ფრანსუა რაბლე

ვიკიპედიაშე
ფრანსუა რაბლე

Francois Rabelais

ფსევდონიმი: ალკოფრიბას
ნაზიერი
დაბადებაშ თარიღი: 1494
დაბადებაშ აბანი: შინონი,
საფრანგეთი
ღურაშ თარიღი: 1553
ღურაშ აბანი: პარიზი
ერუანობა: ფრანგი
საქვარუა: ჭარუ–ჰუმანისტი.
მიმალუობა: რენესანსი
ჟანრი: რომანი
დებიუტი პანტაგრუელი

ფრანსუა რაბლე (François Rabelais; დ. დოხოლ. 1494 – ღ. 1553, 9 პირელი, პარიზი), რენესანსიშ ფარანიშ ფრანგი ჭარუ-ჰუმანისტი, ექიმი. ავტორი რომანი-დილოგიაშ „გარგანტუა დო პანტაგრუელი“.

ბიოგრაფია[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

რაბლეშ დაბადებაშ აბანი დო თარიღი აიწორო დოდგინელი ვა რე, მორო ორჩანიეთ თინა 1494 წანას შინონწკჷმა, ინდრ-ე-ლუარი, ოკო დაბადებედჷკო, ოშქარი ბურჟუაშ ფანიას. მუამუში ადვოკატი დო დიხაშ მორხველე რდჷ. ლა დივინიე, ბაბათ სუილის, თეჟამო ჭარუშ დაბადებაშ აბანიშ ჯოხოდვალას ირხველუანც დო თაქ რაბლეშ მუზეუმი იდვალუაფუ.

ოეკლესიე განათებაშ ეჭოფუაშ უკული, 1520 წანას ფრანსუაქ ბერო მიდართჷ. მუსხირენ ერუდირაფილ კათაწკჷმა ართო თინა ორსხუანც ჭიჭე ბუნას, ნამუთ ბერძენულ, ლათინურ, იტალიურ ლიტერატურას დო ანტიკურ ფილოსოფიას გურაფულენდჷ. სორბონიშ თეოლოგიაშ ფაკულტეტიქ ბერძენულიშ გურაფა აკრძალჷ დო რაბლეშ ბუნაქ აკიფაჩჷ. თეშ გეშა, 1530 წანას რაბლე მითმიოტალენც ბერობას დო იჭყანც დიო სამართალიშ (პუატიეშ უნივერსიტეტი), ოდო უკული მედიცინაშ (მონპელიეშ უნივერსიტეტი) დოგურაფას.

1532 წანას რაბლე ლიონშა გინმურც, თიჟამო საფრანგეთიშ ართ-ართი ინტელექტუალურ ცენტრშა, სოდეთ ექიმო მუშენც. თინა ართ-ართი მაართა რდჷ, ნამუქჷთ ადამიერიშ რსხულიშ გოკვათუაშე მორსებეფი მანჯჷნ. თე ბორჯისჷთ თინა ლათინურ ნახანდეფც არედაქტირენც მაბეშტალ სებასტიან გრიპიუსიშო. დუდიშული ბორჯის თინა პამფლეტეფც ობჟინუანდჷ, სოდეთ ჯარალუას დოკვირდაფილ დოგმეფც აკრიტიკენდჷ დო ადამიერიშ დუდიშალაშე მუში თოლწონუეფც ჭარნდჷ.

ფსევდონიმით ალკოფრიბას ნაზიერი (ფრანსუა რაბლეშ ანაგრამა) 1532 წანას რაბლე ობჟინუანც მუში მაართა ნაწარმებუს პანტაგრუელი, მუქჷთ მუში "გარგანტუაშ" სერიაშ დოჭყაფუთ გჷნირთჷ. ნაწარმებიშ დიდი პოპულარობაშ უმკუჯინუო, თინა სორბონიშ უნივერსიტეტიქ დო კათოლიკურ ეკლესიაქ თიმწკჷმაშენო აკრძალეს. თეშ უკული რაბლე მუში ჯიმადის — კარდინალ ჟან დიუ ბელეის მეჸუნც ტურინშა, სოდეთ მელამოსეთ დო ექიმო მუშენც ბელეიშ ჯიმა, გიიომწკჷმა ართო ჭიჭე ხანით. თე პერიოდის თის ტყობაშე მუთმუწიენც რინა ერეტიკოსო მერჩქინაფაშე დუდიშ ეიოჩილითაფარო. სორბონიშით თიში რომანიშ დღანებაშ უკული თის ხვალე დიუ ბელეიშ პროტექცია თხილანც.

