კაბეტი გოფათქუა

კაბეტი გოფათქუა — ოქიანუშ გოფართინაფა

კაბეტი გოფათქუა (ინგლ. Big Bang) — ფიზიკური თეორია, ნამუთ ეთმონწყუნს მუჭო გიფართინუ ოქიანუქ მაღალი პისქვინიშ დო ტემპერატურაშ დაჭყაფურ დგომარობაშე. ოქიანუშ გოჭყაფაშ დიდი გოფათქუაშ ჸათე მოდელი, თაშნეშე ოცადჷ ქექე ქიმიური ელემენტეფიშ, კოსმოსური მიკრორეღმული ფონიშ დო ოქიანუშ ფართომასშტაბამი სტრუქტურაშ თეორიულ ენწყუმას.

ყათე თეორიაშ ნტკიცებაშო არძოშ უმოსო კაბეტი შანულობა უღჷ თისი, ნამჷ-და კაბეტი გოფათქუაშ თეორია დჷთმაჸუნუ ჰაბლი-ლემეტრიშ კანონს — მუთ უმოსო შორს მადვალუ რე გალაქტიკა, თით უმოსო ბიწორო დეთმეთხიებუ თინა დიხაუჩას.

კაბეტი გოფათქუაშ თეორიაშ მაჟირა შანულამი ნტკიცება რე კოსმოსური მიკრორეღმული ფონი, ნამუთ მენცარეფიშ აზრით, კაბეტი გოფათქუაშ ნოსქილედი რე.

XX ოშწანურაშ დაჭყაფუს, მენცარეფი ფირქენდეს ნამდა ოქიანუ სტატიკური რდჷ. ჸათე მოდელიშ მეჯინათ ოქიანუ ირო რდჷ დო თინა ვართ იჭიჭარებუდჷ დო ვართ იფართინუაფუდჷ. XX ოშწანურაშ 20-იან წანეფშე, ედუინ ჰაბლიშ დო ჟორჟ ლემეტრიშ რკვიებეფით, გორჩქინდჷ იდეაქ ოქიანუშ კაბეტი გოფართინაფათ გოჭყაფაშ გეშა. უკულიანი პერიოდეფიშ რკვიებეფით, მენცარეფქ აკეთეს დოხოლაფირი კალკულაცია ოქიანუშ ასაკიშ. მენცარეფიშ არზით, კაბეტი გოფათქუაქ მოხვადჷ 13.787±0.020 მილიარდი წანაშ წოხოლე.

გოფართინაფაშ ორდოიან სტადიას, ოქიანუქ გორგიდჷ დო იფორმირჷ სუბატომურ წილაკეფქ დო უკულ ატომეფქ. ელემენტეფქ წყარბადიქ, ჰელიუმქ დო ლითიუმქ გრავიტაციაშ ნძალათ აფორმირჷ ორდოიანი მურიცხეფი დო გალაქტიკეფი.

ტერმინი კაბეტი გოფათქუა (ინგლ. "Big Bang") მიშეღჷ 1949 წანას ბრიტანალ ასტრონომქ ფრედ ჰოილიქ, ნამუსჷთ ჸათე თეორიაშ ვაჯერდჷ.

ლიტერატურა

• Barrow, John D. (1994). The Origin of the Universe. Science Masters. London: Weidenfeld & Nicolson. ISBN 978-0-297-81497-9.

რესურსეფი ინტერნეტის

• "The Big Bang" – NASA Science
• "Big Bang, Big Bewilderment" -Big bang model with animated graphics by Johannes Koelman

ათე სტატია მერკე რე. თქვა შეგილებუნა ქიმეხვარათ ვიკიპედიას დო გაგშათინათ დო გახვეიანათინ.