი | 536,464 კმ² (1894) 13,500,000 კმ² (1938, კოლონიური ტერიტორიეფით) | ||||||||
| მახორობა | 150,000,000 (1938, კოლონიური ტერიტორიეფით) | ||||||||
| დუდალაშ ფორმა | საპარლამენტო რესპუბლიკა | ||||||||
| პრეზიდენტი | |||||||||
| - 1871-1873 | ადოლფ ტიერი (მაართა) | ||||||||
| - 1932-1940 | ალბერ ლებრანი (ეკონია) | ||||||||
| პრემიერ-მინისტრი | |||||||||
| - 1870-1871 | ლუი ჟიულ ტროშუ (მაართა) | ||||||||
| - 1940 | ფილიპ პეტენი (ეკონია) | ||||||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
_crowned.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg)
საფრანგეთიშ მასუმა რესპუბლიკა (ფრანგ. Troisième République) —პერიოდი საფრანგეთიშ ისტორიას, 1870 წანაშ 4 ეკენიაშე - საფრანგეთიშ მაჟირა იმპერიაშ დონთხაფაშე — 1940 წანაშ 10 კვირკვეშახ - ვიშიშ რეჟიმიშ გოჭყაფაშახ.
1870 წანაშ 4 ეკენიას, სედანიშ ლჷმას მარცხიშ უკულ, ნაპოლეონ III გეგნარინეს. ჸათე მოლინათ გეთუ მაჟირა იმპერიაშ პერიოდიქ საფრანგეთის. უკულ თეს მაჸუნუ პარიზიშ კომუნაქ დო სოციალური პრობლემეფქ. პრუსიაქ ქიდეკინჷ საფრანგეთიშ ტერიტორიეფი ელზასი დო ლოთარინგია. საფრანგეთიშ ახალფორმირაფილი თარობაშ - მასუმა რესპუბლიკაშ მაკათურეფს ოკოდეს მონარქიაშ რესტავრაცია, მარა თიში ფორმაშ დო სტრუქტურაშ გეშა, ართოიანი არზიშა ვემიაჭირინეს. 1875 წანას მეღებული კონსტიტუციათ, კანონმადვალუ ორგანოეფი რდჷ დეპუტატეფიშ პალატა დო სენატი. სახენწჷფოშ მადუდე რდჷ პრეზიდენტი. მაართა ჟირი პრეზიდენტიშ ადოლფ ტიერიშ დო პატრის მაკ-მაჰონიშ მართუალაშ ბორჯის, რდჷ სერიოზული ცადებეფი მონარქიაშ კინე დორსხუაფაშო, მარა უკულიანი პერიოდეფიშო უმოს პოპულარულო გინირთჷ თარობაშ რესპუბლიკური ფორმაქ. შედეგო, ცადებეფქ მონარქიაშ რესტავრაციაშო ჭიეჭიეთ მეჭყორდჷ.
მაეჩა ოშწანურაშ დაჭყაფუშე საფრანგეთიშ პოლიტიკას დომინირენდჷ დემოკრატიული ალიანსი, ნამუთ დუდშე მეკვარჩხანე-ცენტრისტული პოლიტიკური პარტია რდჷ, მარა უკულ მემარძგვანე-ცენტრისტული იდეოლოგიაშ პარტიათ გინირთჷ. მაართა მოსოფელიშ ლჷმაშე 1930-იანი წანეფიშ დათებუშახ, ფრანგული პოლიტიკა იხასიათებუდჷ პოლარიზაციათ, დემოკრატიული ალიანსიშ დო რადიკალეფს შქას. მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმაშ დოჭყაფაშ უკულ, მუჟამსჷთ ნაცისტური გერმანიაქ აკეთჷ საფრანგეთიშ ოკუპაცია, მასუმა რესპუბლიკაშ თარობაქ აკოცუ. გიჭყჷ ვიშიშ რეჟიმქ ფილიპ პეტენიშ დუდალათ დო დუდიშული საფრანგეთიქ შარლ დე-გოლიშ დუდალათ.
მასუმა რესპუბლიკაქ დარსხუ ფრანგული კოლონიეფი, მაგალთო ინდოჩინეთის, მადაგასკარს, პოლინეზიას დო თაშნეშე ბჟადალი აფრიკას. XIX-XX ოშწანურეფიშ გოძვენას, საფრანგეთი რდჷ მაჟირა კოლონიური იმპერია ბრიტანეთიშ უკული. ტერიტორიული ექსპანსიაშ პიკის, 1920-1930-იან წანეფს საფრანგეთიშ კოლონიური იმპერიაშ ფართობი 13,500,000 კვ. კმ. რდჷ დო მახორობაშ მუდანობა აკმადგინანდჷ დოხოლაფირო 150 მილიონი ადამიერს.
ლიტერატურა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- Mayeur, Jean-Marie; Rebérioux, Madeleine (1984). The Third Republic from its Origins to the Great War, 1871–1914.
- Bernard, Philippe; Dubief, Henri (1985). The Decline of the Third Republic, 1914–1938. New York: Cambridge University Press.