1534 წანას გჷშართჷ გარგანტუაქ, ნამუქჷთ მაართა ნაწარმებიშორო აკრძალულქ იჸუ. რაბლექ აძულაფირქ იჸუ საფრანგეთიშე მიდურთუმუდჷკო დო 11 წანაშ მეძენას დუდი აკუკჷნებუდჷკო ირინერი პუბლიკაციაშე. თე წანეფიშ განწხანც თინა იტალიას შარალენდჷ, მორსებეფც მანჯჷნდჷ დო მედიცინას ოგურუნადჷ. 1552 წანას დორხველი ჯოხოთ გჷშაშქუმალირ მაანთხა წინგისჷთ კინ თი ბედიქ აჭარჷ დო ავტორი ჯიხას ქჷმლაკილუეს. თიში ეკონია ნაწარმები მახუთა წინგიქ რაბლეშ ღურაშ უკული, 1564 წანას გჷშართჷ.

რაბლეშ ღურაშე დო თიში ეკონია ზიტყვეფშე მუსხირენი გინორთელი ეჭარუა რე ჩინებული. ნამთინე ჩინებათ, თის უჭარუ გოთქვილი ართზიტყვასქვილამი დუნაჩინა: "მა მუთუნი ვაგჷმორჩქჷ, ქვერსემი ფარა გებძუ, ოდო დოსქილადირი უღვენჯეფშა დომიტებუ". ოდო თიში ეკონია ზიტყვეფი ჸოფე: "მა მეურქჷ დიდი უზურიშ ოგორუშა" (ფრანგ. je vais quérir un grand peut-être).

ჰუმანიზმი რაბლეშ ქიმერონც[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

ფრანსუა რაბლე (ანონიმი მახანტალი, XVIII ოშწანურაშ დაჭყაფუ)

რაბლე ფრანგულ ლიტერატურას ახალ ფარანც უდვანც ოდუდეს. თიშ გიგანტურ პერსონაჟეფც წჷმორინაფილიე თი ვერწემი შუულობეფი, მუთ ზოგადო ადამიერც ენოტყობჷნ. თიში თოლწონუაშ ეშაულარი ჭურჭული წორეთ ადამიერიშ მეხჷ რწუმა რე.

ერდუალა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

რაბლეშ ნაწარმებეფიშ ართ-ართი თარი თემა ერდუალაშ ოკითხუ რე. თინა აკრიტიკენც შქა ოშწანურეფიშ თეორიული, აბსტრაქტული გურაფაშ ფორმეფც დო მუში პერსონაჟეფიშ, გარგანტუაშ დო პანტაგრუელიშ სამანგიშა მუმარზიენა ახალ სისტემას, სოდეთ თარი აბანი უკჷნებჷ ორთაშა დაკვირას დო კრიტიკულ ჰონიას. მაგურაფალი ვა არზენც მოგურაფეს ედომუშამო ხაზირი ფორმულეფც, თიქ მუშით ოკო მიოგორუას ჩე სინთეს დაკვირაშ დო აზჷრებაშ ჭყოლოფათ, თაშინ, გურაფა მორსაშა ოკო ორდას გერსხილი. გჷშაკერძაფილი შანულობა ერზიებუ მორალურ ერდუალას, რახან „მენცარობა სვინდისიშ უმშო შურიშ რცუაფა რე .“ [1].

რაბლეშური ერდუალაშ ოსხირი რე ადამიერიშ მეხჷ რწუმა. რწუმა თიში, ნამდა ადამიერი რე თინშურიში დო თიში ორთა ოკო ვა აკობხურგათ ოკონი, ვარინ ხე ოკო აკუნწყუათ დო ართმანგო გუავითარათ შური, ჰონია დო რსხული. ვა შილებე თეორიაშ დო პრაქტიკაშ, ჰონიაშ დო გინაფაშ, ჭკუაშ დო ემოციაშ ართმაჟირაშე გჷმოთიშუა. ადამიერი ირფელი თეშ ჰარმონიული აკნაკათა რე.

ფეოდალური სისტემაშ კრიტიკა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

რაბლე აკრიტიკენც ფეოდალურ სისტემასჷთ. საფრანგეთიშ კათოლიკური ეკლესიაშ დო პაპიშ ამბიციური პოლიტიკა მაფაშ ხეშუულობას აკმუნჭირანც. ქიანას ოკო ჸუნდას გაღიერი, განათებული დო ჰუმანური მაფა. ოხვილურიე კათა დო მაფაშ შქას ალება რდასჷნ, ოდო თეშ ქიმინუა ღორონთიშ მუნაჩქვეფი მაფას ვა შეულებუ. [2].

ეკლესიაშ კრიტიკა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

რაბლექ ქაწუდირთჷ ეკლესიასჷთ, ნამუთ ასკეტურ რინას ქადაგენდჷნ. თიქ მოუძახჷ კათას ვემკუჯინუდესკონ თი წესეფშა, ნამუეფჷთ რელიგიაქ ბიბლიას რინელი ვითი დოჩინას მეუძინჷნ. ირფელი თექ გჷშეჭანუ თიში რელიგიური თოლწონუაშენ აზჷრეფიშ შხვადოშხვანერობა. ნამთინე თის ათეისტო მირჩქინანც, ნამთინე რეფორმატორო, ევანგელისტო ვარა დეისტო. ფაქტი თინა რე, ნამდა რაბლეშ პერსონაჟეფი შხირას მითმიოდირთუნა ღორონც, იხვამანა, მარა ღორონთი ვანაფერო მიშმურც თინეფიშ საქვარშა დო გერგეზეფც უტალენც თიში შელებას, ნამდა მუნეფიშით ქჷმიპალუან ბედინერება. რაბლეშ აზჷრით ადამიერქ მუში ბედი მუქ ოკო აკოქიმინას. ადამიერიშ დინოხ ღორონთიერი ჯამი რე დო თის დუდიშალას ქჷმეფჩანთჷდა, თიწკჷმა თე ჯამი დუც გჷმირჩქინანც. ათეშენ ილაშქუნც ასკეტიზმიშ მეხჷ დო მოხუჯე რე თიში, ნამდა ადამიერქ დოდირთას ორთაწკჷმა ალებას, გჷმირინუას მუში შელებეფი დო ილჷმას ბედინერებაშო. [3]

სტილი[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

გარგანტუა. ლითოგრაფია. ონორე დომიე.

რაბლეშ ნაწარმებეფი ოჩიებელი დო ოგჷნაფალი ნინათ რე ჭარილი. თინა დუდიშულო ხვარენც ურცხო ნინეფც დო მუშით გონულენც ახალ ნინეფც. მუში ნაწარმებეფს ირო დუდის ეთმიჩილითუანს დიდაქტიზმიშე დო ღანკის ხუმარუათ ოჭირინუანც. თიში იუმორი ქიანაშ ხალისამ რწყებაშე მუთმოურც. თი ადამიერი, მიდგასჷთ ვაუჩქ ძიცანი, ოშქურანჯიე, რახან ვა შეულებუ დორხველი დუც ირონიათ ქჷმკაჯინასჷნ, თაკილი გემშიღას მუში ერთიშა. ვეძიცუა შანენც აგურე ნოტყისჷნ. ოციგანე ტონს სატირა ხოლო ელმათირუ, გჷშაკერძაფილო პაპეფიშ დო თეოლოგეფიშ მეხჷ. ირფელი თენა გჷთმაჭყანც კომიკურს დო მეწურაფილიე ირფელი თიში მეხჷ, მუთ ჩალუნც ადამიერიშ შელებეფიშ გოფუშქუას. თაშნე, რაბლეშ ნაწარმებეფს საქვარი მიღუნა ჰუმანისტურ ძიცაწკჷმა.

ნაწარმებეფი[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

  • პანტაგრუელი, 1532
  • გარგანტუა, 1534
  • მასუმე წინგი, 1546
  • მაანთხა წინგი, 1552
  • მახუთა წინგი, 1564
ვიკიოწკარუეს? რე ხასჷლა თემაშენ:

სქოლიო[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

  1. ფრანსუა რაბლე, გარგანტუა დო პანტაგრუელი, მათანგალი გურამ გოგიაშვილი, იანუსი, ქართი, 1991.
  2. Dix siecles de literature francaise, vol.1, Bordas, Paris, 1984, ISBN 2.04.01.1854.3
  3. Histoire de la litterature francaise, vol.1, Nathan, paris,. 1988.

რესურსეფი ინტერნეტის[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]

  1. კოროცხუაფონი ერკებულიშ ელემენტი

{{ქიანაშ მუნაჩემეფი {{{1}}} | country flaglink2 | variant = | size = | name = | altlink = მორაგბეეფიშ ერუანული ნაკორობა | altvar = rugby }} რაბლეშ ნაწარმებეფი